خانواده سالم از منظر اسلام

خانواده از دیدگاه اسلام یعنی چه ؟ روابط فیزیکی دو جنس مخالف و تولید مثل و امور دیگری که اشاره شد ، کدام یک راز اصلی و شرط کافی تشکیل خانواده است ؟کلید گشایش این معما در قرآن است . از نظر این کتاب آسمانی ، انسانها طوری آفریده شده اند که جفت خواهی به سرشت و آفرینش آنها بر می گردد.تشکیل خانواده ، معلول این است که هر کدام از دو عنصر زن و مرد ، تا یکدیگر را نجویند و نخواهند نیامیزند و به تعاون و معاضدت یکدیگر تن ندهند ، ناقصند. این دو عنصر ، مکمل یکدیگرند . تنها رابطه فیزیکی دو تن نیست که آنها را تکمیل می کند و تنها تولید فرزند نیست که آنها را دلخوش می گرداند و تنها امور مادی ظاهری نیستند که آنها را به یکدیگر جذب می کنند . نکته ای باریک تر از مو در این جا نهفته است ، هم نیاز روحی است و هم نیاز جسمی . طراح آفرینش ، طرح خلقت موجودات جاندار را این گونه ریخته است.

از دیدگاه قرآن ، اصولا خلقت انسانها جفت جفت است. هیچ مردی و هیچ زنی نیست که برای او جفتی خلق نشده باشد. اینها بر حسب فطرت خود ، در پی یافتن جفت خود کوشش و تلاش می کنند و هر کدام با تاکتیک مخصوص خود ، این وظیفه فطری را انجام می دهند. مرد با تاکتیک مخصوص خود ریا، این وظیفه فطری را انجام می دهند . مرد با تاکتیک مردانه خود و زن با تاکتیک زنانه خود و سر انجام همدیگر را می جویند و کامل می کنند. منطق قرآن در این باره چنین است :

1-ما شما را جفت جفت آفریدیم‌‌

یکی از آیات قدرت خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسر آفریده تا وسیله سکون و آرامش شما باشد و در میان شما دوستی و رحمت قرار داده است.

خداوند شما را از خاک و سپس از نطفه آفرید و شما را جفت جفت گردانید.

قرآن با اینگونه تعبیرات ، در حقیقت به فلسفه اساسی تشکیل خانواده اشاره کرده است . اگر جفت گرایی در سرشت انسان عجین نشده بود و همسران ، وسیله سکون و آرامش یکدیگر نبودند و دوستی در میان آنها قرار داده نمی شد ، چه نیازی داشتند که با بستن پیمان زنا شویی ، تنهایی و استقلال فردی خود را در جمع کوچک خانواده مضمحل کنند و همه لزوم و نتایج آنرا تحمل نمایند؟! درست است که جفت گرایی – به تصریح قرآن – در میان حیوانات نیز هست ، اما فرقی که قرآن میان جفت گرایی انسان و حیوان می گذارد این است مه در مورد حیوانات ، صحبت از این که جفتها وسیله سکون و آرامش یکدیگرند و در میان آنها مودت و رحمت قرار داده شده است ، نیست ، ولی این مطلب درباره انسانها با صراحت هر چه بیشتر بیان شده و مورد تاکید قرار گرفته است .

در وجود انسان زمینه ای از مودت و رحمت وجود دارد که تجلی گاه آن فقط محیط خانواده است ؛ البته زمینه های دیگری از مودت و رحمت نیز هست که تجلی گاه آن جامعه است. این زمینه ها باید به طور کامل بروز و ظهور کنند.

وقتی عسق و دلبستگی زن و شوهر نسبت به یکدیگر به مرحله ای می رسد که به طور کلی در غم و شادی یکدیگر شریکند و حتی غم و شادی یکی عینا غم و شادی دیگری است و هیچ کدام بدون حضور دیگری زندگی گرم و پر نشاط و شیرینی ندارند ، به خاطر همان مودت و رحمتی است که قرآن روی آن تکیه می کند.

انسان ، سکون . آرامش می خواهد ، در کل نظام هستی این سکون و آرامش را خدا به انسان می دهد. قرآن در این باره می فرماید ک اوست که سکون و آرامش را در داهای مومنان نازل کرده است.

هنگامی انسان به این سکون و آرامش نایل می شود که به آن قدرت لایزالی که نظام بخش هستی است ایمان داشته باشد . در این صورت انسان در برابر حوادث و مصایب و فراز و نشیب ها نمی لرزد و محکم و استوار می ایستد.

اما همسران نیز وسیله سکون و آرامش یکدیگرند و این ، حتی به ایمان آنها هم بستگی ندارد ، اگر چه ایمان ، همچنان که در جاهای دیگر نقش موثری دارد.، در اینجا نیز نقش دارد.

می توان گفت : همانطوری که انسان به آب و غذا نیاز دارد و هنگامی که رفع گرسنگی و تشنگی کرد ، سکون و آرامش می یابد ، زنان و مردان نیز به یکدیگر نیاز دارند و هنگامی که یکدیگر را یافتند ، آرامش پیدا می کنند

بدین ترتیب ، رفع نیاز جنسی یا عوامل دیگر ، در تشکیل خانواده ، اصل نیستند. اصل، این است که محیط پر از صفای خانواده ، تجلی گاه مودت و رحمت زن و مرد نسبت به یکدیگر و وسیله سکون و آرامش آنها باشد ، و به همین جهت است که اگر زن ومرد در انتخاب همسر ، به این اصل اساسی و مهم توجه نداشته باشند و حقیقتا در صدد یافتن وسیله سکون و آرامش بر نیایند و خانواده ای تشکیل ندهند که تجلی گاه مودت و رحمت باشد ، ناکام می مانند و روی خوشبختی و آرامش را نمی بینند.

• عشق هایی کز پی رنگی بود
• عشق نبود عاقبت ننگی بود

آمیزش جنسی و فرزند دار شدن و زیبایی های ظاهری ، به خودی خود امری جسمانی و بدنی هستند و در این میان ، نباید آمیزش روح ها و نیازی که روان زن و مرد به یکدیگر دارند، از نظر محو گردد.

در محیط خانواده ، اگر فقط روابط جسمی و واکنشهای فیزیکی مطرح باشد و بس ، روح ها سرگردان می مانند و در تمام عمر در حسرت ناکامی می سوزند و می سازند و بی تردید ، هر گاه روح ها ناکام و حسرت زده باشند ، جسم ها نیز پریشان و ناتوانند

اما آنجا که روح های تشنه زن ومرد از سر چشمه زلال یکدیگر سیراب می شوند و به قول مولوی :

• هر دو بحری آشنا آموخته
• هر دو جان بی دوختن بر دوخته

کامیابی و سعادت برای هر دو تامین است و نیازهای جسمی و فیزیکی نیز به طور کامل بر آورده می شوند .

در خانواده هایی که فقط روابط جنسی مطرح نیست ، بلکه روح ها نیز به طور کامل یکدیگر را یافته اند ، می توان تشابه فکری و سلیقه ای و اخلاقی را میان همسران ، به روشنی مشاهده کرد. آنها به مرحله ای می رسد که خود را جدای از یکدیگر نمی بینند و حتی به جرات می توان گفت : هر یک از آنها به خود ، عین علاقه به دیگری و علاقه به دیگری ، عین علاقه به خویش است

• همچو لعلی کو شود کل لعل نابپر شود او از صفات آفتاب
• وصف آن سنگی نماند اندر او پر شود از وصف خود او پشت و رو
• بعد از آن گر دوست دارد خویش را دوستی خور بود آن ای فتا
• ور که خود را دوست دارد لعل نابخواه تا او دوست دارد آفتاب
• اندر این دو دوستی خود فرق نیستهر دو جانب جز ضیای شرق نیست

این جاست که انسان با الهام از قرآن مجید پی می برد که خانواده فقط محیط آمیزش نطفه ها و سلولها ی نطفه ای اسپرم و اوول و تولید فرزند و تلاقی بدن ها و اصطکاک فیزیکی آنها و آمیزش جنسی نیست ، بلکه محیط آمیزش روح ها و جذب و انجذاب باطنی زن و مرد و پر شدن خلا روحی هر یک به دیگری و به وحدت رسیدن و فنای آنها در یکدیگر است.

این ، همان چیزی است که همهنگ با خلقت و آفرینش زن و مرد است و باید باشد و اگر نیست ، عیب و گناه انسان هاست که با دور ماندن از اقتضای آفرینش و الهام نگرفتن از وحی الهی ، گرفتار شده اند و به جای رسیدن به وحدت ، اسیر کثرتند و البته آنهایی که از نور وحی الهی روشنی گرفته و به حیات خانوادگی خود فروغ بخشیده اند ، این چنینند.

سلامت خانواده و اهمیت آن در اسلام :

اگر خانواده را به درختی تشبیه کنیم ، فرزندان به منزله بار بر آن هستند و اگر به یک زمین تشبیه نمائیم ، فرزندان به منزله گیاهان آن می باشند.

هر درختی میوه سالم و شیرین نمی دهد و هر زمینی لاله و سنبل بر نمی آورد. بعضی درختان میوه تلخ و ناسالم می دهند و بعضی از زمینها خار و خس می پرورانند. و به فرموده قرآن کریم :

سرزمین پاک ، به اذن پروردگار گیاهش بیرون می آید و از سرزمین ناپاک جز گیاه اندک و بی فایده بیرون نمی آید.

-کلام امیر کلام امیر مومنان در نهج البلاغه :

از آنجائیکه امیر مومنان آن شخصیت آسمانی در نهج البلاغه در نامه ای به پاسخ معاویه بن ابی سفیان است معیارهای سلامت در خانواده را با مقایسه بین دو خانواده یعنی خاندان بنی هاشم و بنی امیه ترسیم و گوشزد می فرماید که عین عبارت نهج البلاغه امیر بیان چنین می باشد :

در نهج البلاغه نامه ای است که امیر المومنین در پاسخ معاویه بن ابی سفیان نوشته و طی آن میان دو خانواده بنی هاشن و بنی امیه مقایسه کرده و نشان داده است که در برابر هر فضیلت و امتیاز و برجستگی در خانواده بنی هاشم ، یک رذیلیت و انحطاط در خاندان بنی امیه وجود دارد.

البته امیر المومنین (ع) اهل خود ستانی نیست ، فقط جواب خودستاییهای معاویه را میدهد و در عین حال ، حدیث نعمت خدا میکند و می فرماید :

در خاندان ما پیامبر است و در خاندان شما ابوجهل که کارش تکذیب حق بود. ما حمزه شیر خدا داریم و شما ابو سفیان ، شیر پیمانهای باطل دارید. حسن و حسین ، دو سرور جوانان بهشت از ماست و کودکان جهنم ( فرزندان مروان ) از شما. فاطمه، بهترین زنان عالم از ما و همسر ابولهب (به نام ام جمیل که قرآن او را هیزم کش خوانده ) از شماست و از این قبیل چیزها که به نفع ما و به زیان شماست!

دکتر الکسیسکارل فرانسوی در کتاب راه و رسم زندگی از خانواده ای سخن می گوید که طبق آمار، اکثر دزد و جانی و مدیره و مراکز فسادو ...بوده اند .

آری کرم ها و انگل ها ، همواره در لجنزار به وجود می آیند و رشد میکنند.

خانواده خوب و شایسته و سالم ، زمینه بسیار مناسبی برای پرورش فرزندان سالم و خوب و شایسته است و خانواده بد و ناشایسته و ناسالم ، زمینه بسیار مناسب برای پیدایش و بارآمدن فرزندان ناسالم و بد و ناشایسته است .

به همین جهت است که برای تشکیل خانواده ، حتما بایدبه دنبال آن شریکی برای زندگی بود که از سلامت جسمی و فکری و اخلاقی برخوردار باشد و در خانوادهای پاک و سالم پرورش یافته باشد.

از پیامبر پرسیدند: مقصود از گیاه سبزی که بر زباله ها روییده ، چیست ؟

فرمودند: زن زیبایی که در خانواده ناشایسته به دنیا آمده است.

پیامبر خدا فرموده اند :

برای اینکه فرزندان شایسته ای داشته باشید ، به خویشاوندان همسر و خلق و خوی آنها هم توجه کنید.

از نظر اسلام ، بهترین مردان کسانی هستند که اهل تقوا و پاکی و گشاده دستی و اصالت و شرافت خانوادگی باشند و نگذارند کا خانواده آنها دست پیش غیر دراز کنند و بدترین مردان ، آنهایی هستند که اهل تهمت و فحش باشند و تنها بخورند و خانواده خود را بزنند و به پدر و مادر خود جفا کنند و عائله خود را نیازمند غیر سازند.

امیر المومنین (ع) فرمود : در آخر الزمان زنانی پیدا می شوند که برهنگی و خود نمایی پیشه می کنند و داخل فتنه ها می شوند وبه شهوات مایل هستند و برای لذت ها شتابانند و محرمات را حلال می شمارند و در آخرت هم جاودانه در جهنمند.

امام صادق (ع) فرمودند:

نه زن خوب ، قیمت دارد و نه زن بد . زن خوب را نمی شود به سیم و زر سنجید ؛ زیرا از سیم و زر بهتر است و زن بد را نمی شود با خاک سنجید ، زیرا خاک از او بهتر است.

مقصود از نقل این روایات این است که دختران و پسران جوان توجه کنند که برای تشکیل خانواده شتابزدگی و ظاهر بینی غلط است ، آنها به هنگام انتخاب همسر و شریک زندگی باید به دو نکته اساسی توجه کنند :ک یکی اینکه می خواهند تشکیل کانونی برای دلگرمی خود و فرزندان خود بدهند و این کانون باید پاک و سالم باشد. دیگر اینکه سوابق خانوادگی همسر و سلامت جسمی و روحی و اخلاقی او را کاملا در نظر بگیرند و با الهام از مطالب بالا از رهبران دینی نقل شده است بهترین را برگزینند.

نتیجه :

در هر موضوعی ابتدا باید به تعریف آن اقدام تا مسیر بحث و تحقیق برای محقق و برای کسانیکه این مقاله را مطالعه میکنندمشخص شود زیرا هر مسئله ای از موضوع خاصی برخوردار است و تا موضوع بحث بخوبی روشن نشود هرگز کسی نمی تواند از واقعیت آن آگاه گردد .اینجاست که اگر خانواده سالم از نظر اسلام نیاز به قوام دهنده خانواده یعنی زوجین که متشکل از دو انسان، موجود برتر آفرینش است و شروع زندگی با آنهاست و این محافظ و پاسداران زندگی باید اولین تعریف از انسان شود تا بحث مشخص شود .

از آنجائیکه انسان یک موجود بسیار مهمم و پیچیده ای است که در متن وجودش تصویری از عالم غیب و اسرار الهی دارد تا به امروز قدرت تعریفش نبوده ، بلکه اشخاصی مانند دکتر کارل گفته است : انسان موجود ناشناخته ای است و به این عنوان کتابی نوشته است.

تنها خالق متعال می تواند مخلوق خویش را به خوبی معرفی کند و در قرآن و تعابیری که متناسب با فهم انسانهاست از او تعریف نموده است :

1. ما انسان را در بهترین شکل و قیافه آفریدیم .
2. ما بنی آدم را عزیز و محترم قرار دادیم.
3. در کالبد انسان روح مخصوص دمیدیم.

و نیز حضرت علی (ع) میفرمایند: تو خیال می کنی که یک موجود کوچک هستی در حالیکه در وجود تو جهان بزرگی قرارگرفته است و سخن در بحث خانواده سالم از منظر اسلام آن است که انسان این موجود که دارای همه ظرفیتها و هموارد انتخاب حضرت حق واقع شده است تحت عنوان خلیفه الهی و نماینده خدا در روی زمین معرفی شده است که با اراده و اختیار خویش و از طریق عرفان نظری و عملی و بندگی خدای منان راه و رسم زندگانی از طریق فرامین و دستورات انسان ساز اسلام از طریق معیارهای موثر در تشکیل خانواده مانند عفاف همسر ، توجه به مهریه همسر، انتخاب و شایستگی خانواده و همسر در حد هم کفو بودن ، حس تعاون در زندگی ، معیارهای کمیت و کیفیت در نفقه ، اقتصاد در خانواده ، حسن معاشرت در خانواده ، رعایت اصالت و شرافت در خانواده ، رعایت وظایف والدین نسبت به فرزندان ، خود سازی والدین ، تعلیم و تربیت گام به گام در خانواده ، حاکمیت و ولایت در خانواده ، بهداشت و تنظیم خانواده ، عواطف خانوادگی با این اوصاف که رشد و تکامل فکری و شخصیتی انسان قابل رشد و ترقی میباشد و این امر با رعایت موضوعات چندین گانه بحث خانواده سالم از دیدگاه اسلام را به ارمغان می آورد .

منابع و ماخذ

• قرآن کریم ترجمه آیت اله مکارم شیرازی
• نهج البلاغه امیر مومنان تالیف سید رضی
• انسان موجود ناشناخته دکتر کارل
• خانواده در اسلام و قرآن تالیف دکتر بهشتی
• روضه المتقین تالیف علامه محمد تقی مجلسی
• هانری کورین – ملاصدرا – تالیف دکتر محمد تقی جعفری
• اقتصاد در مکتب توحید تالیف دکتر بهشتی

نوشته شده توسط علی توحیدی نژاد

http://alitohidi.blogfa.com