1- قرب الإسناد عَلِيٌّ عَنْ أَخِيهِ ع قَال: سَأَلْتُهُ عَنِ الْأَضْحَى فِي غَيْرِ أَيَّامِ مِنًى قَالَ ثَلَاثَةُ أَيَّامٍ.[1]
از ایشان درباره ایام قربانی در غیر از روزهای منی سؤال کردم. فرمود: سه روز.
2- الخصال فِيمَا أَوْصَى بِهِ النَّبِيُّ ص عَلِيّاً ع يَا عَلِيُّ لَا تُمَاكِسْ فِي أَرْبَعَةِ أَشْيَاءَ فِي شِرَاءِ الْأُضْحِيَّةِ وَ الْكَفَنِ وَ النَّسَمَةِ وَ الْكِرَاءِ إِلَى مَكَّةَ. [2]
در آنچه که پیامبر در آن به علی علیه السلام سفارش کرده، آمده است: ای علی! در چهار چیز چانه نزن: خرید قربانی، کفن، برده و کرایه مکه.
3- الخصال، علل الشرائع ابْنُ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ وُهَيْبِ بْنِ حَفْصٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: الْبَقَرَةُ وَ الْبَدَنَةُ تُجْزِيَانِ عَنْ سَبْعَةٍ إِذَا اجْتَمَعُوا مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ وَ مِنْ غَيْرِهِمْ.[3]
ابو بصیر نقل کرده است که شتر و گاو زمانی که از اهل یک خانه و غیر آن باشند، برای هفت نفر است
4- الخصال، علل الشرائع أَبِي عَنْ سَعْدٍ عَنْ بُنَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْبَقَرَةِ يُضَحَّى بِهَا قَالَ فَقَالَ تُجْزِي عَنْ سَبْعَةٍ مُتَفَرِّقِينَ.[4]
یونس بن یعقوب نقل کرده است که از امام صادق علیه السلام سؤال کردم که قربانی کردن گاو برای چند نفر کفایت می‌کند؟ فرمود: برای هفت نفر متفرق مجزی است.
5- عيون أخبار الرضا عليه السلام بِإِسْنَادِ التَّمِيمِيِّ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ ص يُضَحِّي بِكَبْشَيْنِ أَقْرَنَيْنِ أَمْلَحَيْنِ.[5]
امام رضا علیه السلام از پدران خود نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله دو قوچ شاخدار کبود رنگ را قربانی می‌کردند.
6- علل الشرائع أَبِي عَنْ سَعْدٍ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ هَذَا الْأَضْحَى لِتَتَّسِعَ مَسَاكِينُكُمْ مِنَ اللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُمْ.[6]
امام صادق علیه السلام از پدران خود نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند قرباني را تشريع نموده است تا تهيدستان مسلمان دسترسي به گوشت داشته باشند، لذا به نيازمندان بدهيد
7- علل الشرائع ابْنُ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ لَحْمِ الْأَضَاحِيِّ فَقَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ وَ ابْنُهُ مُحَمَّدٌ ع يَتَصَدَّقَانِ بِالثُّلُثِ عَلَى جِيرَانِهِمَا وَ بِثُلُثٍ عَلَى الْمَسَاكِينِ وَ ثُلُثٍ يُمْسِكَانِهِ لِأَهْلِ الْبَيْتِ.[7]
ابو جمیله نقل کرده است که از امام صادق علیه السلام درباره گوشت قربانیان سؤال کردم. فرمود: همانا امام زین العابدین و فرزند او محمد علیهما السلام یک سوم از گوشت قربانی را به همسایگان، یک سوم از آن را به بیچارگان صدقه می‌دادند و یک سوم آن را برای اهل خانه نگه می‌داشتند
8- علل الشرائع الدَّقَّاقُ عَنِ الْأَسَدِيِّ عَنِ النَّخَعِيِّ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ الْبَطَائِنِيِّ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا عِلَّةُ الْأُضْحِيَّةِ فَقَالَ إِنَّهُ يُغْفَرُ صَاحِبُهَا عِنْدَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ تَقْطُرُ مِنْ دَمِهَا عَلَى الْأَرْضِ وَ لِيَعْلَمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ يَتَّقِيهِ بِالْغَيْبِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ لَنْ يَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لكِنْ يَنالُهُ التَّقْوى مِنْكُمْ ثُمَّ قَالَ انْظُرْ كَيْفَ قَبِلَ اللَّهُ قُرْبَانَ هَابِيلَ وَ رَدَّ قُرْبَانَ قَابِيلَ.[8]
ابوبصیر نقل کرده است که به امام صادق علیه السلام گفتم: فلسفه قربانی کردن چیست؟ فرمود: کسی که قربانی می‌کند، با اولین قطره خونی که از قربانی بر زمین فرو می‌چکد، گناه صاحبش آمرزیده می‌شود و برای این که، خداوند عز و جل کسی را که پنهانی تقوای او را پیشه می‌کند بشناسد. خداوند عز و جل فرمود: «لَنْ يَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لكِنْ يَنالُهُ التَّقْوى مِنْكُمْ»{هرگز نه گوشتهای آنها و نه خونهایشان به خدا نخواهد رسید و این تقوای شماست که به او می‌رسد.} سپس فرمود: بنگر که چگونه خداوند قربانی هابیل را قبول کرد اما قربانی قابیل را نپذیرفت
9- علل الشرائع ابْنُ الْمُتَوَكِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ الْبَغْدَادِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُوسَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اسْتَفْرِهُوا ضَحَايَاكُمْ فَإِنَّهَا مَطَايَاكُمْ عَلَى الصِّرَاطِ. [9]
امام موسی کاظم علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: قربانیان خود را خوب تیمار کنید چرا که آنان مرکب‌های شمایند در پل صراط
10- علل الشرائع بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْهُ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِأُمِّ سَلَمَةَ وَ قَدْ قَالَتْ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ يَحْضُرُ الْأَضْحَى وَ لَيْسَ عِنْدِي مَا أُضَحِّي بِهِ فَأَسْتَقْرِضُ وَ أُضَحِّي قَالَ فَاسْتَقْرِضِي فَإِنَّهُ دَيْنٌ مَقْضِيٌ.[10]
رسول خدا صلی الله علیه و آله در جواب ام سلمه که به ایشان گفته بود: ای رسول خدا! روز قربانی فرا می‌رسد اما من چیزی ندارم که قربانی کنم، آیا قرض کنم و قربانی کنم؟ فرمود: قرض کن زیرا که آن قرضی است که ادا شده است.
11- علل الشرائع الدَّقَّاقُ عَنِ الْأَسَدِيِّ عَنْ سَهْلٍ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِيهِ ع أَنَّ عَلِيّاً ع سُئِلَ هَلْ تُطْعَمُ الْمَسَاكِينُ فِي كَفَّارَةِ الْيَمِينِ مِنْ لُحُومِ الْأَضَاحِيِّ قَالَ لَا لِأَنَّهُ قُرْبَانُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ.[11]
امام صادق علیه السلام از پدر خویش نقل کرده است که از علی علیه السلام سؤال کردند: آیا می‌توان بیچارگان را ازگوشت قربانی کفاره سوگند اطعام کرد؟ فرمود: خیر زیرا آن قربانی خداوند عز و جل است
12- علل الشرائع أَبِي عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى الْمُقْرِي عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى عَنْ إِسْرَائِيلَ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِي عَنْ عَلِيٍّ ع أَنَّهُ قَالَ: لَوْ عَلِمَ النَّاسُ مَا فِي الْأُضْحِيَّةِ لَاسْتَدَانُوا وَ ضَحَّوْا إِنَّهُ يُغْفَرُ لِصَاحِبِ الْأُضْحِيَّةِ عِنْدَ أَوَّلِ قَطْرَةٍ تَقْطُرُ مِنْ دَمِهَا. [12]
امام علی علیه السلام فرمود: اگر مردم پاداش قربانی کردن را می‌دانستند، حتما قرض می‌گرفتند و قربانی می‌کردند. همانا کسی که قربانی می‌کند، با اولین قطره خونی که از قربانی بر زمین فرو می‌چکد، گناهش آمرزیده می‌شود
13- معاني الأخبار أَبِي عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ هَاشِمٍ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا يُضَحَّى بِالْعَرْجَاءِ بَيِّنٍ عَرَجُهَا وَ لَا بِالْعَوْرَاءِ بَيِّنٍ عَوَرُهَا وَ لَا بِالْعَجْفَاءِ وَ لَا بِالْجَرْبَاءِ وَ لَا بِالْجَدْعَاءِ وَ لَا بِالْعَضْبَاءِ وَ هِيَ الْمَكْسُورَةُ الْقَرْنِ وَ الْجَدْعَاءُ الْمَقْطُوعَةُ الْأُذُنِ.[13]
امام صادق علیه السلام از پدران خودش نقل کرده است که: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: حیوانی که قربانی می‌شود، نباید از دسته حیوانات زیر باشد: حیوان لنگی که لنگی‌اش آشکار باشد. حیوان یک‌چشمی که یک‌چشمی‌اش واضح باشد. حیوان عضو شکسته‌ای که بهبود نمی‌یابد. حیوانی که مبتلا به گری باشد. حیوانی که شاخش شکسته باشد و گوشش بریده باشد
14- ثواب الأعمال ابْنُ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ ابْنِ مَهْزِيَارَ عَنِ الْأَهْوَازِيِّ عَنْ فَضَالَةَ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ هَذَا الْأَضْحَى لِيُشْبَعَ مَسَاكِينُكُمْ مِنَ اللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُمْ.[14]
امام صادق علیه السلام نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند قرباني را تشريع نموده است تا تهيدستان شما را از گوشت سیر کند، پس آنان را اطعام کنید
15- المحاسن ابْنُ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَيْسٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ إِطْعَامَ الطَّعَامِ وَ هِرَاقَةَ الدِّمَاءِ. [15]
امام محمد باقر علیه السلام فرمود: خداوند اطعام کردن و ریختن خون حیوان قربانی را دوست دارد
16- المحاسن أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَكَمِ بْنِ أَيْمَنَ عَنْ مَيْمُونٍ [الْبَانِ] اللبان عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْإِيمَانُ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ إِطْعَامُ الطَّعَامِ وَ إِرَاقَةُ الدِّمَاءِ. [16]
امام باقر علیه السلام نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: ایمان، حسن خلق، اطعام غذا و ریختن خون قربانی است
17- تفسير العياشي عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: لَا يُضَحَّى بِاللَّيْلِ.[17]
امام رضا علیه السلام فرمود: هنگام شب قربانی نمی‌کنند
18- نهج البلاغة مِنْ خُطْبَةٍ لَهُ ع فِي ذِكْرِ يَوْمِ النَّحْرِ وَ صِفَةِ الْأُضْحِيَّةِ وَ مِنْ تَمَامِ الْأُضْحِيَّةِ اسْتِشْرَافُ أُذُنِهَا وَ سَلَامَةُ عَيْنِهَا فَإِذَا سَلِمَتِ الْأُذُنُ وَ الْعَيْنُ سَلِمَتِ الْأُضْحِيَّةُ وَ تَمَّتْ وَ لَوْ كَانَتْ عَضْبَاءَ الْقَرْنِ تَجُرُّ رِجْلَهَا إِلَى الْمَنْسَكِ.[18]
در خطبه‌ای از امام علی علیه السلام در يادآوري عيد قربان و خصوصيات قرباني است: قرباني كامل آن است كه گوش و چشم آن وارسی شود، كه اگر اين دو عضو سالم باشد، قرباني سالم و كامل است، اگرچه شكسته شاخ و لنگان به سوي قربانگاه كشانده شود.
19- مِصْبَاحُ الْأَنْوَارِ، عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ: أَقْبَلَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَوْمَ النَّحْرِ حَتَّى دَخَلَ عَلَى فَاطِمَةَ ع فَقَالَ يَا فَاطِمَةُ قُومِي فَاشْهَدِي أُضْحِيَّتَكِ فَإِنَّ بِكُلِّ قَطْرَةٍ مِنْ دَمِهَا كَفَّارَةَ كُلِّ ذَنْبٍ أَمَا إِنَّهَا يُؤْتَى بِهَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَتُوضَعُ فِي مِيزَانِكِ مِثْلَ مَا هِيَ سَبْعِينَ ضِعْفاً قَالَ فَقَالَ لَهُ الْمِقْدَادُ بْنُ الْأَسْوَدِ يَا رَسُولَ اللَّهِ هَذَا خَاصَّةٌ أَمْ لِكُلِّ مُؤْمِنٍ عَامَّةً فَقَالَ بَلْ لِآلِ مُحَمَّدٍ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ. [19]
امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز عید قربان نزد فاطمه سلام الله علیها آمد و فرمود: ای فاطمه! برخیز و در صحنه ذبح قربانی خود حضور یاب، همانا در ازای هر قطره‌ای که از خون آن می‌چکد، کفاره همه گناهان است. اگاه باش که آن در روز قیامت آورده می‌شود و در ترازوی اعمالت قرار داده شده و به میزان هفتاد برابر می‌شود. مقداد بن اسود گفت: ای رسول خدا! این مخصوص به خاندان توست یا برای همه مؤمنین است؟ فرمود: بلکه برای خاندان محمد علیهم السلام و همه مؤمنان است.
20- كِتَابُ الْغَايَاتِ، عَنْ أَبَانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ: مَا مِنْ عَمَلٍ أَفْضَلَ يَوْمَ النَّحْرِ مِنْ دَمٍ مَسْفُوكٍ وَ مَشْيٍ فِي بِرِّ الْوَالِدَيْنِ أَوْ ذِي رَحِمٍ قَاطِعٍ يَأْخُذُ عَلَيْهِ بِالْفَضْلِ وَ يَبْدَأُ بِالسَّلَامِ أَوْ رَجُلٍ أَطْعَمَ مِنْ صَالِحِ نُسُكِهِ ثُمَّ دَعَا إِلَى بَقِيَّتِهَا جِيرَانَهُ مِنَ الْيَتَامَى وَ أَهْلِ الْمَسْكَنَةِ وَ الْمَمْلُوكِ وَ تَعَاهَدَ الْأُسَرَاءَ. [20]
امام باقر علیه السلام فرمود: در روز عید قربان عملی بهتر از ریختن خون قربانی یا احسان به والدین یا صله با خویشاوندی که قطع رابطه کرده نیست. چیزی از آنچه اضافه دارد به او هدیه بدهد و در سلام کردن به او پیشدستی کند؛ یا مردی که از جای خوب قربانی خود اطعام کند و بر آنچه که از قربانی مانده است، همسایگان یتیم و مسکین و بردگان را به میهمانی دعوت کند و به اسرا سر بزند و از آنها دلجویی کند.