(2)
إِنَّ شَرَّ الدَّوَآبِ ّ عِندَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُکْمُ الَّذِینَ لَا یَعْقِلُونَ
همانا بدترین جنبندگان نزد خداوند، (کسانی هستند که نسبت به شنیدن حقّ) کران (و نسبت به گفتن حقّ) لال هایند، آنها که تعقّل نمی کنند.
در تعبیرات قرآن، افرادی که تربیت الهی انبیا را نمی پذیرند و دل را تسلیم حقّ نمی کنند، گاهی به مرده تشبیه شده اند: «انّک لا تسمع الموتی»(3)
گاهی به چهارپایان: «اولئک کالانعام»(4)، «یأکلون کما تأکل الانعام»(5)
گاهی به بدتر از چهارپایان: «کالانعام بل هم أضلّ»(6)
و گاهی به بدترین جنبنده: «شرّ الدّوابّ»
حضرت علی علیه السلام فرمود: بدترین جنبنده ها کسانی هستند که حقّ را می فهمند، ولی لجاجت کرده و کفر می ورزند.(7)
گروهی در قیامت اقرار خواهند کرد که به سخن حقّ گوش فرا نمی دادند ویا در آن تعقّل نمی کردند و این سبب دوزخی شدن آنان شده است. «لو کنّا نسمع أو نعقل ما کنّا فی اصحاب السعیر»(8) اگر گوش شنوا داشتیم، یا تعقّل می کردیم، از دوزخیان نبودیم.
ص:420
1- 2792. تفسیر فرقان.
2- 2793. ذیل آیه 22 سوره انفال.
3- 2794. روم، 52.
4- 2795. اعراف، 179.
5- 2796. محمّد، 12.
6- 2797. اعراف، 179.
7- 2798. تفسیر درّالمنثور، ج 4، ص 43.
8- 2799. ملک، 10.