حکمت 301 نهج البلاغه : ارزش گمان مؤمن

حکمت 301 نهج البلاغه : ارزش گمان مؤمن

متن اصلی حکمت 301 نهج البلاغه

موضوع حکمت 301 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 301 نهج البلاغه

301 وَ قَالَ عليه السلام اتَّقُوا ظُنُونَ الْمُؤْمِنِينَ فَإِنَّ اللَّهَ جَعَلَ الْحَقَّ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ

موضوع حکمت 301 نهج البلاغه

ارزش گمان مؤمن

(اخلاقى، معنوى) و درود خدا بر او، فرمود: از گمان

ترجمه مرحوم فیض

301- امام عليه السّلام (در باره زيركى مؤمن) فرموده است 1- از گمانهاى مؤمنين بپرهيزيد (بآن اهميّت دهيد) كه خداوند حقّ و راستى را بر زبانهاى آنان قرار داده (پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله فرموده است: اتّقوا فراسة المؤمن فإنّه ينظر بنور اللّه يعنى از زيركى مؤمن و درك او باطن را از ظاهر بپرهيزيد و گفته او را درست پنداريد زيرا او بنور خدا و آنچه او به زبانش افاضه مى فرمايد نگاه ميكند و مى گويد).

( . ترجمه وشرح نهج البلاغه(فیض الاسلام)، ج 6 ، صفحه ی 1233)

ترجمه مرحوم شهیدی

309 [و فرمود:] از گمانهاى مردم با ايمان بپرهيزيد كه خدا حق را بر زبان آنان نهاده است.

( . ترجمه نهج البلاغه شهیدی، ص 416)

شرح ابن میثم

293- و قال عليه السّلام:

اتَّقُوا ظُنُونَ الْمُؤْمِنِينَ- فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَ الْحَقَّ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ

المعنى

المؤمن لا يكاد يخطأ لصفاء نفسه و كمال استعدادها للفكر الصحيح القريب من الحدس و الانتفاش بنور الحقّ كما قال صلّى اللّه عليه و آله: اتّقوا فراسة المؤمن فإنّه ينظر بنور اللّه. فيفيض اللّه سبحانه صورة ذلك الحقّ على لسانه فينطق به. و قوله: فإنّه. إلى آخره. صغرى ضمير تقدير كبراه: و كلّ من كان كذلك فينبغى أن يتّقى ظنّه. و هو تنبيه لمن عساه ينوى شرّا للرجوع عنه خوف ظنون المؤمنين.

( . شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 398)

ترجمه شرح ابن میثم

293- امام (ع) فرمود:

اتَّقُوا ظُنُونَ الْمُؤْمِنِينَ- فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَ الْحَقَّ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ

ترجمه

«از گمانهاى مؤمنان بترسيد كه خداوند بزرگ، حق را بر زبانهاى آنان قرار داده است».

شرح

مؤمن ممكن نيست در مورد تصفيه نفس خود، و كمال استعداد نفس براى انديشه درست نزديك به حدس، و شكوفايى در پرتو حقيقت، خطا كند.

همان طورى كه پيامبر (ص) فرموده است: «از هوشيارى مؤمن بترسيد كه او به وسيله نور خدا مى نگرد، پس خداى سبحان صورت آن حق را بر زبانش جارى مى سازد و او آن را بر زبان مى راند».

عبارت: فانّه...

مقدّمه صغرا براى قياس مضمرى است كه كبراى مقدّر آن چنين است: و هر كه اين طور باشد، بايد از حدس او پرهيز كرد، و اين عبارت امام (ع) هشدارى است براى كسى كه نيّت شرّى دارد، تا از ترس گمانهاى مؤمنان، از نيّتش برگردد.

( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 674)

شرح مرحوم مغنیه

309- اتّقوا ظنون المؤمنين فإنّ اللّه تعالى جعل الحقّ على ألسنتهم.

المعنى

المراد بالظنون هنا الفراسة، و هي ظن يوافق الصواب- في الغالب- و بها يوصف الأذكياء. قال الشاعر العربي:

الألمعي الذي يظن بك الظن كأن قد رأى و قد سمعا و لكن الإمام وصف بها المؤمنين تبعا لرسول اللّه (ص) حيث قال: «اتقوا فراسة المؤمن، فإنه ينظر بنور اللّه» أي بنور الحق، لأنه لا يتهم أحدا و يسي ء به الظن إلا بالقرائن القطعية التي لا يتطرق اليها شك على العكس من غيره الذي يحكم باللمحة، و يحزم بالظنة.

و بعض الفقهاء يعتمدون على الفراسة في إثبات الحق. و ألّف ابن القيم كتابا خاصا في ذلك أسماه «الطرق الحكمية أو الفراسة المرضية» و نقل عن بعض الصحابة و العلماء القول بالاعتماد على الفراسة. و لا أعرف أحدا من علماء الإمامية أخذ بها في إثبات الحق لقوله تعالى: إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً- 36 يونس فأي ظن لا يدل على اعتباره دليل قاطع من الشرع فهو و الوهم سواء.

أما قول النبي و علي عن فراسة المؤمن فهو بعيد عن موضوع إثبات الحق، و المراد به مجرد ثبوت الوصف للمؤمن و كفى.

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج 4، ص 401)

شرح شیخ عباس قمی

63- اتّقوا ظنون المؤمنين، فإنّ اللّه«» جعل الحقّ على ألسنتهم.«» كان يقال: ظنّ المؤمن كهانة.«» و ذلك لأنّه لا يتخطّأ لصفاء نفسه، و كمال استعدادها للفكر الصحيح كما قال صلّى اللّه عليه و آله: «اتّقوا فراسة المؤمن فإنّه ينظر بنور اللّه».

( . شرح حکم نهج البلاغه، «»ص65)

شرح منهاج البراعة خویی

(298) و قال عليه السّلام: اتّقوا ظنون المؤمنين، فإنّ اللَّه تعالى جعل الحقّ على ألسنتهم.

المعنى

قد حذّر عليه السّلام في هذا الكلام من الورود في مورد يجلب سوء ظنّ أهل الايمان حتّى يصحّ لهم إظهاره باللّسان، فانه إذا بلغ الأمر إلى هذا الحدّ لا يمكن دفعه لوجهين: 1- أنّ المؤمن ينظر بنور اللَّه و قد أمر النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله بالحذر عن فراسته، فيصيب ظنّه الحقّ.

2- أنّه لا ينطق إلّا باذن من اللَّه و لا يرتكب الغيبة و البهتان، لأنهما ينافي العمل بموجب الايمان، فلا بدّ من الحذر عن إظهار ما يوجب سوء الظنّ للمؤمنين.

الترجمة

فرمود: بپرهيزيد از گمان مردم با إيمان، زيرا خداوند حق و حقيقت را، بزبان آنان روان كرده است.

  • مكن مؤمنان را بخود بدگمان كه حق از خداشان روان بر زبان

( . منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج 21، ص 397 و 398)

شرح لاهیجی

(345) و قال (- ع- ) اتّقوا ظنون المؤمنين فانّ اللّه تعالى جعل الحقّ على ألسنتهم يعنى و گفت (- ع- ) كه بپرهيزيد از گمان و حدس مؤمنان پس بتحقيق كه خداى تعالى گردانيده است حقّ را و راستگوئى را مسلّط بر زبانهاى ايشان پس دروغ را راهى بر زبانهاى ايشان نيست بتقريب قوّه قدسيّه ايشان

( . شرح نهج البلاغه نواب لاهیجی، ص 320)

شرح ابن ابی الحدید

315: اتَّقُوا ظُنُونَ الْمُؤْمِنِينَ- فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَعَلَ الْحَقَّ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ كان يقال ظن المؤمن كهانة- و هو أثر جاء عن بعض السلف- قال أوس بن حجر-

الألمعي الذي يظن بك الظن كأن قد رأى و قد سمعا

- و قال أبو الطيب-

ذكي تظنيه طليعة عينه يرى قلبه في يومه ما يرى غدا

( . شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج 19، ص 215)

شرح نهج البلاغه منظوم

[300] و قال عليه السّلام:

إتّقوا ظنون المؤمنين، فانّ اللّه جعل الحقّ على ألسنتهم.

ترجمه

پندارهاى مؤمنين را پاس داريد (و آنها را در نيك و بد بكار بنديد) زيرا كه خداوند راستى را در زبانهاى آنها قرار داده است.

نظم

  • بكارى مؤمنى را گر گمان استبپرهيزيد كه مطلب همان است
  • بچيزى مؤمنى گر پيش بين استبدانيد آن نظر نيك و متين است
  • چو نور حق بقلب وى بتاب استهر آن كارى كه مى گويد صواب است
  • درخشد مهر ايمان چون ز جانشخدا حق كرده جارى بر زبانش
  • پيمبر لعل گوهر بار بگشود ستايش كرد مؤمن را و فرمود
  • كه مؤمن هست مردى باكياستبپرهيزيد او را در فراست
  • چو او بيننده با نور الهى است سوى حقّ و درستيهاش راهى است
  • همه دستور وى با جان پذيردهر آن راهى كه او پيمود گيريد

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج 10، صفحه ی 86)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

No image

فاطمه(س) بر کرسى تربیت

تربیت (یعنى به فعلیت درآوردن همه استعدادهاى بالقوه انسان) کار سترگ پیامبران و علت انگیزش و بعثت آنان است و تنها کسانى مى ‏توانند به حقیقت این هنر را داشته باشند که از چشمه ‏سار زلال نبوت سیراب شده و از مکتب آنان درس گرفته باشند و فاطمه(س) شاخسار درخت ...
نگاهی به سیره رفتاری حضرت زهرا (س)

نگاهی به سیره رفتاری حضرت زهرا (س)

پیامبر هنگام عروسی زهرا(س) به او فرموده بود: "دخترم! با همسرت رفتار نیکو کن، و در هیچ کاری از دستورش سرپیچی نکن." این سخن همواره آویزه گوش حضرت زهرا(س) بود، او حدود نُه سال که همسر علی(ع) بود، هرگز علی(ع) را ناخشنود نکرد، بلکه همواره مایه نشاط و خشنودی...
ابعاد علمی و عملی شخصیت حضرت زهرا (س)

ابعاد علمی و عملی شخصیت حضرت زهرا (س)

آنچه که ما موظفیم به این بانو اقتدا کنیم و وظیفه داریم، مأمور هستیم و راهش هم ممکن است آن است که این بانو (سلام الله علیها) هم در اعتقادات، هم در اخلاق، هم در حقوق، هم در فقه مطالب فراوانی را فرمودند و عمل کردند و تعلیم دادند و دستور عمل کردن را هم ...
سیماى فاطمه(س) در روز قیامت

سیماى فاطمه(س) در روز قیامت

از پیامبر(ص) چنین نقل مى‏کند: هنگامى ‏که فاطمه در مقابل عرش پروردگار قرار مى ‏گیرد، خود را از مرکب به زیر انداخته، اظهار مى ‏دارد: الهى و سیدى، میان من و کسى که مرا آزرده و بر من ستم روا داشته، داورى کن. خدایا! بین من و قاتل فرزندم، حکم کن...
حضرت فاطمه علیهاالسلام و ولایت کبرا

حضرت فاطمه علیهاالسلام و ولایت کبرا

ولایت کبراى حضرت زهرا علیهاالسلام در امتداد ولایت مطلق خداوند قرار دارد، به گونه اى که ایشان به اذن الهى، حق دخل و تصرف در امور عالم را دارد و مى‏تواند نفوس انسان‏هاى مستعد را شناخته، به سرمنزل مقصود رهنمون سازد. آیاتى در باب اثبات عصمت و طهارت و علم وهبى

پر بازدیدترین ها

حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و رسالتهای اجتماعی

حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و رسالتهای اجتماعی

حضرت زهرا(سلام الله علیها) در این دنیا عمر زیادى نکرد و قسمت عمدهٔ زندگانیش همراه وجود مقدس پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و امام على(علیه السلام) بود. طبیعى است با وجود آن دو بزرگوار ـ خصوصاً پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) ـ جایى براى درخشش شخصیت...
مدیریت زندگی با الگوی فاطمی

مدیریت زندگی با الگوی فاطمی

روش تربیتی و اخلاقی حضرت زهرا (س)بهترین شیوه و تجربه، برای ساختن نسلی پاک و سعادت مند است؛ زیرا فرزندانی که ایشان به جامعه تحویل دادند، نشان از وجود بهترین روش تربیتی است. زمانی که امام حسن و امام حسین (س)پای منبر حضرت رسول می رفتند...
پبروز در امتحانات

پبروز در امتحانات

دنیا، دانشگاهی است که مردم دانشجویان آن هستند و خداوند و انبیا، معلّمان و استادان آن. گرفتاری ها و سختی ها،آسانی ها و راحتی ها، مصائب و شادی ها، دارایی ها و نداری ها، فراوانی ها و قحطی ها، آزادی ها و اسارت ها، سلامت ها و بیماری ها مواد امتحانی آن هستند...
لعن و نفرین خدا در قرآن بر ظالمین به حضرت زهرا (جلسه پنجم)

لعن و نفرین خدا در قرآن بر ظالمین به حضرت زهرا (جلسه پنجم)

لسان آیه، لسانِ عجیبی است. در این آیه شریفه، با توجه به مسائلی که این چند روز بیان شد، کسانی که نسبت به حضرت صدیقه طاهره زهرا(سلام الله علیها) این اهانت‌ها را روا داشتند، آیا اینها مصداق ایذاء نیست؟ مگر اینکه کسی عاقل نباشد، که انکار کند که اینها مصداق...
Powered by TayaCMS