|
75- از جمله سفارشهاى امام (ع) به عبد اللّه بن عباس هنگامى كه او را در بصره به جاى خود گمارد.
سَعِ النَّاسَ بِوَجْهِكَ وَ مَجْلِسِكَ وَ حُكْمِكَ- وَ إِيَّاكَ وَ الْغَضَبَ فَإِنَّهُ طَيْرَةٌ مِنَ الشَّيْطَانِ- وَ اعْلَمْ أَنَّ مَا قَرَّبَكَ مِنَ اللَّهِ يُبَاعِدُكَ مِنَ النَّارِ- وَ مَا بَاعَدَكَ مِنَ اللَّهِ يُقَرِّبُكَ مِنَ النَّارِ
لغات
طيره بر وزن فعله: از طيران در مورد سبكى و آنچه بى قرار است به كار برده مى شود، و طيره از تطيّر به معناى ناميمون بودن نيز آمده است.
ترجمه
«در برخورد با مردم و مجالست و حكومت خود گشاده رو باش، مبادا به خشم خدا رفتار كنى زيرا آن از كم خردى و از اعمال شيطان است، و بدان كه هر آنچه تو را به خدا نزديك كند از آتش دورت مى كند، و آنچه از خدا دورت سازد تو را به آتش نزديك مى كند».
شرح
امام (ع) ابن عبّاس را به چند فضيلت اخلاقى امر كرده است: 1- با مردم گشاده رو باشد. مقصودش از آن، خوش برخوردى و گشاده رويى است و همنشينى، كنايه از فروتنى و حكم و داورى، كنايه از دادگرى است، زيرا دادگرى شامل تمام مردم مى شود، اما ستمكارى، تنگنايى است كه همه كس آن را پذيرا نيست.
2- او را از خشم برحذر داشته است، اين خود دستور به داشتن فضيلت پايدارى و بردبارى است. و او را با عبارت: فانّه طيرة من الشّيطان از خشم برحذر داشته است، يعنى [خشم در اثر] سبك مغزى است كه از شيطان ريشه مى گيرد، و يا از صفاتى است كه مردم، صاحب آن را ناميمون و ناپسند مى شمارند. خشم را به شيطان نسبت داده است تا از آن دورى كنند، البته مقصود خشم بى مورد است و اين عبارت صغراى قياس مضمرى است كه كبراى مقدّر آن چنين است: و هر چه آن طور باشد دورى از آن لازم است.
آن گاه امام (ع) او را بر آنچه باعث نزديكى وى به خدا، و در نتيجه باعث دورى او از آتش جهنم مى گردد، وادار ساخته است، و همچنين از آنچه كه او را از خداوند دور مى كند و در نتيجه باعث نزديكى وى به آتش دوزخ است برحذر داشته است. و اين هر دو قسمت عبارت صغرا براى دو قياس مضمرى هستند كه كبراى مقدّر نخستين قياس چنين است: و هر چه باعث دورى تو از آتش دوزخ است بايد بدان پايبند باشى، و كبراى مقدّر قياس دوم نيز چنين است و هر آنچه باعث نزديكى تو به آتش دوزخ است بايد از آن دورى كنى. توفيق به دست خداست.
( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج5، ص 392و394)
|