حکمت 58 نهج البلاغه : شيرينى آزار زن

حکمت 58 نهج البلاغه : شيرينى آزار زن

متن اصلی حکمت 58 نهج البلاغه

موضوع حکمت 58 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 58 نهج البلاغه

58 وَ قَالَ عليه السلام الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ

موضوع حکمت 58 نهج البلاغه

شيرينى آزار زن

(اخلاقى)

ترجمه مرحوم فیض

58- امام عليه السّلام (در نكوهش زن) فرموده است

1- زن (چون) كژ دم (آزار رساننده) است كه شيرين است گزيدن (آميزش با) او.

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1114)

ترجمه مرحوم شهیدی

61 [و فرمود:] زن كژدمى است، گزيدنش شيرين.

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 370)

شرح ابن میثم

54- و قال عليه السّلام:

الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ

اللغة

اللبسة للعقرب: لسعها.

المعنى

و استعار المرأة لفظ العقرب بالوصف المذكور باعتبار أنّ من شأنها الأذى لكن أذاها مشوب بما فيها من اللذّة بها فلا يحسّ به و هو كأذى الجرب المشوب بلذّته في زيادة حكّته.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 272)

ترجمه شرح ابن میثم

54- امام (ع) فرمود:

الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ

ترجمه

«زن همچون كژدمى است كه گزيدنش شيرين است»

شرح

در مورد كژدم گزيدنش را لسبه گويند و كلمه عقرب را با صفت مزبور از آن جهت استعاره از زن آورده است كه كار زن آزردن است، امّا آزارى آميخته با لذّت بطورى كه شخص احساس اذيت نمى كند، مانند اذيت و آزارگرى كه آميخته با لذّتى كه ناشى از خارش آن است.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 460)

شرح مرحوم مغنیه

60- المرأة عقرب حلوة اللّبسة.

المعنى

قال بعض الشارحين: المراد باللبسة اللسعة. و قال الشيخ محمد عبده: اللبسة هنا من اللباس سوى ان المرأة تلبس دون العقرب. و هذا القول أقرب الى الآية 187 من سورة البقرة: هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ».

و المرأة و الرجل من طبيعة واحدة و طينة واحدة، و الفرق ان لكل منهما وظيفة تخصه.. و شبّهها الإمام بالعقرب لأنها تسرع الى الغضب على الرجل، و تجحد معروفه لأمر تافه، و قد تؤذيه بكلمة موجعة و حركة نابية بلا سبب موجب و معقول، فأوصاه الإمام بأن يصبر عليها، و يتحملها على علاتها، لأنها مهما تكن فهي أخف و خير من العقرب التي لا يمكن معها العيش بحال.. أقول هذا تعبيرا عن فهمي لا تفسيرا لقول الإمام (ع).

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 252 و 253)

شرح شیخ عباس قمی

272- المرأة عقرب حلوة اللّسبة. استعار للمرأة لفظ العقرب باعتبار أنّ من شأنها الأذى، لكن أذاها مشوب بما فيها من اللذّة بها، و هو كأذى الجرب المشوب بلذّته في زيادة حكّته.

اللّسبة: اللّسعة، لسبته العقرب- بالفتح- و لسبت العسل- بالكسر: لعقته.

و منه قولهم: من الفواقر امرأة سوء إن حضرتها لسبتك، و إن غبت عنها لم تأمنها. قد أكثروا القول في ذمّ النساء، و لا يناسب كتابنا الطويل.

نظر حكيم إلى امرأة مصلوبة على شجرة، فقال: ليت كلّ شجرة تحمل مثل هذه الثمرة.

كتب فيلسوف على باب داره: ما دخل هذا المنزل شرّ قطّ، فقال بعضهم: اكتب: إلّا المرأة. و في كلام الحكماء: اعص هواك و النساء، و افعل ما شئت. و في الحديث: المرأة ضلع عوجاء إن داريتها استمتعت بها، و إن رمت تقويمها كسرتها. قال الشاعر في هذا المعنى:

هي الضّلع العوجاء لست تقيمها ألا إنّ تقويم الضّلوع انكسارها

أ يجمعن ضعفا و اقتدارا على الفتى

أليس عجيبا ضعفها و اقتدارها

و من كلامهم: ليس ينبغي للعاقل أن يمدح امرأة إلّا بعد موتها. و في الأمثال: لا تحمدنّ أمة عام شرائها، و لا حرّة عام بنائها. و كان يقال: ما نهيت امرأة عن أمر إلّا أتته.

و قال حكيم: أضرّ الأشياء بالمال و النفس و الدين و العقل و العرض شدّة الإغرام بالنساء، و من أعظم ما يبتلى به المغرم بهنّ أنّه لا يقتصر على ما عنده منهنّ و لو كنّ ألفا، و يطمح إلى ما ليس له منهنّ. و قال بعض الحكماء: من يحصي مساوئ النساء اجتمع فيهنّ نجاسة الحيض و الاستحاضة، و دم النفاس، و نقص العقل و الدين، و ترك الصوم و الصلاة في كثير من أيّام العمر، ليست عليهنّ جماعة و لا جمعة، و لا يسلّم عليهنّ، و لا يكون منهنّ إمام و لا قاض و لا أمير، و لا يسافرن إلّا بوليّ. قلت: و كفى في هذا المقام كلام أمير المؤمنين عليه السلام: «معاشر الناس إنّ النساء...».

( شرح حکم نهج البلاغه شیخ عباس قمی، ص212)

شرح منهاج البراعة خویی

الثامنة و الخمسون من حكمه عليه السّلام

(58) و قال عليه السّلام: المرأة عقرب حلوة اللّسبة.

اللغة

(اللّسبة) بتقديم السين على الباء: اللّعقة، لدغ العقرب.

الاعراب

حلوة اللّسبة، خبر بعد خبر لقوله عليه السّلام: المرأة، أو صفة للعقرب.

المعنى

شبّهت المرأة بالعقرب حيث إنّ تماسّ الرجل به خصوصا في عنفوان الشباب و طغيان القوى الشهويّة معرض للافات و البلايا الرّوحية و الجسميّة، و تنفذ المرأة بجاذبتها و فتانتها في وجود الرّجل و تنفث على قلبه و روحه سمّ العشق، و أيّ سمّ أضرّ منه و أوجع و آلم منه و أنقع، و إذا أحصيت وجدت المقتولين و المعتاهين بسمّ الحيات و العقارب معدودين في كلّ عصر و مصر، و لكن المقتولين روحا و معنا بسمّ فتنة المرأة غير محصور جدا، و كفى لك بذلك ما ترنّم به الشعراء في كلّ زمان و من أهل كلّ لسان في أشعارهم- و الشعر شعور الامّة و الشعب- من التأثر بلقاء المرأة الحسناء حتى قتلا و جرحا للقلب و الكبد، فبلغ شكوا هم عنان السماء و ملأ صريخهم أرجاء الفضاء، و قد أشار عليه السّلام أنّ هذا السمّ الناقع حلوة و لذيذة.

الترجمة

زن كژدمى است شيرين گزش.

  • زهر زن، زهر عقرب جرّار ليك شيرين گزد بوقت شكار

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص98و99)

شرح لاهیجی

(82) و قال عليه السّلام المرأة عقرب حلوة اللّسبة يعنى و گفت (- ع- ) كه زن عقربى است كه شيرين و لذيذ باشد گزيدن او

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 297)

شرح ابن ابی الحدید

59: الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ اللسبة اللسعة لسبته العقرب بالفتح لسعته- و لسبت العسل بالكسر أي لعقته- . و قيل لسقراط أي السباع أجسر قال المرأة- . و نظر حكيم إلى امرأة مصلوبة على شجرة- فقال ليت كل شجرة تحمل مثل هذه الثمرة- . مرت بسقراط امرأة و هي تتشوف- فقالت يا شيخ ما أقبحك- فقال لو لا أنك من المرايا الصدئة- لغمني ما بان من قبح صورتي فيك- . و رأى بعضهم مؤدبا يعلم جارية الكتابة- فقال لا تزد الشر شرا- إنما تسقى سهما سما لترمي به يوما ما- . و رأى بعضهم جارية تحمل نارا- فقال نار على نار و الحامل شر من المحمول- . و تزوج بعضهم امرأة نحيفة فقيل له في ذلك- فقال اخترت من الشر أقله- . كتب فيلسوف على بابه- ما دخل هذا المنزل شر قط- فقال له بعضهم اكتب إلا المرأة- . و رأى بعضهم امرأة غريقة في الماء- فقال زادت الكدر كدرا و الشر بالشر يهلك- . و

في الحديث المرفوع استعيذوا بالله من شرار النساء- و كونوا من خيارهن على حذر

- و في كلام الحكماء- أعص هواك و النساء و افعل ما شئت- . دعا بعضهم لصاحبه فقال أمات الله عدوك- فقال لو قلت زوج الله عدوك- لكان أبلغ في الانتقام- . و من الكنايات المشهورة عنهن سلاح إبليس- . و

في الحديث المرفوع أنهن ناقصات عقل و دين

- . و قد تقدم من كلام أمير المؤمنين ع- في هذا الكتاب ما هو شرح و إيضاح لهذا

المعنى- . و جاء في الحديث أيضا شاوروهن و خالفوهن

و في الحديث أيضا النساء حبائل الشيطان

و في الحديث أيضا ما تركت بعدي فتنة أضر من النساء على الرجال

و في الحديث أيضا المرأة ضلع عوجاء إن داريتها استمتعت بها- و إن رمت تقويمها كسرتها

- و قال الشاعر في هذا المعنى-

هي الضلع العوجاء لست تقيمها ألا إن تقويم الضلوع انكسارها

أ يجمعن ضعفا و اقتدارا على الفتى

أ ليس عجيبا ضعفها و اقتدارها

- . و من كلام بعض الحكماء- ليس ينبغي للعاقل أن يمدح امرأة إلا بعد موتها- . و في الأمثال لا تحمدن أمة عام شرائها- و لا حرة عام بنائها- .

و من كلام عبد الله المأمون أنهن شر كلهن- و شر ما فيهن ألا غنى عنهن- . و قال بعض السلف- إن كيد النساء أعظم من كيد الشيطان- لأن الله تعالى ذكر الشيطان فقال- إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطانِ كانَ ضَعِيفاً- . و ذكر النساء فقال إِنَّهُ مِنْ كَيْدِكُنَّ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ- . و كان يقال من الفواقر امرأة سوء- إن حضرتها لسبتك و إن غبت عنها لم تأمنها- . و قال حكيم أضر الأشياء بالمال و النفس- و الدين و العقل و العرض شدة الإغرام بالنساء- و من أعظم ما يبتلى به المغرم بهن- أنه لا يقتصر على ما عنده منهن و لو كن ألفا- و يطمح إلى ما ليس له منهن- . و قال بعض الحكماء من يحصي مساوئ النساء- اجتمع فيهن نجاسة الحيض و الاستحاضة و دم النفاس- و نقص العقل و الدين- و ترك الصوم و الصلاة في كثير من أيام العمر- ليست عليهن جماعة و لا جمعة و لا يسلم عليهن- و لا يكون منهن إمام و لا قاض و لا أمير- و لا يسافرن إلا بولي- . و كان يقال ما نهيت امرأة عن أمر إلا أتته- . و في هذا المعنى يقول طفيل الغنوي-

إن النساء كأشجار نبتن معا هن المرار و بعض المر مأكول

إن النساء متى ينهين عن خلق

فإنه واجب لا بد مفعول

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 198-200)

شرح نهج البلاغه منظوم

[58] و قال عليه السّلام:

المرأة عقرب حلوة اللّسبة.

ترجمه

زن عقربى است كه گزيدنش شيرين است.

نظم

  • زنان چون كژدمان جان شكاراندو ليكن نوش اندر نيش دارند
  • چو زن با مرد اندر مهر و قهر استگهى چون شهد گاهى همچو زهر است
  • چو كژدم گر زند از قهر نشتر كند در كام گاه از مهر شكّر
  • هر آن خانه كه در آن زن نباشداگر گلشن بجز گلخن نباشد
  • عروسى هر كسى كابين نبسته در شادى بروى خويش بسته
  • از اين خوشتر چو اندر اين گذرگاهكه انسان شب شود هم بستر ماه
  • اگر زيبا زنى شد در كنارت خوشا بر روز و هم بر روزگارت
  • ز ديدارش روان را بهره ور كنز گفتارش دهان را پر شكر كن
  • بهر جايش كه مى خواهى بزن دست ز هر جامش كه مى خواهى بشو مست
  • دو زلفش را كمند گردنت كنببر او را چنان پيراهنت كن
  • هر آن كو دخترى ننموده تزويج از او دين نبى نگرفته ترويج
  • نگارى چون به پيشت در خرام استبدان كاهوى اقبالت بدام است

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص69و70)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

 چگونگی آغاز خلقت در نهج البلاغه

چگونگی آغاز خلقت در نهج البلاغه

«در این هنگام انبوه متراکمی از آب سر به بالا کشید و کف بر آورد، خداوند سبحان آن کف را در فضایی باز و تهی بالا برد و آسمان های هفت گانه را ساخت » از جملات امیر المؤمنین در این خطبه روشن می شود که ماده بنیادین خلقت آب بوده ، البته این آب همین آب معمولی در طبیعت که از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن است نمی باشد و برخی نیز بر این اعتقاد هستند که مراد از آب همین آب معمولی می باشد و 98 درصد حیات از آب و 2 درصد از عناصر دیگر است.
No image

شگفتی های آفرینش در نهج البلاغه

امیرمؤمنان علیه السلام در خطبه ای درباره آفرینش آسمان و شگفتی های آن می فرماید: «خداوند، فضای باز و پستی و بلندی و فاصله های وسیع آسمان ها را بدون این که بر چیزی تکیه کند، نظام بخشید و شکاف های آن را به هم آورد... و آفتاب را نشانه روشنی بخش روز، و ماه را با نوری کمرنگ برای تاریکی شب ها قرار داد. بعد آن دو را در مسیر حرکت خویش به حرکت درآورد و حرکت آن دو را دقیق اندازه گیری کرد تا در درجات تعیین شده حرکت کنند که بین شب و روز تفاوت باشد و قابل تشخیص شود و با رفت و آمد آن ها، شماره سال ها و اندازه گیری زمان ممکن باشد.
آفرينش جهان در نـهج البلاغه

آفرينش جهان در نـهج البلاغه

دقت و تأمل در سخنان حضرت على(ع) نشان ميدهد كه جهان دو انفجار گونه ى متفاوت را تجربه كرده است. انفجار نخست فضا و زمان و ماده را بوجود آورده است و انفجار دوم در ظرف فضا صورت گرفته و ماده را تحريك نموده است. سپس حباب ها بر خواسته و هفت آسمان را بوجود آورده اند. در پى چنين توضيحاتى خواننده ى محترم بايد بداند كه نويسنده در اين مجموعه تلاش نموده است كه با بهره گرفتن از منابع مختلف درك جديدى را از سخنان امام على(ع) در باره ى خلقت جهان كه در خطبه ى اول آمده است، ارائه دهد.
No image

چگونگی و مراحل آفرینش جهان در قرآن و نهج البلاغه

پژوهش حاضر با عنوان چگونگی و مراحل آفرینش جهان، در پی آن است که آیات آفرینش جهان را در تفاسیر معاصر شیعه (المیزان و نمونه ) مورد بررسی قرار داده و در میان آنها حقایق ناب قرآنی را در زمینه های مبدا خلقت جهان، دوره های آفرینش وغیره روشن و آشکار سازد. برای این منظور مقدمه به تبین و پیشینۀ موضوع اختصاص یافته است و در قسمت­های بعد برخی از واژگان مفهوم شناسی شده و دیدگاه علامه طباطبایی و آیت ا... مکارم در پیدایش جهان تبیین شده است.
 آغاز سخن درباره آفرینش جهان(نهج‌البلاغه)

آغاز سخن درباره آفرینش جهان(نهج‌البلاغه)

کوتاه سخن این که افعال خداوند از افعال بندگان به کلّى جداست زیرا او با علم به مصالح و مفاسد اشیا و آگاهى بر نظام احسن آفرینش و قدرت تامّ و کاملى که بر همه چیز دارد، با قاطعیّت اراده مى کند و بدون هیچ تزلزل و تردید و اندیشه و تجربه، موجودات را لباس وجود مى پوشاند. هم در آغاز آفرینش چنین است و هم در ادامه آفرینش.

پر بازدیدترین ها

 چگونگی آغاز خلقت در نهج البلاغه

چگونگی آغاز خلقت در نهج البلاغه

«در این هنگام انبوه متراکمی از آب سر به بالا کشید و کف بر آورد، خداوند سبحان آن کف را در فضایی باز و تهی بالا برد و آسمان های هفت گانه را ساخت » از جملات امیر المؤمنین در این خطبه روشن می شود که ماده بنیادین خلقت آب بوده ، البته این آب همین آب معمولی در طبیعت که از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن است نمی باشد و برخی نیز بر این اعتقاد هستند که مراد از آب همین آب معمولی می باشد و 98 درصد حیات از آب و 2 درصد از عناصر دیگر است.
No image

شگفتی های آفرینش در نهج البلاغه

امیرمؤمنان علیه السلام در خطبه ای درباره آفرینش آسمان و شگفتی های آن می فرماید: «خداوند، فضای باز و پستی و بلندی و فاصله های وسیع آسمان ها را بدون این که بر چیزی تکیه کند، نظام بخشید و شکاف های آن را به هم آورد... و آفتاب را نشانه روشنی بخش روز، و ماه را با نوری کمرنگ برای تاریکی شب ها قرار داد. بعد آن دو را در مسیر حرکت خویش به حرکت درآورد و حرکت آن دو را دقیق اندازه گیری کرد تا در درجات تعیین شده حرکت کنند که بین شب و روز تفاوت باشد و قابل تشخیص شود و با رفت و آمد آن ها، شماره سال ها و اندازه گیری زمان ممکن باشد.
 آفرینش انسان در نهج البلاغه

آفرینش انسان در نهج البلاغه

سپس از روح خود در آن دمید، پس به شکل انسان هشیارى در آمد که به تحرک برخاسته و ذهن و فکر و اعضاى خود را به خدمت مى‏گیرد، و از ابزار جابجائى استفاده مى‏ کند، حق و باطل را مى ‏شناسد، و از حواس چشیدن و بوئیدن و دیدن برخوردار است معجونى است با سرشتى از رنگهاى مختلف و اشیاى گرد آمده که برخى ضد یکدیگر بوده و برخى با هم متباین هستند، مانند: گرمى و سردى، ترى و خشکى، بدحالى و خوش حالى.
No image

چگونگی و مراحل آفرینش جهان در قرآن و نهج البلاغه

پژوهش حاضر با عنوان چگونگی و مراحل آفرینش جهان، در پی آن است که آیات آفرینش جهان را در تفاسیر معاصر شیعه (المیزان و نمونه ) مورد بررسی قرار داده و در میان آنها حقایق ناب قرآنی را در زمینه های مبدا خلقت جهان، دوره های آفرینش وغیره روشن و آشکار سازد. برای این منظور مقدمه به تبین و پیشینۀ موضوع اختصاص یافته است و در قسمت­های بعد برخی از واژگان مفهوم شناسی شده و دیدگاه علامه طباطبایی و آیت ا... مکارم در پیدایش جهان تبیین شده است.
خلقت مورچه از نظر نهج البلاغه

خلقت مورچه از نظر نهج البلاغه

منظور از این جمله که در انبار نگهداری می نماید این است که مورچه دانه را به درون خاک می برد به طور طبیعی دانه پس از مدتی رویش می کند و از خاک سر برمی آورد اما مورچه برای جلوگیری از این امر همه دانه ها را به دو نیم تقسیم می کند و مانع از بین رفتن روزیش می شود.
Powered by TayaCMS