حکمت 99 نهج البلاغه : روش برخورد با دنيا

حکمت 99 نهج البلاغه : روش برخورد با دنيا

متن اصلی حکمت 99 نهج البلاغه

موضوع حکمت 99 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 99 نهج البلاغه

99 وَ قَدْ رُئِيَ عَلَيْهِ إِزَارٌ خَلَقٌ مَرْقُوعٌ فَقِيلَ لَهُ فِي ذَلِكَ فَقَالَ يَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ النَّفْسُ وَ يَقْتَدِي بِهِ الْمُؤْمِنُونَ

موضوع حکمت 99 نهج البلاغه

روش برخورد با دنيا

(اخلاقى)

ترجمه مرحوم فیض

99- و جامه كهنه وصله دارى بر تن امام (عليه السّلام) ديدند پس در باره آن با آن حضرت گفتگو شد (پرسيدند چرا چنين جامه اى پوشيده اى) آن بزرگوار (در باره جامه كهنه) فرمود: 1- با آن دل متواضع و نفس امّاره رام ميشود، و مؤمنين از آن پيروى ميكنند (با كهنه جامه فروتنى پيشه گرفته و به خواهشهاى نفس بى اعتنا ميشود بخلاف جامه نو و نيكو كه شخص را خودبين مى سازد و از حقّ غافل شده در گناه مى افتد).

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1132 و 1133)

ترجمه مرحوم شهیدی

103 [و او را ديدند با جامه اى كهنه و پينه زده. سبب پرسيدند فرمود:] دل را خاشع كن و نفس را خوار، و مؤمنان بدان اقتدا كنند- در كردار- .

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 377)

شرح ابن میثم

94- و رئى عليه إزار خلق مرقوع فقيل له فى ذلك، فقال:

وَ رُئِيَ عَلَيْهِ إِزَارٌ خَلَقٌ مَرْقُوعٌ فَقِيلَ لَهُ فِي ذَلِكَ- فَقَالَ يَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ النَّفْسُ- وَ يَقْتَدِي بِهِ الْمُؤْمِنُونَ

المعنى

ذكر في لبس ذلك الخلق ثلاثة مقاصد: خشوع القلب: خضوع النفس العاقلة و انكسارها عن الفقر، و ذلّة النفس انكسار للنفس الأمّارة بالسؤ عنه، و اقتداء المؤمنين بذلك للقصدين الأوّلين.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 292)

ترجمه شرح ابن میثم

94- جامه كهنه وصله دارى را بر تن امام (ع) ديدند، در اين باره با حضرت گفتگو كردند، حضرت فرمود:

يَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ النَّفْسُ- وَ يَقْتَدِي بِهِ الْمُؤْمِنُونَ

ترجمه

«با آن، دل، فروتن و نفس آرام مى گردد و مؤمنان از آن سرمشق مى گيرند».

شرح

امام (ع) در مورد پوشيدن آن لباس كهنه سه مطلب را بيان داشته است: فروتنى دل و رام شدن نفس امّاره و به وسيله فقر درهم شكستن نفس. و ذلّت نفس همان درهم شكستن نفس امّاره است و پيروى مؤمنان هم به همان دو منظور اوّل است.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 495)

شرح مرحوم مغنیه

102- و رؤي عليه إزار خلق مرقوع فقيل له في ذلك فقال: يخشع له القلب، و تذلّ به النّفس، و يقتدي به المؤمنون(يخشع له القلب، و تذل به النفس) الضمير في «له» يعود الى الإزار المرقوع. و سبق في آخر الخطبة 158 قول الإمام: «لقد رقعت مدرعتي هذه حتى استحييت من راقعها». و تكلمنا عن هذه المدرعة في شرح الخطبة المذكورة بعنوان «مدرعة علي تنص عليه» و لو تساوى الناس في العيش ما كان للفقر و الزهد من موضوع و لا معنى، و لوجب حذف هذه الكلمة و ما رادفها من قواميس اللغة، أما و قد وجد الفقر فلا بد و ان تلحقه آثاره و لوازمه، و منها حسرات المحروم و آلامه، و تعاظم المترف و طغيانه.. و الإمام قادر على لبس الجديد و أكل الطيبات دون أن يطغى و يتعالى، بل يستحيل في ذلك في حقه، و لكنه، و هو الإمام المعصوم يقدّر نفسه بضعفة الناس كيلا يهيج بالفقير فقره فيهلك، كما قال في الخطبة 206. و قوله هنا: «يخشع له القلب، و تذل به النفس» تقريع و توبيخ لمن يطغيه الغنى و يبطره.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 277)

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

الثامنة و التسعون من حكمه عليه السّلام

(98) و قال عليه السّلام و قد رئى عليه إزار خلق مرفوع، فقيل له في ذلك، فقال: يخشع له القلب، و تذلّ به النّفس، و يقتدي به المؤمنون.

اللغة

(خلق) ج: أخلاق و خلقان: البالى للمذكّر و المؤنث (رقع) رقعا الثوب أصلحه بالرقاع- المنجد.

الاعراب

فقيل له في ذلك، الفاء للسببية.

المعنى

الظاهر أنّ لبسه عليه السّلام للازار المرقوع، كان في أيام حكومته و زعامته الظاهريّة، و في هذا العصر توسّع على المسلمين العيش، و حازوا أموالا و غنائم كثيرة من الرّوم و الفرس، و اعتادوا لبس الثياب الفاخرة و التجمّل بالزينة الظاهرة و خصوصا الأمراء منهم و أصحاب السّلطنة، و لما رئي عليه هذا الازار الخلق المرقوع وقع في محلّ العجب و عدّ إهانة بمقام المتصدّى له فأجاب عليه السّلام بأنّه رياضة للنفس، و تسلية للمؤمنين، و ينبغي أن أكون اسوة لأهل الايمان في لبس الخلقان، لينكسر تسويل الشيطان.

الترجمة

بر تن آن حضرت روپوش كهنه و وصله دارى ديده شد و در اين باره با وى سخنى گفته شد، حضرتش در پاسخ فرمود: پوشيدن اين لباس كهنه دل را خاشع مى سازد، و نفس أماره را خوار ميكند و مؤمنان از آن سرمشق مى گيرند.

  • ديده شد اندر بر مولاى دين پيشواى بر حق أهل يقين
  • يك رداى كهنه پر پينه اىپر ز وصله جامه ديرينه اى
  • گفته شد با وي در اين باره سخن گفت مولا زيور است اندر بدن
  • دل كند خاشع كند نفسم ذليلتا نغرّد بر من اين رزمنده پيل
  • مؤمنان را شايد از آن پيروى گر كه در راهند همراه علي

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص152و153)

شرح لاهیجی

(124) و قال (- ع- ) و قد روى عليه ازار خلق مرقوع فقيل له فى ذلك فقال يخشع له القلب و تذلّ به النّفس و يقتدى به المؤمن يعنى و گفت (- ع- ) و حال آن كه ديده شده بود بر بدن آن حضرت زيرا جامه كهنه وصله و پينه زده شده پس گفته شد مر آن حضرت را در باره حكمت ان پس گفت كه با خشوع و فروتن مى گردد از جهة ان دل و خار مى شود بسبب ان نفس امّاره و پيروى ميكند بان مؤمن

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 301)

شرح ابن ابی الحدید

99 وَ قَالَ ع: وَ قَدْ رُئِيَ عَلَيْهِ إِزَارٌ خَلَقٌ مَرْقُوعٌ فَقِيلَ لَهُ فِي ذَلِكَ- فَقَالَ يَخْشَعُ لَهُ الْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ النَّفْسُ- وَ يَقْتَدِي بِهِ الْمُؤْمِنُونَ قد تقدم القول في هذا الباب- و ذكرنا أن الحكماء و العارفين فيه على قسمين- منهم من آثر لبس الأدنى على الأعلى- و منهم من عكس الحال- و كان عمر بن الخطاب من أصحاب المذهب الأول- و كذلك أمير المؤمنين- و هو شعار عيسى ابن مريم ع كان يلبس الصوف و غليظ الثياب- و كان رسول الله ص يلبس النوعين جميعا- و أكثر لبسه كان الجيد من الثياب مثل أبراد اليمن- و ما شاكل ذلك- و كانت ملحفته مورسة حتى أنها لتردع على جلده- كما جاء في الحديث- . و رئي محمد بن الحنفية ع- واقفا بعرفات على برذون أصفر- و عليه مطرف خز أصفر- و

جاء فرقد السبخي إلى الحسن و على الحسن مطرف خز- فجعل ينظر إليه و على فرقد ثياب صوف- فقال الحسن ما بالك تنظر إلي و علي ثياب أهل الجنة- و عليك ثياب أهل النار- إن أحدكم ليجعل الزهد في ثيابه و الكبر في صدره- فلهو أشد عجبا بصوفه من صاحب المطرف

- . و قال ابن السماك لأصحاب الصوف- إن كان لباسكم هذا موافقا لسرائركم- فلقد أحببتم أن يطلع الناس عليها- و لئن كان مخالفا لها لقد هلكتم- . و كان عمر بن عبد العزيز- على قاعدة عمر بن الخطاب في ملبوسه- و كان قبل الخلافة يلبس الثياب المثمنة جدا- كان يقول لقد خفت أن يعجز ما قسم الله لي- من الرزق عما أريده من الكسوة- و ما لبست ثوبا جديدا قط- إلا و خيل لي حين يراه الناس أنه سمل أو بال- فلما ولي الخلافة ترك ذلك كله- . و روى سعيد بن سويد قال- صلى بنا عمر بن عبد العزيز الجمعة- ثم جلس و عليه قميص مرقوع الجيب من بين يديه و من خلفه- فقال له رجل إن الله أعطاك يا أمير المؤمنين- فلو لبست فنكس مليا ثم رفع رأسه فقال- إن أفضل القصد ما كان عند الجدة- و أفضل العفو ما كان عند المقدرة- . و روى عاصم بن معدلة- كنت أرى عمر بن عبد العزيز قبل الخلافة- فأعجب من حسن لونه و جودة ثيابه و بزته- ثم دخلت عليه بعد أن ولي- و إذا هو قد احترق و اسود و لصق جلده بعظمه- حتى ليس بين الجلد و العظم لحم- و إذا عليه قلنسوة بيضاء- قد اجتمع قطنها و يعلم أنها قد غسلت- و عليه سحق أنبجانية قد خرج سداها- و هو على شاذكونة- قد لصقت بالأرض تحت الشاذكونة عباءة- قطوانية من مشاقة الصوف- و عنده رجل يتكلم فرفع صوته- فقال له عمر اخفض قليلا من صوتك- فإنما يكفي الرجل من الكلام قدر ما يسمع صاحبه- . و روى عبيد بن يعقوب- أن عمر بن عبد العزيز كان يلبس الفرو الغليظ من الثياب- و كان سراجه على ثلاث قصبات فوقهن طين

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 262-263)

شرح نهج البلاغه منظوم

[101] و قال عليه السّلام

و قد رئى عليه إزار خلق مرقوع، فقيل له فى ذلك، فقال: يخشع له القلب، و تذلّ به النّفس، و يقتدى به المؤمنون.

ترجمه

بر بدن آن حضرت زيرجامه كهنه و پينه زده ديده شد، علّت پوشيدن آن پرسيده شد فرمودند: اين جامه ايست كه دل بدان نرم و خاشع و نفس امّاره بدان خوار و مؤمنين از آن پيروى مى كنند.

نظم

  • بپا و پيكر محبوب بارىبوقتى ديده شد كهنه ازارى
  • كه با آن از ملامت پاك رستهبچندين جاى از آن پينه بسته
  • يكى بر جسم شاه آن جامه را ديدسبب از پوشش آن باز پرسيد
  • كه آن كس كه بكشور پادشاه استبپايش كهنه جامه از چه راه است
  • شهش فرمود با اين جامه خاشعدل است و نفس سركش خوار و خاضع
  • بسى اندر بها اين كهنه از نوبه است و مؤمنين ز اين راه پيرو
  • براه زهد و دين هر كس كه كوشدكهن جامه بتن بايد بپوشد
  • لباس زبر جامه زاهدين است نشان عاشق صادق همين است
  • اگر مجنون بخاك كوى ليلابخواهد غلطد از راه تولّا
  • بتن بايد و را پشمين پلاسى پر از پينه بر اندامش لباسى
  • لباس مسكنت پوشانده بر تنشده بر فرق شاهان پشت پازن
  • اگر پيراهنش از پشم و از مو است هزاران ره به از ديباى نيكو است
  • بسا ديدم فقير گرد آلودكه از غوقاى گيتى جانش آسود
  • دو كهنه جامه از گيتى گزيده ز عزّ و ناز دامان دركشيده
  • زده خرگه برون ز آفاق و انفسشده سلطان اقليم تقدّس
  • فشانده بال و پر از تيه ناسوت شده سيمرغ اوج قصر لاهوت

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص119و120)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

No image

آفرينش اهل بيت (ع) در نهج البلاغه

يكى از پژوهش گران سنّى، نيكو و دادگرانه سخن گفته، آن جا كه گويد:هر كس يكى از اصحاب پيامبر را بر ديگر اصحاب برترى دهد، منظور او به يقين برترى دادن بر على نيست؛ زيرا على از اهل بيت پيامبر است.پس برترين آفريدگان بعد از حضرت محمّد صلى اللّه عليه و آله خاندان او هستند، و اين، همان واقعيّت و حقيقت است؛ زيرا آنان مانند پيامبر بر تمامى پيامبران الاهى برترى جستند و آنان مهتر آفريدگان در آفرينش، اخلاق و كمالات هستند.
 نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

احتمالا بتوان از این سخن دردمندانه این نکته را به دست آورد که اهمیت امامت فقط در مدیریت جامعه نیست بلکه در مقام فهم دین نیز بسیار حائز اهمیت است که البته طبق دلایل بسیار متقن ائمه اهل بیت (علیهم السلام) از علمی خدایی بهره مند هستند کما اینکه این مساله را می توان از این سخن حضرت نیز به دست آورد ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلیهم بامر الله فیه سزاوارترین مردم به امر حکمرانی تواناترین آنها در این امر و عالمترین آنها به دستور خداوند در مورد حکمرانی است.
 امامت از ديدگاه نهج البلاغه

امامت از ديدگاه نهج البلاغه

اختلاف مذهبي بين مسلمين سه ريشه اصلي دارد. نخستين اختلاف بر سر جانشيني پيامبر اسلام، مسلمانان را به دو دسته شيعه و سني تقسيم کرد.دومين اختلاف مسلمين در اصول دين و مسائل اعتقادي است که سبب پيدايش مکاتب مختلف کلامي گرديد که مهمترين آن ها اشاعره، معتزله، مرجئه و شيعه است. سومين اختلاف در احکام و فروغ دين است که در نتيجه آن مذاهب مختلف فقهي مانند شافعي، حنبلي، مالکي، حنفي و جعفري پديدار شد.
 رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

از موضوعات اساسى و مباحث حياتى نهج البلاغه - كه جملگى از مسائل اساسى جامعه انسانى محسوب مى گردد - مساله امامت و رهبرى است . على (ع) در سخنان و رهنمودهاى ارزنده خويش در نهج البلاغه به بيان ابعاد مختلف اين مساله پرداخته اند:اولا: ضرورت آن را در اجتماع بشرى مطرح فرموده اند؛ثانيا: در ارتباط با همين لزوم و ضرورت رهبرى، به امامت و پيشوايى صالح و حق، و نيز به رهبرى ناشايسته و ناحق پرداخته اند.
 امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

اين جمله ها هر چند نامى ولو به طور اشاره از اهل بيت برده نشده است، اما با توجه به جمله هاى مشابهى که در نهج البلاغه درباره اهل بيت آمده است، يقين پيدا مى شود که مقصود، ائمه اهل بيت مى باشند. از مجموع آنچه در اين گفتار از نهج البلاغه نقل کرديم معلوم شد که در نهج البلاغه علاوه بر مساله خلافت و زعامت امور مسلمين در مسائل سياسى، مساله امامت به مفهوم خاصى که شيعه تحت عنوان " حجت " قائل است عنوان شده و به نحو بليغ و رسائى بيان شده است.

پر بازدیدترین ها

 نهج البلاغه بزرگ ترین سند ماندگاری امامت و ولایت ʂ)

نهج البلاغه بزرگ ترین سند ماندگاری امامت و ولایت (2)

هر یک از این دو امتیاز به تنهایی کافی است که به کلمات علی (ع) ارزش فراوان بدهد، ولی توأم شدن این دو با یکدیگر، یعنی این که سخنی در مسیرها و میدان های مختلف و احیاناً متضاد رفته و در عین حال کمال فصاحت و بلاغت را در همه ی آنها حفظ کرده باشد، سخن علی(ع) را قریب به حد اعجاز قرار داده است و به همین جهت سخن علی (ع) در حد وسط کلام مخلوق و کلام خالق قرار گرفته است
 امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

اين جمله ها هر چند نامى ولو به طور اشاره از اهل بيت برده نشده است، اما با توجه به جمله هاى مشابهى که در نهج البلاغه درباره اهل بيت آمده است، يقين پيدا مى شود که مقصود، ائمه اهل بيت مى باشند. از مجموع آنچه در اين گفتار از نهج البلاغه نقل کرديم معلوم شد که در نهج البلاغه علاوه بر مساله خلافت و زعامت امور مسلمين در مسائل سياسى، مساله امامت به مفهوم خاصى که شيعه تحت عنوان " حجت " قائل است عنوان شده و به نحو بليغ و رسائى بيان شده است.
 امام شناسی در نهج البلاغه

امام شناسی در نهج البلاغه

از آن جمله امیرمؤمنان در خطبه ای می فرماید: «بدانیدآن کس ازما (حضرت مهدی علیه السلام ) که فتنه های آینده را دریابد، با چراغی روشنگر درآن گام می نهد و بر همان سیره و روش پیامبر صلی الله علیه و آله و امامان علیهم السلام رفتار می کند تا گره ها را بگشاید. بردگان و ملت های اسیر را آزاد می سازد، جمعیت های گمراه و ستمگر را می پراکند و حق جویان پراکنده را متحد می سازد.
 نص بر امامت در نهج البلاغه

نص بر امامت در نهج البلاغه

کجایند کسانى که به دروغ و از روى حسد- گمان مى کنند که آنان «راسخان در علمند نه ما» خداوند ما را بالا برده و آنها را پایین، به ما عنایت کرده و آنها را محروم ساخته است، ما را وارد کرده، و آنها را خارج؟! تنها به وسیله ما هدایت حاصل مى شود، و کورى و نادانى برطرف مى گردد، امامان از قریش اند امّا نه همه قریش بلکه خصوص یک تیره، از بنى هاشم، جامه امامت جز بر تن آنان شایسته نیست و کسى غیر از آنان چنین شایستگى را ندارد
 دیدگاه نهج البلاغه درباره «حکومت و حکومت داری و رهبری »

دیدگاه نهج البلاغه درباره «حکومت و حکومت داری و رهبری »

کتاب شریف نهج البلاغه با 239 خطبه، 79 نامه و 472 حکمت و موعظه پس از قرآن مجید و در کنار احادیث شریف، کتاب دنیا و آخرت است؛ کتابی است که به شؤونات مختلف دنیوی و اخروی انسانها از جمله مبحث: «حکومت اسلامی، آیین زمامداری، رهبری، و ویژگی های حاکم اسلامی » نیک پرداخته است که امید است مجموعه مقالات این شماره برای علاقه مندان به این مبحث مهم، قابل توجه و سودمند باشد .
Powered by TayaCMS