حکمت 45 نهج البلاغه : راز دارى و پيروزى

حکمت 45 نهج البلاغه : راز دارى و پيروزى

متن اصلی حکمت 45 نهج البلاغه

موضوع حکمت 45 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 45 نهج البلاغه

45 وَ قَالَ عليه السلام الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْيِ وَ الرَّأْيُ بِتَحْصِينِ الْأَسْرَارِ

موضوع حکمت 45 نهج البلاغه

راز دارى و پيروزى

(اخلاقى، سياسى)

ترجمه مرحوم فیض

45- امام عليه السّلام (در باره فيروزى) فرموده است

1- فيروزى يافتن بحزم و خوددارى است، و حزم بكار انداختن انديشه است، و انديشه به نگهدارى اسرار و نهانيها است (پس هر كه سرّ و نهان خويش فاش كند رأى و انديشه را محافظت نكرده از حزم و دور انديشى خارج گشته و در نتيجه به مقصودش نمى رسد).

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1111)

ترجمه مرحوم شهیدی

48 [و فرمود:] پيروزى به دور انديشى است و دور انديشى در به كار انداختن رأى و به كار انداختن رأى در نگاهداشتن اسرار.

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 369)

شرح ابن میثم

41- و قال عليه السّلام:

الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْيِ- وَ الرَّأْيُ بِتَحْصِينِ الْأَسْرَارِ

المعنى

الحزم أن يقدّم العمل في الحوادث الواقعة في باب الإمكان قبل وقوعها بما هو أقرب إلى السلامة و ابعد من الغرور. و إجالة الرأي: إعماله. و تحصين الأسرار: كتمانها و حفظها. و أشار إلى المبدأ القريب للظفر و هو الحزم و إلى البعيد منها و هو كتمان السرّ و إلى الوسط منها و هو إجالة الرأي. فأمّا سببيّة كتمان السرّ للرأي الصحيح فلأنّ إظهار السرّ فيما يرى من الرأي في الحرب و غيرها يستلزم ظهور العدوّ على ذلك و العمل فيما يعارضه و يفسده و ذلك من فاسد الرأي، و أمّا سببيّة إجالة الرأي في اختيار المصلحة للحزم فلأنّه لولاه لجاز أن يكون العمل المتقدّم في الحوادث المستقبلة غير موافق فلا يحصل الحزم، و أمّا أنّ الحزم سبب للظفر فظاهر.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 268)

ترجمه شرح ابن میثم

41- امام (ع) فرمود:

الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْيِ- وَ الرَّأْيُ بِتَحْصِينِ الْأَسْرَارِ

ترجمه

«پيروزى بسته به مآل انديشى، و مآل انديشى نتيجه به كار انداختن فكر، و انديشه و فكر در گرو رازدارى است».

شرح

دورانديشى آن است كه انسان در رويدادها تا جايى كه ممكن است، پيش از هر عمل، كارى را كه به سلامت نزديكتر و از فريب خوردن به دور است، انجام دهد.

اجالة الرأى، يعنى به كار انداختن فكر، و نگهدارى رازها كه همان پوشيده داشتن سرّ و رازدارى است.

امام (ع) به نزديكترين وسيله پيروزى يعنى دورانديشى، و به دورترين آن، يعنى رازدارى اشاره فرموده است، و همچنين به حدّ وسط آن كه به كار انداختن فكر و انديشه است. امّا اين كه رازدارى وسيله انديشه درست است از آن روست كه فاش كردن راز در تصميمات جنگى و امثال آن باعث اطلاع دشمن از آن و اقدام متقابل و موجب بهم ريختن آنها مى گردد. كه اين خود ناشى از فكر غلط است. و امّا اين كه به كار انداختن فكر در انتخاب مورد مصلحت، باعث دورانديشى است، از آن جهت است كه اگر فكر به كار نيفتد ممكن است كارى كه پيش از رخدادها انجام مى گيرد با آنها هماهنگى نداشته باشد و در نتيجه دورانديشى به عمل نيامده است. و امّا اين كه دورانديشى باعث پيروزى است امر واضحى است.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 453 و 454)

شرح مرحوم مغنیه

(69) و قال (- ع- ) الظّفر بالحزم و الحزم باجالة الرّاى و الرّاى بتحصين الأسرار يعنى و گفت (- ع- ) كه فيروزى يافتن در كارها در احتياط كردنست و احتياط كردن در جولان دادن فكر و انديشه است و انديشه كردن در كتمان و پنهان كردن اسرار است

( شرح نهج البلاغه لاهیجی، ص 296)

شرح شیخ عباس قمی

155- الظّفر بالحزم، و الحزم بإجالة الرّأي، و الرّأي بتحصين الأسرار. الحزم أن يقدّم العمل في الحوادث الواقعة في باب الإمكان قبل وقوعها بما هو أقرب إلى السلامة، و أبعد من الغرور.

و إجالة الرأي: إعماله. و تحصين الأسرار: كتمانها.

أشار إلى المبدأ القريب للظفر و هو الحزم، و إلى البعيد منها و هو كتمان السرّ، و إلى الوسط منها و هو إجالة الرأي.

قالوا: إذاعة السرّ من قلّة الصبر، و ضيق الصدر، و توصف به ضعفة الرجال و النساء و الصبيان، و السبب في أنّه يصعب كتمان السرّ أنّ للإنسان قوّتين: إحداهما آخذة، و الأخرى معطية، و كلّ واحدة منهما تتشوّق إلى فعلها الخاصّ بها، فعلى الإنسان أن يمسك هذه القوّة و لا يطلقها إلّا حيث يجب إطلاقها.

( شرح حکم نهج البلاغه، ص 133)

شرح منهاج البراعة خویی

الخامسة و الاربعون من حكمه عليه السّلام

(45) و قال عليه السّلام: الظّفر بالحزم، و الحزم باجالة الرّأى و الرّأى بتحصين الأسرار.

اللغة

(الحزم) ضبط الرّجل أمره و أخذه بالثقة، (الاجالة) الادارة- صحاح.

الاعراب

بالحزم جار و مجرور و ظرف مستقرّ خبر لقوله: الظفر، و الباء للالصاق أو الاستعانة.

المعنى

قد بيّن عليه السّلام في هذه الجمل سبيل الظّفر بالمقاصد في ميادين النضال و المبارزة سواء كانت في المعارك الهائلة بين خصمين مع السّلاح و العتاد، أو في ميادين الحرب الباردة و بوسيلة التبليغ و الاعداد.

و أفاد عليه السّلام أنّ مبدأ الظفر الأصلي هو كتمان الأسرار و ضبطها و حفظها من مظان تطلع الخصم، و قد توجّه إلى هذه النكتة في هذه العصور الأخيرة الدّول الكبرى و أسّسوا إدارات ضخمة و هيّئوا وسائل هامّة لحفظ أسرارها عن العدوّ و قاموا بوسائل هائلة من الرّجال و الأموال في طريق التجسّس عن أسرار الخصم و كشف برامجه و طلع في غضون هذه الأعمال ما لا يحصى من المكائد و التدابير الّتي اشغلت بعض ما ظهر منها كتبا عديدة الّفت و نشرت في هذا الشأن.

و إجالة الرأى إشارة إلى طرح البرامج و إقامة حفلات الشور في شتّى متاحي النضال و عليه العمل و الاعتماد في هذه الأعصار، و يصعب حفظ الأسرار و تحصينها أذا دارت بين أفراد عديدة يشتركون في المشاورات، و من امتيازات الامم الرّاقية وفور الرّجال المحافظ للأسرار فيها، فكلّ شعب يفوز بوفر من اولئك الرّجال الأبطال في حفظ الأسرار مقرون بالظفر في مختلف الميادين، فباجالة هؤلاء الرّجال آرائهم في شتّى نواحى المبارزة و القتال يتحصّل الحزم و النّظر الصّائب في العواقب، و الحزم هو الأنظار الصائبة في عواقب الحوادث و تنظيم الامور بحيث تصل إلى المطلوب، و يحصل بها الغرض.

الترجمة

پيروزى به دور انديشى است، و دور انديشى برأى زنى، و رايزنى نيازمند رازدارى است.

  • ز دور انديشيت پيروزى آيد ز شور رأى دورانديشى آيد
  • اگر خواهي ز شورت رأى صائبتو را كتمان راز خويش بايد

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص87و88)

شرح لاهیجی

(69) و قال (- ع- ) الظّفر بالحزم و الحزم باجالة الرّاى و الرّاى بتحصين الأسرار يعنى و گفت (- ع- ) كه فيروزى يافتن در كارها در احتياط كردنست و احتياط كردن در جولان دادن فكر و انديشه است و انديشه كردن در كتمان و پنهان كردن اسرار است

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 296)

شرح ابن ابی الحدید

46: الظَّفَرُ بِالْحَزْمِ وَ الْحَزْمُ بِإِجَالَةِ الرَّأْيِ- وَ الرَّأْيُ بِتَحْصِينِ الْأَسْرَارِ قد تقدم القول في كتمان السر و إذاعته- . و قال الحكماء السر ضربان- أحدهما ما يلقى إلى الإنسان من حديث ليستكتم- و ذلك إما لفظا كقول القائل اكتم ما أقوله لك- و إما حالا و هو أن يجهر بالقول حال انفراد صاحبه- أو يخفض صوته حيث يخاطبه أو يخفيه عن مجالسيه- و لهذا قيل إذا حدثك إنسان و التفت إليه فهو أمانة- . و الضرب الثاني نوعان- أحدهما أن يكون حديثا في نفسك تستقبح إشاعته- و الثاني أن يكون أمرا تريد أن تفعله- . و إلى الأول

أشار النبي ص بقوله من أتى منكم شيئا من هذه القاذورات- فليستتر بستر الله عز و جل

- و إلى الثاني أشار من قال- من الوهن و الضعف إعلان الأمر قبل إحكامه- و كتمان الضرب الأول من الوفاء- و هو مخصوص بعوام الناس- و كتمان الضرب الثاني من المروءة و الحزم- و النوع الثاني من نوعيه أخص بالملوك و أصحاب السياسات- . قالوا و إذاعة السر من قلة الصبر و ضيق الصدر- و يوصف به ضعفة الرجال و النساء و الصبيان- و السبب في أنه يصعب كتمان السر أن للإنسان قوتين- إحداهما آخذة و الأخرى معطية- و كل واحدة منهما تتشوق إلى فعلها الخاص بها- و لو لا أن الله تعالى وكل المعطية بإظهار ما عندها- لما أتاك بالأخبار من لم تزود- فعلى الإنسان أن يمسك هذه القوة- و لا يطلقها إلا حيث يجب إطلاقها- فإنها إن لم تزم و تخطم تقحمت بصاحبها في كل مهلكة

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 177-178)

شرح نهج البلاغه منظوم

[45] و قال عليه السّلام:

الظّفر بالحزم، و الحرم باجالة الرّاى، و الرّأى بتحصين الأسرار.

ترجمه

پيروزى در دور انديشى، و دور انديشى در ميدان دارى انديشه، و ميدان دارى انديشه در نگهدارى راز است.

نظم

  • اگر خواهى دلا پيروزى خويشهمى در كارها شود دور انديش
  • بهر مغزى كه فكر و احتياط استبدور انديشى او را ارتباط است
  • ز فكر تيز و نور رأى ثاقبرسد هر رتبه خواهد از مراتب
  • نخستين چون كه انديشيد در كارشود اسرار و رازش را نگه دار
  • چو كس از سرّ او سر در نياردقدم آنجا كه شايد مى گذارد
  • بدان كس كو كند اسرار خود فاشبگو كاندر جهان محروم مى باش
  • چو غير دل بخود محرم ندارى دلا رازت بدل بايد سپارى

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص57)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

No image

چگونه در مهمانی‌ها رفتار کنیم؟

رعایت آداب مهمانی می‌تواند روابط برادرانه میان مۆمنان را مستحکم‌تر ساخته و در رشد تعالی اجتماع تأثیر بسزایی داشته باشد.
No image

نقش ابراز علاقه و معاشرت درست در اسلام

نسان علاقه دارد كه مورد علاقه و محبت دیگران باشد. اگر آن‏ دوستداران، محبت‏خود را آشكار كنند، محبوب هم به محبان‏ علاقه‏ مند مى‏ شود و این محبت دو جانبه، زندگیها را از صفا و صمیمیت‏ بیشترى برخوردار مى‏سازد. ما اگر بدانیم كه خدا دوستمان دارد، ما هم‏خدا را بیشتر دوست‏خواهیم داشت. اگر بدانیم و بفهمیم كه رسول‏ خدا(ص) و اهل بیت(ع) به ما شیعیان عنایت و محبت دارند و این ‏علاقه را بارها نشان داده و اظهار كرده‏اند، محبت عترت در دل ما بیشترخواهد شد.
No image

اخلاق معاشرت اجتماعی، نمونه ای از سبک زندگی اسلامی

نمونه های بسیاری از سیره ی ائمه ی معصوم علیهم السلام درباره ی تشویق و تحریض مؤمنان به دوستی و برادری با هم، ایجاد پیوند برادری و دوستی بین آنها، اصلاح اختلافات و رفع کدورت ها گزارش شده است.
No image

اخلاق معاشرت و ارتباط با خویشاوندان در اسلام

سنّتِ «صله رحم»، از نیکوترین برنامه های دینی در حیطه معاشرت است. گرچه شکل نوین زندگی و مشغله های زندگیهای امروزی، گاهی فرصت این برنامه را از انسانها گرفته است، ولی حفظ ارزشهای دینی و سنّتهای سودمند و ریشه دار دینی، از عوامل تحکیم رابطه ها در خانواده ها است. بویژه در مناسبتهای ملّی، در اعیاد و وفیات و آغاز سال جدید، فرصت طبیعی و مناسبی برای عمل به این «سنّت دینی» است.
No image

تحلیل یافته‌های الگوی دینی رفتارها در خانواده و نقش رسانه ملی

آنچه از امور فطری در بحث تربیت مورد نظر است و مبنای تربیت مطرح می‌شود، امور فطری در زمینه خواست‌ها و گرایش‌هاست. البته باید توجه داشت آن دسته از خواست‌های فطری مبنای تربیت قرار می‌گیرد که ویژه انسان است و امتیاز او بر حیوان به شمار می‌آید، نه آن بخش از خواست‌ها و گرایش‌ها که میان هر دو مشترک است؛ زیرا در این بخش، انسان مانند حیوان برای شکوفاسازی نیازی به تربیت ندارد.

پر بازدیدترین ها

No image

مدیریت خانواده در اسلام(2)

مدیریت صحیح خانواده بدون برنامه ریزی های دقیق و همه جانبه امکان پذیر نمی باشد.بنابراین،توجه به این نکته یکی از مهم ترین راه کارهای مدیریت خانواده محسوب می شود. ائمه معصومین (ع) نکات بسیار ارزشمندی در نحوه ی برنامه ریزی در فرایند مدیریت خانواده گوش زد کرده اند که در ادامه ی مقاله به چند مورد از آنها اشاره می شود
No image

معاشرت پسندیده و نیکو در آیات و روایت

وقتی پدر و مادر به آموزه های اخلاقی همسرداری التزام جدی دارند و روابط عاطفی و اخلاقی محبت آمیز و مودبانه، دلسوزانه و دین مدارانه دارند، بر فرزندان خود نیز اثر گذاشته و آنان را به سوی مسائل تربیتی سوق خواهند داد. افزون بر این، وقتی محیط خانواده، دوستانه، صادقانه، محبت آمیز و همراه با حس وظیفه شناسی و احترام بود، فضایی آرام و معنوی به وجود خواهد آمد و این فضا در آرامش روانی، شکوفایی استعدادها و همچنین خلاقیت فرزندان موثر خواهد بود.
No image

تعریف خانواده و مراحل تحول خانواده

روان شناسان برای گروههای اجتماعى، مراحل تحولى را در نظر مى گیرند که از شکل گیری تا انقضای گروه را در بر مى گیرد. خانواده نیز مراحل متعددی را در گذر زمان تجربه مى کند و مى توان هر خانواده مفروض را در یکى از این مراحل در نظر گرفت. خانواده یک واحد اجتماعى ایستا نیست، بلکه فرآیندى از تغییر مداوم است.
No image

خانواده در انديشه مقام معظم رهبري

خانواده سالم، آرامش خانواده: نگرش اسلام به خانواده، نگرشي درست، نگرشي اصيل و يک نگاه همراه با اهتمام است که خانواده، اصل قرار داده شده و به هم زدن بنيان خانواده يا آشفته نمودن آن، جزء بدترين کارهاست. خانواده در اسلام، يعني محل سکونت دو انسان، محل آرامش رواني دو انسان، محل انس دو انسان با يکديگر، محل تکامل يک نفر به وسيله يک نفر ديگر. آنجايي که انسان در آن صفا مي يابد، راحتي رواني مي يابد؛ اين محيط، خانواده است. کانون خانواده در اسلام، اين قدر اهميت دارد. اسلام در بيان قرآن، در چند جا، اين آفرينش زن و مرد و در نهايت زوجيت آنها را، براي آرامش زن ومرد شناخته است.
Powered by TayaCMS