اسكلت و چهارچوب يك برنامه جامع براى كودكان و نوجوانان در روش ابداعى، از پنج مرحله تشكيل مى شود كه در واقع تنظيم شايسته و ترتيب مناسب مباحث مى باشد. در اينجا شماى كلى هر يك از مراحل را آورده و تبيين و توضيح هر يك از آنها را به محل خود موكول مى كنيم.
در پنج دقيقه اول برنامه بايد با شگردهاى مختلفى مخاطب را جذب كرد. شروع برنامه مى تواند با بسم اللّه، بيان نعمتها، پرسش، نكات اخلاقى، تشبيهات، همخوانى سوره، سلام و احوالپرسى و يا خواندن شعر باشد.
براى اين مرحله، شيوه ها و شرايط شروع با هر يك از موارد ياد شده را در مباحث بعدى توضيح خواهيم داد.
در مرحله دوم پيام اصلى ارائه مى شود. براى اين مرحله شيوه هاى متنوعى را كه مى توان آيات و روايات را با آنها بيان كرد تا حتى الامكان تنوع حاصل شود مطرح خواهيم كرد.
در مرحله سوم فرض بر اين است كه مخاطبين خسته شده اند و بايد خستگى آنها را زدود. براى اين مرحله قالبهاى متنوع رفع خستگى مثل مسابقات، متنهاى ادبى، ميان پرده ها و اشعار را معرفى خواهيم كرد.
براى اين مرحله قالبهاى ارائه احكام مثل قالبهاى هوشى، داستان، عمل به احكام و سؤال و جشن تكليف را توضيح خواهيم داد.
در اين مرحله فرض بر اين است كه كلاس تمام شده و بايد براى روز بعد تكليف داد و دعا كرد. شيوه هاى ارائه تكليف مثل توزيع برگه ها، حديث با تصوير مناسب، تهيه مسابقات، عمل به احكام و انجام تكليف ابتكارى و نيز شيوه هاى دعا متناسب با هر قشر و گروه از مخاطبين از قبيل گلها و پرندگان، الفاظ زيبا، اشياى اطراف، نكات اعتقادى و دعاهاى وارده مثل دعاى امام زمان عليه السلام را براى اين مرحله تبيين خواهيم كرد.
موفقيت مربى كودك و نوجوان و جوان در بكارگيرى اين سبك مشروط به داشتن تواناييهاى زير است:
1. آشنايى با معارف گسترده دين؛ هر چه مربى با معارف دينى (آيات قرآن و روايات معصومين عليهم السلام ) آشناتر باشد، ميدان سخن و بيان براى او بازتر خواهد بود. اين مهمترين شرط موفقيت در اين عرصه است.
2. آگاهى از روحيات كودكان، نوجوانان و جوانان و «كششها»، «گرايشها» و زمينه هاى «اثرپذيرى» و شيوه هاى «اثرگذارى» بر آنها، كه دانش روان شناسى آگاهيهاى مفيدى در اين زمينه ارائه مى دهد.
3. آگاهى از اشعار، ضرب المثلها، تمثيلات و تسلط بر ادبيات و توان استفاده به موقع از اين گونه تعبيرات.
4. شناخت زمان؛ از آنجا كه نيازهاى كودكان و نوجوانان در هر عصر و شرايطى متفاوت است، مربى موفق كسى است كه با درك بهتر نيازهاى آنان، برنامه اى مفيد و جهت دهنده و مرتبط با زمينه هاى موجود تهيه، تنظيم و اجرا كند.
5. توانايى جلب توجه كودكان و نوجوانان به مطالب با بكارگيرى آداب و فنون كلاسدارى.
6. توان تأثيرگذارى از راه تحريك عواطف و برانگيختن نفوس كودكان و نوجوانان.
7. توانايى اقناع و باوراندن مسئله؛ قانع كردن جوانان نياز به استفاده از برهان و دليل دارد ولى كودكان و نوجوانان با جلب توجه نمودن آنان به سخن، مطالب را خواهند پذيرفت. البته مطالب ارائه
شده به اين گروه نيز بايد مستند و مستدل باشد ولى بيان دليل و برهانهاى طولانى و خشك براى آنها خسته كننده و غيرضرورى است.
از جمله ويژگيهاى اين روش اين است كه صرفا به سخن گفتن در يك جمع اكتفا نشده است، بلكه به برانگيختن افراد نسبت به انجام يك كار يا بازداشتن آنها از يك عمل توجه شده است.
با اجراى اين روش حتما كودكان و نوجوانان داراى انگيزه «عمل» يا «ترك عمل» خواهند شد؛ مثلا كودك و نوجوان به انفاق، كار، تحقيق، خدمتگذارى، ايثار و... برانگيخته شده و يا از امورى همچون گناه، تنبلى، ترس و عقب نشينى دست خواهد كشيد.