حکمت 93 نهج البلاغه : ارزش يقين

حکمت 93 نهج البلاغه : ارزش يقين

متن اصلی حکمت 93 نهج البلاغه

موضوع حکمت 93 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 93 نهج البلاغه

93 وَ قَدْ سَمِعَ عليه السلام رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ فَقَالَ نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَكٍّ

موضوع حکمت 93 نهج البلاغه

ارزش يقين

(اخلاقى، اعتقادى)

ترجمه مرحوم فیض

93- امام عليه السّلام شنيد كه مردى از حروريّه

(خوارج نهروان كه اجتماع آنان براى مخالفت با امير المؤمنين در صحراى حروراء نزديك كوفه بوده) نماز شب مى گزارد و قرآن مى خواند، پس آن حضرت (در باره سود نداشتن عبادت بى شناسايى امام زمان) فرمود: 1- خوابى كه با يقين و باور (بامام زمان و خليفه بر حقّ) باشد بهتر است از نمازگزاردن با شكّ و ترديد (زيرا مبدأ تعليم عبادات و كيفيّت و چگونگى آنها و يكى از اركان دين امام وقت است و كسيكه در او ترديد داشته باشد نمازگزاردن و قرآن خواندنش درست نيست).

( . ترجمه مرحوم فیض، ج 6 ص 1130)

ترجمه مرحوم شهیدی

97 [و شنيد كه مردى از خارجيان شب بيدار است در نماز و خواندن قرآن، فرمود:] به يقين خفتن به كه با دو دلى نماز گزاردن.

( . ترجمه مرحوم شهیدی، ص 376)

شرح ابن میثم

88- و قال عليه السّلام:

وَ سَمِعَ ع رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ فَقَالَ نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَكٍّ

اللغة

الحروريّة فرقة من الخوارج نسبوا إلى حرورا- بمدّ و بقصر- قرية بالنهروان و كان أوّل اجتماعهم بها. و التهجّد: السهر في العبادة.

المعنى

و إنّما كان كذلك لأنّ نوم العالم على يقين منه بما ينبغي تيقّنه و علمه أيضا ممّا ينبغي له، و عبادة الجاهل على شكّ فيما ينبغي تيقّنه من أصول العبادة ممّا لا ينبغي لما فيه من إتعاب البدن من غير فايدة فكان الأوّل أولى و خيرا من الثاني. و أراد ما هم عليه من الشكّ في إمامة إمام الوقت الّذي هو مبدء تعليم العبادات و كيفيّتها، و العلم به ركن من أركان الدين فإنّ الشكّ فيه يستلزم عدم الاستفادة منه و الشكّ في كثير ممّا يحتاج إليه فيه كعلم التوحيد و أسرار العبادات و كيفيّة السلوك إلى اللّه تعالى بطاعته.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 289)

ترجمه شرح ابن میثم

88- امام (ع) صداى مردى از حروريّه را شنيد كه مشغول نماز شب بود و قرآن تلاوت مى كرد، آن بزرگوار فرمود:

نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَكٍّ

ترجمه

«خوابيدن با يقين و ايمان، بهتر از نماز خواندن با شك و ترديد است».

شرح

حروريّه گروهى از خوارج و منسوب به حرورا- به دو صورت: مدّ و قصر- مى باشند حرورا، نام روستايى در منطقه نهروان است كه نخستين بار خوارج در آنجا اجتماع كردند. تهجّد، عبارت از بيدار خوابى براى عبادت است.

براستى كه چنان است، به خاطر اين كه خواب آن كسى كه به آنچه شايسته يقين و آگاهى است، يقين و آگاهى دارد، بهتر از عبادت آن كسى است كه در مواردى از اصول عبادت، شايست را از ناشايست تشخيص ندهد، و بى فايده خود را به زحمت اندازد.

مقصود امام (ع)، آن شك و ترديدى است كه آنان در امامت امام وقت داشتند كه خود اساس تعليم عبادات و كيفيّت انجام آنها است، كه آگاهى بدان ركنى از اركان دين مى باشد، و شك و ترديد در آن باعث عدم استفاده از آن و شكّ در بسيارى از نيازمنديها از قبيل علم توحيد و اسرار عبادات و كيفيّت سلوك و اطاعت پروردگار است.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 490 و 491)

شرح مرحوم مغنیه

96- نوم على يقين خير من صلاة في شكّ.

المعنى

قال الإمام هذا حين سمع رجلا من الخوارج يتهجد أي يصلي و يتعبد في الليل.

و اليقين أن تؤمن باللّه كأنك تراه، و من بلغ ايمانه الى هنا لم يقم في وجهه أي حاجز عن العمل بمرضاة اللّه، و يستهين بالموت في هذه السبيل، و تاريخ الشهداء هو تاريخ هذا اليقين، و هو بنفسه عبادة، بل هو المصدر و المنبع الذي تفيض منه العبادات و الصالحات، و اذن فلا عجب اذا كان صاحب هذا اليقين عابدا قانتا في نومه، و كان الشاك عاصيا ضالا في صلاته.

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 273 و 274)

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

الثانية و التسعون من حكمه عليه السّلام

(92) و قد سمع عليه السّلام رجلا من الحرورية يتهجّد و يقرأ فقال: نوم على يقين خير من صلاة في شكّ.

المعنى

قال في شرح ابن ميثم: و (الحروريّة) فرقة من الخوارج نسبوا إلى حروراء بمدّ و قصر قرية بالنهروان و كان أوّل اجتماعهم بها، و (التهجّد) السّهر في العبادة، انتهى.

أقول: الاختلاف الاصولي للخوارج مع سائر الفرق ظهر في أمر الامامة و الخلافة عن النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله، حيث إنّ الاماميّة يعتقدون بأنها يثبت بالنصّ من النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله و عندهم نصوص متوافرة بل متواترة بأنّ الامام المنصوص عليه من النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله هو عليّ بن أبي طالب عليه السّلام.

و لكن أصحاب السقيفة عقدوا الامامة بالبيعة و ادّعوا عليها إجماع الامّة و جعلوا ذلك أصلا في إثباتها، فقالوا: يثبت الامامة بالبيعة و إجماع أهل الحلّ و العقد من الامّة و لكن ظهرت فتن و أحداث في الاسلام تأثرت بها الخوارج فلم يثبت عندهم النصّ و لم يعتمدوا بالاجماع، فأنكروا أمر الامامة و شكّوا في أمرهم، و أنهم يرجعون في أمورهم إلى من فصاروا من الباغين و المخالفين على حكومة المسلمين، و أحدثوا حوادث صارت فصلا مرعبا من تاريخ الاسلام وفتا في عضد الاسلام القويّ، و كان الخوارج من عبّاد الامّة و قرّائها يقومون اللّيل و يصومون النّهار و لكن لا معرفة لهم بالامام، و بهذا النظر يقول عليه السّلام: لا يقين لهم فلا ينفع صلاتهم و عباداتهم.

الترجمة

آن حضرت شنيد يكى از خوارج حروريه در شب زنده داري خود قرآن مى خواند فرمود: خوابيدن با معرفت و يقين، به است از نماز خواندن در حال شك و ترديد.

( . منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص144و145)

شرح لاهیجی

و سمع رجلا من الحروريّة يتهجّد و يقرأ فقال قوم على يقين خير من صلات فى شكّ

) و شنيد مردى كه از جماعت حروريّه كه طايفه از خوارج باشند كه در منزل حرورا نزديك بكوفه با آن حضرت محاربه كردند نماز شب مى گذارد و قرائت قران ميكند پس گفت (- ع- ) كه خواب كردن با اعتقاد كه اعتقاد بامام زمان و خليفه بر حقّ باشد بهتر است از نماز گذاردن با شكّ يعنى با عدم اعتقاد حقّ كه اعتقاد بامام زمان و خليفه بر حقّ باشد مثل طائفه حروريّه

( . شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 300)

شرح ابن ابی الحدید

93: وَ سَمِعَ ع رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ- فَقَالَ نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ عَلَى شَكٍّ هذا نهي عن التعرض للعبادة مع الجهل بالمعبود- كما يصنع اليوم كثير من الناس و يظنون أنهم خير الناس- و العقلاء الألباء من الناس يضحكون منهم- و يستهزءون بهم- و الحرورية الخوارج و قد سبق القول فيهم- و في نسبتهم إلى حروراء- . يقول ع- ترك التنفل بالعبادات مع سلامة العقيدة الأصلية- خير من الاشتغال بالنوافل- و أوراد الصلاة مع عدم العلم- و هو المعني بقوله في شك- فإذا كان عدم التنفل خيرا من التنفل مع الشك- فهو مع الجهل المحض و هو الاعتقاد الفاسد أولى بأن يكون

( . شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 253)

شرح نهج البلاغه منظوم

[95] و قال عليه السّلام:

و قد سمع عليه السّلام رجلا مّن الحروريّة يتهجّد و يقرأ فقال: نوم على يقين خير من صلاة فى شكّ

ترجمه

و آن حضرت عليه السّلام شنيد كه مردى از حروريّه (فرقه ئى از خوارج كه در حروراء نزديك كوفه باوى جنگيدند) نماز شب مى خواند، و قرائت قرآن مى نمود، حضرت عليه السّلام فرمودند: خواب در حال يقين و اعتقاد (بامام زمان و خليفه رسول اللّه (ص)) بهتر از نمازى است كه شخص در حال شكّ و ترديد بگذارد

نظم

  • يكى مردى حرورى از خوارجز بستر يك شبى گرديده خارج
  • گهى مى بود سرگرم عبادتگهى ميكرد قرآن را تلاوت
  • فكنده خويش را در رنج و آزاربقرآن و نمازش بود اسرار
  • چو محزون صوت قرآن شاه بشنوداز او در باره اش اين گونه فرمود:
  • كه در حال يقين آن كو بخواب استز ايمانش درون چون آفتاب است
  • امام خويش را نيكو شناسا استبفرمانش بهر ره گفت پويا است
  • چنان شخص و چنان خواب است بهتراز آن كس كو برآرد سر ز بستر
  • شبش را با تهجّد بر سر آردنماز و طاعتش نيكو گذارد
  • دلش پر كين و ليكن بر امامشنباشد جز كه در دوزخ مقامش

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص114)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

No image

فاطمه(س) بر کرسى تربیت

تربیت (یعنى به فعلیت درآوردن همه استعدادهاى بالقوه انسان) کار سترگ پیامبران و علت انگیزش و بعثت آنان است و تنها کسانى مى ‏توانند به حقیقت این هنر را داشته باشند که از چشمه ‏سار زلال نبوت سیراب شده و از مکتب آنان درس گرفته باشند و فاطمه(س) شاخسار درخت ...
نگاهی به سیره رفتاری حضرت زهرا (س)

نگاهی به سیره رفتاری حضرت زهرا (س)

پیامبر هنگام عروسی زهرا(س) به او فرموده بود: "دخترم! با همسرت رفتار نیکو کن، و در هیچ کاری از دستورش سرپیچی نکن." این سخن همواره آویزه گوش حضرت زهرا(س) بود، او حدود نُه سال که همسر علی(ع) بود، هرگز علی(ع) را ناخشنود نکرد، بلکه همواره مایه نشاط و خشنودی...
ابعاد علمی و عملی شخصیت حضرت زهرا (س)

ابعاد علمی و عملی شخصیت حضرت زهرا (س)

آنچه که ما موظفیم به این بانو اقتدا کنیم و وظیفه داریم، مأمور هستیم و راهش هم ممکن است آن است که این بانو (سلام الله علیها) هم در اعتقادات، هم در اخلاق، هم در حقوق، هم در فقه مطالب فراوانی را فرمودند و عمل کردند و تعلیم دادند و دستور عمل کردن را هم ...
سیماى فاطمه(س) در روز قیامت

سیماى فاطمه(س) در روز قیامت

از پیامبر(ص) چنین نقل مى‏کند: هنگامى ‏که فاطمه در مقابل عرش پروردگار قرار مى ‏گیرد، خود را از مرکب به زیر انداخته، اظهار مى ‏دارد: الهى و سیدى، میان من و کسى که مرا آزرده و بر من ستم روا داشته، داورى کن. خدایا! بین من و قاتل فرزندم، حکم کن...
حضرت فاطمه علیهاالسلام و ولایت کبرا

حضرت فاطمه علیهاالسلام و ولایت کبرا

ولایت کبراى حضرت زهرا علیهاالسلام در امتداد ولایت مطلق خداوند قرار دارد، به گونه اى که ایشان به اذن الهى، حق دخل و تصرف در امور عالم را دارد و مى‏تواند نفوس انسان‏هاى مستعد را شناخته، به سرمنزل مقصود رهنمون سازد. آیاتى در باب اثبات عصمت و طهارت و علم وهبى

پر بازدیدترین ها

جلوه‏ هاى اعجاز در سوره کوثر

جلوه‏ هاى اعجاز در سوره کوثر

این جویبارهاى فضیلت به هم پیوند خورد و در سوره «کوثر» مجموعه اى دل انگیز از زیباییها و اصالتها را رقم زد و آن را به عنوان، هدیه اى الهى، تقدیم رسول خاتم(ص) کرد، زیرا فاطمه(س) یکى از مظاهر فیض مداوم و جریان پر برکت حرکت محمدى است که استمرار آن را...
مظلومیت حضرت زهرا(س) در منابع اهل سنّت (جلسه دوم)

مظلومیت حضرت زهرا(س) در منابع اهل سنّت (جلسه دوم)

یکی مسئله‌ی «إحراق بیت» است. چون گاهی برخی این شبهه را القاء می‌کنند و می‌گویند چطور می‌شود به خانه‌ی دختر پیامبر بعد از رسول خدا(ص) حمله کنند و در خانه را بسوزانند و وارد خانه شوند و امیرالمؤمنین(ع) را به آن شکل بیرون بیاورند. شاید این استبعاد برای یک...
نگاهی به سیره رفتاری حضرت زهرا (س)

نگاهی به سیره رفتاری حضرت زهرا (س)

پیامبر هنگام عروسی زهرا(س) به او فرموده بود: "دخترم! با همسرت رفتار نیکو کن، و در هیچ کاری از دستورش سرپیچی نکن." این سخن همواره آویزه گوش حضرت زهرا(س) بود، او حدود نُه سال که همسر علی(ع) بود، هرگز علی(ع) را ناخشنود نکرد، بلکه همواره مایه نشاط و خشنودی...
لعن و نفرین خدا در قرآن بر ظالمین به حضرت زهرا (جلسه پنجم)

لعن و نفرین خدا در قرآن بر ظالمین به حضرت زهرا (جلسه پنجم)

لسان آیه، لسانِ عجیبی است. در این آیه شریفه، با توجه به مسائلی که این چند روز بیان شد، کسانی که نسبت به حضرت صدیقه طاهره زهرا(سلام الله علیها) این اهانت‌ها را روا داشتند، آیا اینها مصداق ایذاء نیست؟ مگر اینکه کسی عاقل نباشد، که انکار کند که اینها مصداق...
Powered by TayaCMS