حکمت 368 نهج البلاغه : سرانجام حق و باطل

حکمت 368 نهج البلاغه : سرانجام حق و باطل

متن اصلی حکمت 368 نهج البلاغه

موضوع حکمت 368 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 368 نهج البلاغه

368 وَ قَالَ عليه السلام إِنَّ الْحَقَّ ثَقِيلٌ مَرِي ءٌ وَ إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِيفٌ وَبِي ءٌ

موضوع حکمت 368 نهج البلاغه

سر انجام حق و باطل

(اعتقادى)

ترجمه مرحوم فیض

368- امام عليه السّلام (در باره حقّ و باطل) فرموده است: 1- حقّ (در ظاهر) گران است و سنگين و (در باطن) گوارا، و باطل (در ظاهر) سبك است و آسان و (در باطن) و باء آورنده (نابود كننده).

( . ترجمه وشرح نهج البلاغه(فیض الاسلام)، ج 6 ، صفحه ی 1265)

ترجمه مرحوم شهیدی

376 [و فرمود:] حق سنگين است اما گوارا، و باطل سبك ليكن در كام چون سنگ خارا.

( . ترجمه نهج البلاغه شهیدی، ص 429)

شرح ابن میثم

357- و قال عليه السّلام:

إِنَّ الْحَقَّ ثَقِيلٌ مَرِي ءٌ وَ إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِيفٌ وَبِي ءٌ

المعنى

استعار للحقّ وصف الثقل باعتبار صعوبته على من يكون عليه فيؤخذ منه، و لفظ المرى ء باعتبار استلزامه للراحة في الآخرة. و للباطل وصف الخفّة باعتبار سهولته على أهله، و لفظ الوبى ء باعتبار استلزامه لإهلاكهم في الآخرة.

( . شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 431)

ترجمه شرح ابن میثم

357- امام (ع) فرمود:

إِنَّ الْحَقَّ ثَقِيلٌ مَرِي ءٌ وَ إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِيفٌ وَبِي ءٌ

ترجمه

«حق سنگين امّا گواراست، و باطل، سبك، ليكن و با آور است».

شرح

امام (ع) صفت سنگين را براى حق از نظر دشوارى آن براى كسى آورده كه در راه حق است و به خاطر آن مؤاخذه مى شود، و صفت گوارا، را به جهت اين كه حق آسايش اخروى را در پى دارد، بدان داده است. و صفت سبكى را به اعتبار سهولت باطل بر اهل باطل و صفت و با آور را به جهت هلاكت آنان در آخرت، براى باطل استعاره آورده است.

( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 728 و 729)

شرح مرحوم مغنیه

375- إنّ الحقّ ثقيل مري ء، و إنّ الباطل خفيف و بي ء.

المعنى

مري ء: هني ء، و وبي ء: من الوباء، و هو المرض العام.. و طريق الحق شائك جدا، ما في ذلك ريب، و لكنه ينتهي بسالكه الى الراحة و الأمان، و طريق الباطل ورد و ريحان، و لكنه يؤدي بصاحبه الى الهاوية. و اليك هذه الشذرات التي التقطناها من كتاب «هذا مذهبي» لغاندي: «طريق الحق يتطلب من التركيز أكثر مما يتطلبه السير على الحبل، فأقل سهوة تهوي بالانسان الى الحضيض.. و لا أحد يستطيع أن يدرك الحق إلا بالكفاح الذي لا ينقطع.. إن سبيل الخير ينطوي على عذاب مستمر، و يتطلب اصطبارا لا نهاية له.. إن الخير يسير بخطوات السلحفاة، و الذين يريدونه ليسوا على عجلة لأنهم يعرفون ان تطعيم الناس بالخير يتطلب وقتا طويلا».

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج 4، ص 439)

شرح شیخ عباس قمی

76- إنّ الحقّ ثقيل مري ء، و إنّ الباطل خفيف و بي ء.«» مرؤ الطعام- بالضمّ- فهو مري ء على «فعيل» كخفيف. و وبى ء البلد- بالكسر- فهو وبي ء على «فعيل» أيضا.«» و المراد أنّ الحقّ و إن كان ثقيلا إلّا أنّ عاقبته محمودة، و الباطل و إن كان خفيفا إلّا أنّ عاقبته مذمومة، فلا يحملنّ أحدكم حلاوة عاجل الباطل على فعله، فلا خير في لذّة قليلة عاجلة، يتعقّبها مضارّ عظيمة آجلة، و لا يصرفنّ أحدكم عن الحقّ ثقله، فإنّه سيحمد عقبى ذلك، كما يحمد شارب الدواء المرّ شربه فيما بعد إذا وجد لذّة العافية

( . شرح حکم نهج البلاغه، . ص70و 71)

شرح منهاج البراعة خویی

(361) و قال عليه السّلام: إنّ الحقّ ثقيل مري ء، و إنّ الباطل خفيف وبي ء.

اللغة

تقول (مرؤ) الطعام بالضمّ يمرؤ مراءة فهو مري ء على فعيل مثل خفيف و ثقيل و قد جاء مرى ء الطعام بالكسر كما قالوا فقه و فقه و (وبى ء) البلد بالكسر يؤبا و باءة فهو وبى ء على فعيل أيضا، و يجوز على فعل مثل حذر و أشر.

الاعراب

ثقيل و مري ء خبران للفظ إنّ على الترادف، كما أنّ خفيف و وبى ء خبران مترادفان لقوله: إنّ الباطل.

المعنى

نبّه عليه السّلام على أنّ ثقل تحمل الحق باعتبار التكاليف المقرّرة يكون هنيئا لما يترتب عليه من الثواب و حسن العاقبة، كما أنّ الباطل و إن كان خفيفا بعضاما و في نظر المرتكب إلّا أنّه موجب لمرض الرّوح كالوباء فيهلك هلاك الأبد.

الترجمة

فرمود: حق سنگين است و گوارا، و باطل سبك و و بازا.

( . منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج 21، ص 466 و 467)

شرح لاهیجی

(411) و قال (- ع- ) انّ الحقّ ثقيل مريى ء و انّ الباطل خفيف وبى ء يعنى و گفت (- ع- ) كه بتحقيق كه پيروى كردن حقّ سنگين است در اوّل گواراست در اجر و بتحقيق كه پيروى كردن باطل سبكست در اوّل و وبا و طاعون آورنده است در اخر

( . شرح نهج البلاغه نواب لاهیجی، ص 326)

شرح ابن ابی الحدید

382: إِنَّ الْحَقَّ ثَقِيلٌ مَرِي ءٌ وَ إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِيفٌ وَبِي ءٌ تقول مرؤ الطعام بالضم يمرؤ مراءة- فهو مري ء على فعيل مثل خفيف و ثقيل- و قد جاء مرئ الطعام بالكسر- كما قالوا فقه الرجل و فقه- و وبي ء البلد بالكسر يوبأ وباءة- فهو وبي ء على فعيل أيضا- و يجوز فهو وبئ على فعل مثل حذر و أشر- . يقول ع الحق و إن كان ثقيلا- إلا أن عاقبته محمودة و مغبته صالحة- و الباطل و إن كان خفيفا- إلا أن عاقبته مذمومة و مغبته غير صالحة- فلا يحملن أحدكم حلاوة عاجل الباطل على فعله- فلا خير في لذة قليلة عاجلة- يتعقبها مضار عظيمة آجلة- و لا يصرفن أحدكم عن الحق ثقله- فإنه سيحمد عقبى ذلك- كما يحمد شارب الدواء المر شربه- فيما بعد إذا وجد لذة العافية

( . شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج 19، ص 313)

شرح نهج البلاغه منظوم

[367] و قال عليه السّلام:

إنّ الحقّ ثقيل مرى ء، و إنّ الباطل خفيف وبى ء.

ترجمه

حق سنگين است و گوارا، باطل سبك است و وبادار.

نظم

  • بحمل بار حق مردى توانا استكه حق گر تلخ در كامش گوارا است
  • براه حق اگر صد گنج باشدپذيرد چون كه پايان گنج باشد
  • و گر باطل سبك افتاد و ناچيزبود پايان آن سخت و بلا خيز
  • پى باطل بيا فسّاق خيزندولى زهّا و با آن مى ستيزند
  • چو از پايان باطل بوده آگاهنبگذارد قدم هرگز در اين راه

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج 10، صفحه ی 157)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

گل سر سبد انبیاء

گل سر سبد انبیاء

هر گلستانی، چه مادی و چه معنوی گلی دارد که از قدیم از آن گل به گل سرسبد تعبیر می کردند؛ کنایه از اینکه این گل ویژه است،در گلستان معنوی هم همینطور است، امام صادق(ع) بیان فرموده 124 هزار، "فَضَّلْنا بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ"؛ روی مصلحت و ظرفیت رسولان، می فرماید: عده ای از آنها بر دیگران که سایر انبیاء هستند، برتری دارند، یعنی در این گلستان نبوت پنج تا گل سرسبد
سخنان خاتم الاوصیاء درجمعه آخر شعبان

سخنان خاتم الاوصیاء درجمعه آخر شعبان

دعیتم الی ضیافت الله؛ آن سفره ای که برای مسیح و حواریون آمد ضیافت الله بود" مائده یعنی سفره، صاحب مائده میزبان، حواریون مهمان سر سفره، سفره کامل نتیجه اش هم چون مومن بودند، شادی برای نسلشان و آینده شان و قیامتشان، چون وقتی آدم نعمت را می خورد، خدا را بندگی می کند
نشانه های شجره طیبه (پاک) و شجره خبیثه (ناپاک)

نشانه های شجره طیبه (پاک) و شجره خبیثه (ناپاک)

شجره طیبه ریشه ثابت و مستقری دارد و چون در حوزه ربوبیت پروردگار عالم روئیده می شود، تجلی و ظهور می کند، این ریشه از بین رفتنی نیست چون اتصال به ربوبیت دارد، ریشه شجره خبیثه داخل زمین نیست، در بیابان ها و کویرها بروید، آن را می بینید، ثبات و قراری ندارد، کافی است در کویر و بیابان بادی بوزد که مقداری سنگینی داشته باشد، این شجره با این درخت پوک، پوسیده و خبیث را با خود می برد یعنی شجره، خبیثه باشد، هیچ ربطی به ربوبیت پروردگار ندارد، ریشه ثابتی ندارد، میوه ندارد،
قلعه استوار برای پناه بردن

قلعه استوار برای پناه بردن

در سوره های قرآن از حمد تا الناس یعنی میان اولین و آخرین سوره، کلمه "رب" بسیار آمده، در تفسیر این کلمه، انسان می فهمد که چرا پروردگار در گفتن این "رب" در قرآن این همه اصرار دارد و جالب این است که وقتی در این آیات قرآن به دشمنان سرسخت خود می رسد و می خواهد خود را مطرح کند، می فرماید: «ربهم؛ پروردگارشان»، یعنی من در ربوبیتم اصلا از آنها جدا نیستم که این هم سرّی دارد؛
تهران مسجد امیر(ع) - رمضان 1396 سخنرانی نهم

تهران مسجد امیر(ع) - رمضان 1396 سخنرانی نهم

الحمدلله رب العالمین الصلاة و السلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا و طبیب نفوسنا ابوالقاسم محمد صلی الله علیه و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین.

پر بازدیدترین ها

No image

سخنرانی استاد رفیعی با عنوان ویژگیهای دوران جوانی و جوانان

سخنرانی استاد رفیعی با عنوان ویژگیهای دوران جوانی و جوانان در رابطه با موضوع اخلاق در این قسمت قرار دارد.
نعمت هاي معنوي

نعمت هاي معنوي

سخنرانی استاد انصاریان: اهداف بعثت پیامبر اکرم (ص)

سخنرانی استاد انصاریان: اهداف بعثت پیامبر اکرم (ص)

سخنرانی استاد انصاریان با عنوان اهداف بعثت پیامبر اکرم صلی الله... در رابطه با موضوع دهه صفر در این قسمت قرار دارد.
آموزه‌هاي قرآني خطبه فدكيه 4(ويژگي هاي پيامبر و اميرالمؤمنين عليهم السلام)

آموزه‌هاي قرآني خطبه فدكيه 4(ويژگي هاي پيامبر و اميرالمؤمنين عليهم السلام)

علی جان سفارش هایی دارم، نخست اینکه مرا شب غسل بده، شب کفنم کن و شب بدنم را به خاک بسپار؟! مگذار آن دو نفر بر بدنم نماز بخوانند و در تشییع جنازه ام حاضر گردند. علی جان! وقتی بدنم را به خاک سپردی، زود از کنار قبرم نرو؛ «اجْلِسْ عِنْدَ رَأْسِی» بالای سرم بنشین، برایم قرآن و دعا بخوان!
No image

سخنرانی استاد رفیعی با عنوان پیامبر، نور هدایت عوالم

سخنرانی استاد رفیعی با عنوان پیامبر، نور هدایت عوالم در رابطه با موضوع دهه صفر در این قسمت قرار دارد.
Powered by TayaCMS