حکمت 90 نهج البلاغه : فلسفه آزمايشها

حکمت 90 نهج البلاغه : فلسفه آزمايشها

متن اصلی حکمت 90 نهج البلاغه

موضوع حکمت 90 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 90 نهج البلاغه

90 وَ قَالَ عليه السلام لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفِتْنَةِ لِأَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ إِلَّا وَ هُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَى فِتْنَةٍ وَ لَكِنْ مَنِ اسْتَعَاذَ فَلْيَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يَقُولُ وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ مَعْنَى ذَلِكَ أَنَّهُ سُبْحَانَهُ يَخْتَبِرُهُمْ بِالْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ لِيَتَبَيَّنَ السَّاخِطُ لِرِزْقِهِ وَ الرَّاضِي بِقِسْمِهِ وَ إِنْ كَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ لَكِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِي بِهَا يُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ لِأَنَّ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ الذُّكُورَ وَ يَكْرَهُ الْإِنَاثَ وَ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ تَثْمِيرَ الْمَالِ وَ يَكْرَهُ انْثِلَامَ الْحَالِ و هذا من غريب ما سمع منه في التفسير

موضوع حکمت 90 نهج البلاغه

فلسفه آزمايشها

(اخلاقى، اجتماعى)

ترجمه مرحوم فیض

90- امام عليه السّلام (در باره پناه بردن از فتنه بخدا) فرموده است

1- نبايد يكى از شما بگويد- خدايا از فتنه و آزمايش بتو پناه مى برم، زيرا كسى نيست كه گرفتار فتنه نباشد، ولى كسيكه پناه مى برد بايد از فتنه هاى گمراه كننده (از راه حقّ) پناه ببرد، چون خداوند سبحان (در قرآن كريم س 8 ى 28) مى فرمايد: وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ يعنى بدانيد دارائيها و فرزندان شما فتنه هستند، 2- و معنى اين فرمايش اينست كه خداوند سبحان آنان را به دارائيها و فرزندان آزمايش مى نمايد تا آنكه خشمگين از روزى و راضى به بهره خود هويدا گردد و اگر چه خداوند سبحان از خود آنها بآنها داناتر است، ولى آزمايش براى آنست كه كردارهايى كه شايسته پاداش و كيفر است (بخود ايشان) آشكار گردد، زيرا برخى از ايشان فرزندان پسر را دوست دارند و از دختر برنجند، و بعضى از آنها بسيار نمودن مال و دارائى را دوست داشته و از كم شدن آن برنجند (سيّد رضىّ عليه الرّحمة فرمايد:) اين فرمايش از جمله سخنان شگفتى است كه از آن حضرت در تفسير (و بيان آيه شريفه) شنيده شده است.

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1128)

ترجمه مرحوم شهیدی

93 [و فرمود:] كسى از شما نگويد خدايا از فتنه به تو پناه مى برم چه هيچ كس نيست جز كه در فتنه اى است، ليكن آن كه پناه خواهد از فتنه هاى گمراه كننده پناهد كه خداى سبحان فرمايد: «بدانيد كه مال و فرزندان شما فتنه است»، و معنى آن اين است كه خدا آنان را به مالها و فرزندان مى آزمايد تا ناخشنود از روزى وى، و خشنود از آنرا آشكار نمايد، و هر چند خدا داناتر از آنهاست بدانها، ليكن براى آنكه كارهايى كه مستحق ثواب است از آنچه مستحق عقاب است پديد آيد، چه بعضى پسران را دوست دارند و دختران را ناپسند مى شمارند، و بعضى افزايش مال را پسندند و از كاهش آن ناخرسندند.

[و اين از تفسيرهاى شگفت است كه از او شنيده شده.]

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 375)

شرح ابن میثم

85- و قال عليه السّلام:

لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفِتْنَةِ- لِأَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ إِلَّا وَ هُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَى فِتْنَةٍ- وَ لَكِنْ مَنِ اسْتَعَاذَ فَلْيَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ- فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يَقُولُ- وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ وَ مَعْنَى ذَلِكَ أَنَّهُ يَخْتَبِرُهُمْ- بِالْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ لِيَتَبَيَّنَ السَّاخِطَ لِرِزْقِهِ- وَ الرَّاضِيَ بِقِسْمِهِ- وَ إِنْ كَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ- وَ لَكِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِي بِهَا يُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ- لِأَنَّ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ الذُّكُورَ وَ يَكْرَهُ الْإِنَاثَ- وَ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ تَثْمِيرَ الْمَالِ وَ يَكْرَهُ انْثِلَامَ الْحَالِ قال الرضى: و هذا من غريب ما سمع منه فى التفسير.

المعنى

حاصل الكلام أنّ الفتنة أعمّ من الفتنة المستعاذ منها لصدقها على المال و البنين باعتبار ابتلاء اللّه تعالى عباده و اختباره لهم بهما و هما غير مستعاذ منهما إذا راعى العبد فيهما أمر اللّه و لزم طاعته و امّا الفتنة المستعاذ منها فهى الّتي يستلزم الوقوع فيها الضلال عن سبيل اللّه كالخروج في المال عن واجب العدل و صرفه في إمداد الشهوات و اتّباع الهوى.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 287)

ترجمه شرح ابن میثم

85- امام (ع) فرمود:

لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفِتْنَةِ- لِأَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ إِلَّا وَ هُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَى فِتْنَةٍ- وَ لَكِنْ مَنِ اسْتَعَاذَ فَلْيَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلَّاتِ الْفِتَنِ- فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يَقُولُ- وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ- وَ مَعْنَى ذَلِكَ أَنَّهُ يَخْتَبِرُهُمْ- بِالْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ لِيَتَبَيَّنَ السَّاخِطَ لِرِزْقِهِ- وَ الرَّاضِيَ بِقِسْمِهِ- وَ إِنْ كَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ- وَ لَكِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِي بِهَا يُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ- لِأَنَّ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ الذُّكُورَ وَ يَكْرَهُ الْإِنَاثَ- وَ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ تَثْمِيرَ الْمَالِ وَ يَكْرَهُ انْثِلَامَ الْحَالِ قال السيد الرضي و هذا من غريب ما سمع منه في التفسير

ترجمه

«مباد كسى از شما بگويد، خدا از فتنه و آزمون به تو پناه مى برم. زيرا كسى نيست كه آزمايش نشود، امّا آن كه پناه مى برد بايد از فتنه هاى گمراه كننده پناه ببرد چون خداى سبحان مى فرمايد: وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ . اين بدان معناست كه خداوند مردم را به وسيله مال و فرزندشان مى آزمايد، تا كسى كه از روزى خود ناراضى است، و كسى كه نسبت به نصيب خود راضى است، آشكار گردد، اگر چه خداوند از خود آنان بدانها آگاهتر است. امّا آزمون براى آن است كه كارهاى شايسته پاداش و كيفر براى خودشان روشن شود. زيرا بعضى از مردم، فرزندان پسر را دوست دارند، و از داشتن دختران ناراضى اند، و بعضى ديگر مال فراوان مى خواهند و از پريشانحالى ناراحتند».

شرح

خلاصه كلام، آن كه آزمايش اعمّ از آزمايشى است كه از آن بايد به خدا پناه برد، زيرا شامل مال و فرزندان نيز مى گردد، به دليل آن كه خداوند بندگانش را با آن دو آزموده است. در صورتى كه اگر بنده اى در باره آنها دستور خدا را رعايت كند و فرمان الهى را ببرد، جاى پناه بردن به خدا نيست، اما آزمايشى كه بايد به خدا پناه برد، آن آزمايشى است كه باعث گمراهى از راه خدا مى شود، مانند كسى كه مال و ثروت او را از راه عدالت بيرون ببرد و او مال را در راه شهوات و پيروى هواى نفس صرف كند.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 486 و 487)

شرح مرحوم مغنیه

91- لا يقولنّ أحدكم اللّهمّ إنّي أعوذ بك من الفتنة لأنّه ليس أحد إلّا و هو مشتمل على فتنة، و لكن من استعاذ فليستعذ من مضلّات الفتن، فإنّ اللّه سبحانه يقول: وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ. و معنى ذلك أنّه يختبرهم بالأموال و الأولاد ليتبيّن السّاخط لرزقه و الرّاضي بقسمه، و إن كان سبحانه أعلم بهم من أنفسهم، و لكن لتظهر الأفعال الّتي بها يستحقّ الثّواب و العقاب، لأنّ بعضهم يحبّ الذّكور و يكره الإناث، و بعضهم يحبّ تثمير المال و يكره انثلام الحال.

المعنى

المراد بالفتنة هنا الامتحان و الاختبار بالمال و الجاه و البنين، و المراد بمعضلات الفتن الطغيان بسبب المال و الولد و ما أشبهه، و المعنى لا تتعوذ من الفتنة بوجه العموم، فإن منها زينة الحياة الدنيا و الطيبات من الرزق التي أحلها سبحانه لعباده، بل تعوذ من إغراء الفتنة و حبائلها، لأن الدنيا و زينتها كثيرا ما تصرف الإنسان عن دينه و ضميره.. و قد شاهدنا الإنسان يبتعد عن الخير كلما أمعن في المادة و الترف.

(و معنى ذلك انه يختبرهم إلخ).. ان اللّه سبحانه يعلم من عباده ما فعلوا و ما سيفعلون من خير أو شر، و لكن سبق في عدله و قضائه أن لا يحاسب أحدا على ما يعلم منه، و ما ينطوي عليه صدره و سره، بل يحاسبه و يجازيه على ما ظهر منه بالفعل بعد أن وهبه القدرة و العقل و الإرادة، و رزقه من الخيرات و الطيبات، و أمره و نهاه، فإن خالف و عصى قامت عليه الحجة و استحق المؤاخذة و العقاب.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 270 و 271)

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

التاسعة و الثمانون من حكمه عليه السّلام

(89) و قال عليه السّلام: لا يقولنّ أحدكم «اللّهمّ إنّي أعوذ بك من الفتنة» لأنّه ليس أحد إلّا و هو مشتمل على فتنة، و لكن من استعاذ فليستعذ من مضلّات الفتن، فإنّ اللَّه سبحانه يقول: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ» [28- الانفال ]، و معنى ذلك أنّه سبحانه يختبرهم بالأموال و الأولاد ليتبيّن السّاخط لرزقه و الرّاضي بقسمه، و إن كان سبحانه أعلم بهم من أنفسهم، و لكن لتظهر الأفعال التي بها يستحقّ الثّواب و العقاب، لأنّ بعضهم يحبّ الذّكور و يكره الإناث، و بعضهم يحبّ تثمير المال و يكره انثلام الحال. قال الرّضي: و هذا من غريب ما سمع منه في التفسير.

اللغة

(ثلم) الاناء: كسّره من حافّته فانثلم- المنجد.

الترجمة

فرمود: مبادا يكى از شماها در دعاى خود بگويد: «بار خدايا من بتو پناه مى برم از فتنه» زيرا هيچكس نباشد جز اين كه در فتنه فرو رفته است، ولى هر كس طلب پناه از خدا ميكند بايد از فتنه هاى گمراه كننده بخدا پناهنده شود، زيرا خداى سبحانه مى فرمايد «و بدانيد كه همانا اموال و أولاد شماها فتنه اند» و مقصود از اين سخن آنست كه خدا بوسيله دارائيها و فرزندها مردم را مى آزمايد تا روشن شود چه كسي نسبت بدانچه خدا بأو روزي كرده است خشمگين و نگرانست، و چه كسي بقسمت خدا خشنود و دلگرم است، و اگر چه خداوند سبحانه داناتر است بهر كسي از خود او، ولى اين آزمايش براي آنست كه همه آن كارهائى كه بسبب آنها مردم سزاوار ثواب و يا شكنجه و عقاب مى شود پديدار شوند، زيرا برخى مردم هستند كه أولاد ذكور را دوست دارند و از دختران بدشان مى آيد، و برخى هستند كه دوست دارند دارائى را بثمر برسانند و پرسود كنند، و از گسيختگى حال خود كراهت دارند.

سيد رضى- ره- فرموده است: اين بيان حضرت از غرائب تفسيريست كه از أو شنيده شده.

  • مگو بار إلها پناهم بده ز هر فتنه باشد ز كه تا بمه
  • پناه آور از فتنه هاى مضلّكه گمراه سازند و بيچاره دل
  • خدا مال و أولاد را فتنه خواند كسى مال و أولاد از خود نراند
  • بدانها بشر آزمايش شوندكه از يكديگر گوي سبقت برند
  • كه ساخط ز راضى شود آشكار بهر چيز دانا است پروردگار
  • ولى تا كه كار ثواب و عقابهويدا ز مردم شود بي حجاب
  • چه برخى پسر دوست و ز دخترش بد آيد كه پرورده اندر برش
  • دگر مردمى مال جويند بيشنخواهند درويشى وضع خويش

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص139و140)

شرح لاهیجی

(116) و قال (- ع- ) لا يقولنّ احدكم اللّهمّ انّى اعوذ بك من الفتنة لانّه ليس احد الّا و هو مشتمل على فتنة و لكن من استعاذ فليستعذ من مضلّات الفتن فانّ اللّه سبحانه يقول و اعلموا انّما اموالكم و اولادكم فتنة و معنى ذلك انّه سبحانه يختبرهم بالأموال و الأولاد ليتبيّن السّاخط لرزقه و الرّاضى بقسمه و ان كان سبحانه اعلم بهم من انفسهم و لكن لتظهر الأفعال الّتى بها يستحقّ الثّواب و العقاب لانّ بعضهم يحبّ الذّكور و يكره الأناث و بعضهم يحبّ تثمير المال و يكره انثلام الحال يعنى و گفت (- ع- ) كه بايد نگويد كسى از شما كه پروردگار را بتحقيق كه من پناه مى برم بتو از گرفتار شدن بفتنه از جهة اين كه نيست كسى مگر اين كه فرو گرفته شده و گرفتار است بر فتنه يعنى اموال و اولاد و لكن كسى كه پناه مى برد هر اينه بايد پناه ببرد از فتنه هاى گمراه كننده پس بتحقيق كه خداء سبحانه مى گويد كه بدانيد كه نيست مالهاى شما و فرزندان شما مگر فتنه و معنى ان اينست كه بتحقيق خداء سبحانه آزمايش ميكند ايشان را بمالها دادن بايشان و فرزندان دادن تا اين كه ظاهر شود نارضامند مر روزى او و رضامند بروزى او و اگر چه خداء سبحانه داناتر است باحوال ايشان از نفسهاى ايشان و لكن تا اين كه ظاهر شود كارهاى آن چنانى كه بسبب انها مستحقّ ميشوند ثواب و عقاب را از جهة اين كه بعضى از ايشان دوست مى دارند از اولاد پسران را و دشمن مى دارند دختران را و بعضى از ايشان دوست مى دارند منفعت كردن و زياد شدن مال را و دشمن مى دارند رخنه شدن و مختل بودن حال را

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 299 و 300)

شرح ابن ابی الحدید

90: لَا يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْفِتْنَةِ- لِأَنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ إِلَّا وَ هُوَ مُشْتَمِلٌ عَلَى فِتْنَةٍ- وَ لَكِنْ مَنِ اسْتَعَاذَ فَلْيَسْتَعِذْ مِنْ مُضِلَّاتِ [مَضَلَّاتِ ] الْفِتَنِ- فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يَقُولُ- وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ- وَ مَعْنَى ذَلِكَ أَنَّهُ سُبْحَانَهُ يَخْتَبِرُ عِبَادَهُ- بِالْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ لِيَتَبَيَّنَ السَّاخِطَ لِرِزْقِهِ- وَ الرَّاضِيَ بِقِسْمِهِ- وَ إِنْ كَانَ سُبْحَانَهُ أَعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ- وَ لَكِنْ لِتَظْهَرَ الْأَفْعَالُ الَّتِي بِهَا يُسْتَحَقُّ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ- لِأَنَّ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ الذُّكُورَ وَ يَكْرَهُ الْإِنَاثَ- وَ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ تَثْمِيَر الْمَالِ وَ يَكْرَهُ انْثِلَامَ الْحَالِ قال الرضي رحمه الله تعالى- و هذا من غريب ما سمع منه ع في التفسير الفتنة لفظ مشترك- فتارة تطلق على الجائحة و البلية تصيب الإنسان- تقول قد افتتن زيد و فتن فهو مفتون- إذا أصابته مصيبة فذهب ماله أو عقله أو نحو ذلك- قال تعالى إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ- يعني الذين عذبوهم بمكة ليرتدوا عن الإسلام- و تارة تطلق على الاختبار و الامتحان- يقال فتنت الذهب إذا أدخلته النار لتنظر ما جودته- و دينار مفتون- و تارة تطلق على الإحراق- قال تعالى يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُونَ- و ورق مفتون أي فضة محرقة- و يقال للحرة فتين كأن حجارتها محرقة- و تارة تطلق على الضلال يقال رجل فاتن و مفتن- أي مضل عن الحق جاء ثلاثيا و رباعيا- قال تعالى ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ- إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ أي بمضلين- و قرأ قوم مفتنين- فمن قال إني أعوذ بك من الفتنة و أراد الجائحة- أو الإحراق أو الضلال فلا بأس بذلك- و إن أراد الاختبار و الامتحان فغير جائز- لأن الله تعالى أعلم بالمصلحة- و له أن يختبر عباده لا ليعلم حالهم- بل ليعلم بعض عباده حال بعض- و عندي أن أصل اللفظة هو الاختبار و الامتحان- و أن الاعتبارات الأخرى راجعة إليها- و إذا تأملت علمت صحة ما ذكرناه

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 248-249)

شرح نهج البلاغه منظوم

[92] و قال عليه السّلام:

لا يقولنّ أحدكم «اللّهمّ إنّى أعوذ بك من الفتنة» لأنّه ليس أحد إلّا و هو مشتمل على فتنة، وّ لكن من استعاذ فليستعذ من مضلّات الفتن، فإنّ اللّه سبحانه يقول: وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ أَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ، وَ مَعْنى ذلِكَ أَنَّهُ سُبْحانَهُ يَخْتَبِرُهُمْ بِالْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ لِيَتَبَيَّنَ السَّاخِطُ لِرِزْقِهِ وَ الرَّاضىِ بِقِسْمِهِ وَ انْ كانَ سُبْحانَهُ اعْلَمَ بِهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ، وَ لكِنْ لّتَظْهَرَ الْأفّعالُ الَّتى بِها يُسْتَحَقُّ الثّوابُ وَ الْعِقابُ، لِأَنَّ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ الذُّكُورَ وَ يَكْرَهُ الْإِناثَ، وَ بَعْضَهُمْ يُحِبُّ تَثْميرَ الْمالِ وَ يَكْرَهُ انْثِلام الحالِ. و هذا من غريب ما سمع منه فى التّفسير.

ترجمه

نبايد يكى از شما از روى حقيقت بگويد پروردگارا بتو پناه مى برم، از اين كه مرا دچار فتنه سازى زيرا كه هيچكس نيست جز اين كه در چنگال فتنه دچار و گرفتار است، لكن پناه برنده البتّه بايد بخدا پناه برد از فتنه هاى گمراه كننده، زيرا كه پاك پروردگار در سوره (8) آيه (28) فرمايد: بدانيد كه اموال و اولاد شما فتنه اند، و آن را معنى اينست كه خداوند سبحانه بندگانش را بمال و اولاد آزمايش مى فرمايد تا اين كه روشن گردد چه كس براى روزيش ناخورسند، و كدام كس بقسمتش راضى و خورسند است، گو اين كه خدا خود بحال بندگانش از خودشان داناتر است، لكن اين آزمايش براى آنست كه كارهائى كه بدان در خور ثواب، و يا سزاوار عقاب اند روشن و هويدا گردد زيرا كه برخى از آن بندگان دوستدار پسران و دشمنان دختران و برخى خواهان فزونى مال و بدخواه اختلال حال و حواسّ اند.

سيّد رضى ره گويد: اين سخن از غرائب تفسير است كه (در اين آية) از آن حضرت شنيده شده است.

نظم

  • اگر از فتنه باشد شخص ترسانز رنج و زحمت و تابش گريزان
  • گريز از آن بكلّى چون نشايدپناه بر خدا از آن نبايد
  • نبايد خواهد از پروردگارشكه اندر فتنه ننمايد دچارش
  • چرا زيرا كه فردى از بشر نيستكه بند فتنه و در چنگ شر نيست
  • اگر دارا خلايق در فقيراندبدست فتنه پابست و اسيرند
  • ولى هر كس كه خواهد رستن از بندپناه اينسان ببايد بر خداوند
  • برد كز فتنه هاى جان شكارشبدارد دور دست كردگارش
  • بدان فتنه نگردد بند و مفتونكه گمره گردد و از دين به بيرون
  • چرا زيرا كه احمد درّ ثمين سفتز قول حق بقرآن اين چنين گفت
  • كه بهر امتحان از مال و فرزندبشر را حق به بند فتنه افكند
  • يكى را داد فرزندان بسيارو ليكن كردش از اموال نادار
  • يكى را داد مال و گوهر و گنجز بى فرزنديش افكند در رنج
  • يكى از بهر يك دختر بحسرتپى رزق پسرها آن بعسرت
  • بيك تن داده گاهى چند دختربيك تن ده پسر بلكه فزونتر
  • و حال آنكه بدروشن برايشبشر را حال بهر آزمايش
  • نمود اينسان كه تا بيند كدامينبقسمتهاى او دارند تمكين
  • چه كس گردن بحكم وى نهادهچه كس از حكم وى آن سو فتاده
  • چه كس خوشنود شد زين آزمايشكه از اين آزمايش در ستايش
  • كدامين تن سزاوار ثواب استكدامين در خور زجر و عقاب است
  • بدخترها چه كس خصم است و دشمنچه كس را از پسرها دل چو گلشن
  • چه كس دارائيش نيك است و مطلوبچه كس را حال بيمارى است مغضوب
  • همه اين زشت و زيباها بداندبهر كس هر چه را شايد رساند
  • فقير نيك شاكر را دهد اجرغنىّ زشت كافر را كند زجر
  • پناه بر خدا پس جا نداردگريز از فتنه ها معنى ندارد
  • رضى ره گويد بقانون فصاحتبود اين بهترين تفسير آيت

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص108-111)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

No image

آفرينش اهل بيت (ع) در نهج البلاغه

يكى از پژوهش گران سنّى، نيكو و دادگرانه سخن گفته، آن جا كه گويد:هر كس يكى از اصحاب پيامبر را بر ديگر اصحاب برترى دهد، منظور او به يقين برترى دادن بر على نيست؛ زيرا على از اهل بيت پيامبر است.پس برترين آفريدگان بعد از حضرت محمّد صلى اللّه عليه و آله خاندان او هستند، و اين، همان واقعيّت و حقيقت است؛ زيرا آنان مانند پيامبر بر تمامى پيامبران الاهى برترى جستند و آنان مهتر آفريدگان در آفرينش، اخلاق و كمالات هستند.
 نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

احتمالا بتوان از این سخن دردمندانه این نکته را به دست آورد که اهمیت امامت فقط در مدیریت جامعه نیست بلکه در مقام فهم دین نیز بسیار حائز اهمیت است که البته طبق دلایل بسیار متقن ائمه اهل بیت (علیهم السلام) از علمی خدایی بهره مند هستند کما اینکه این مساله را می توان از این سخن حضرت نیز به دست آورد ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلیهم بامر الله فیه سزاوارترین مردم به امر حکمرانی تواناترین آنها در این امر و عالمترین آنها به دستور خداوند در مورد حکمرانی است.
 امامت از ديدگاه نهج البلاغه

امامت از ديدگاه نهج البلاغه

اختلاف مذهبي بين مسلمين سه ريشه اصلي دارد. نخستين اختلاف بر سر جانشيني پيامبر اسلام، مسلمانان را به دو دسته شيعه و سني تقسيم کرد.دومين اختلاف مسلمين در اصول دين و مسائل اعتقادي است که سبب پيدايش مکاتب مختلف کلامي گرديد که مهمترين آن ها اشاعره، معتزله، مرجئه و شيعه است. سومين اختلاف در احکام و فروغ دين است که در نتيجه آن مذاهب مختلف فقهي مانند شافعي، حنبلي، مالکي، حنفي و جعفري پديدار شد.
 رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

از موضوعات اساسى و مباحث حياتى نهج البلاغه - كه جملگى از مسائل اساسى جامعه انسانى محسوب مى گردد - مساله امامت و رهبرى است . على (ع) در سخنان و رهنمودهاى ارزنده خويش در نهج البلاغه به بيان ابعاد مختلف اين مساله پرداخته اند:اولا: ضرورت آن را در اجتماع بشرى مطرح فرموده اند؛ثانيا: در ارتباط با همين لزوم و ضرورت رهبرى، به امامت و پيشوايى صالح و حق، و نيز به رهبرى ناشايسته و ناحق پرداخته اند.
 امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

اين جمله ها هر چند نامى ولو به طور اشاره از اهل بيت برده نشده است، اما با توجه به جمله هاى مشابهى که در نهج البلاغه درباره اهل بيت آمده است، يقين پيدا مى شود که مقصود، ائمه اهل بيت مى باشند. از مجموع آنچه در اين گفتار از نهج البلاغه نقل کرديم معلوم شد که در نهج البلاغه علاوه بر مساله خلافت و زعامت امور مسلمين در مسائل سياسى، مساله امامت به مفهوم خاصى که شيعه تحت عنوان " حجت " قائل است عنوان شده و به نحو بليغ و رسائى بيان شده است.

پر بازدیدترین ها

 رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

از موضوعات اساسى و مباحث حياتى نهج البلاغه - كه جملگى از مسائل اساسى جامعه انسانى محسوب مى گردد - مساله امامت و رهبرى است . على (ع) در سخنان و رهنمودهاى ارزنده خويش در نهج البلاغه به بيان ابعاد مختلف اين مساله پرداخته اند:اولا: ضرورت آن را در اجتماع بشرى مطرح فرموده اند؛ثانيا: در ارتباط با همين لزوم و ضرورت رهبرى، به امامت و پيشوايى صالح و حق، و نيز به رهبرى ناشايسته و ناحق پرداخته اند.
 مدرسان واقعی وحی از نگاه نهج البلاغه

مدرسان واقعی وحی از نگاه نهج البلاغه

درباره امیرالمومنین (علیه السلام) فرموده است «انا مدینة العلم و علی بابها؛ من شهر دانشم و علی در آن است.»جابربن حیان، پدر علم شیمی، در دانشگاه امام صادق(علیه السلام) دانش آموخت؛ حسن بصری، مؤسس مکتب کلامی اشاعره؛ واصل بن عطاء مؤسس مکتب کلامی معتزله؛ ابوحنیفه، بنیانگذار مکتب فقهی حنفی؛ مالک، بنیانگذار مکتب فقهی مالکی، از شاگردان دانشگاه جعفری بوده اند.
 نهج البلاغه، بزرگ ترین سند ماندگاری امامت و ولایتʄ)

نهج البلاغه، بزرگ ترین سند ماندگاری امامت و ولایت(4)

هان ای فیلسوفان و حکمت آموزان، بیایید و در جملات خطبه ی اول این کتاب به تحقیق بنشینند و افکار بلند پایه ی خود را به کار گیرند و با کمک اصحاب معرفت و ارباب عرفان این یک جمله کوتاه را به تفسیر بپردازند و بخواهند به حق وجدان خود را برای درک واقعی آن ارضا کنند به شرط آن که بیاناتی که در این میدان تاخت و تار شده است آنان را فریب ندهد.
 نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

احتمالا بتوان از این سخن دردمندانه این نکته را به دست آورد که اهمیت امامت فقط در مدیریت جامعه نیست بلکه در مقام فهم دین نیز بسیار حائز اهمیت است که البته طبق دلایل بسیار متقن ائمه اهل بیت (علیهم السلام) از علمی خدایی بهره مند هستند کما اینکه این مساله را می توان از این سخن حضرت نیز به دست آورد ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلیهم بامر الله فیه سزاوارترین مردم به امر حکمرانی تواناترین آنها در این امر و عالمترین آنها به دستور خداوند در مورد حکمرانی است.
 امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

اين جمله ها هر چند نامى ولو به طور اشاره از اهل بيت برده نشده است، اما با توجه به جمله هاى مشابهى که در نهج البلاغه درباره اهل بيت آمده است، يقين پيدا مى شود که مقصود، ائمه اهل بيت مى باشند. از مجموع آنچه در اين گفتار از نهج البلاغه نقل کرديم معلوم شد که در نهج البلاغه علاوه بر مساله خلافت و زعامت امور مسلمين در مسائل سياسى، مساله امامت به مفهوم خاصى که شيعه تحت عنوان " حجت " قائل است عنوان شده و به نحو بليغ و رسائى بيان شده است.
Powered by TayaCMS