نهادینه کردن حجاب و عفاف در کودکان و نوجوانان
شیوه های
مؤثر برای نهادینه کردن حجاب و عفاف در کودکان و نوجوانان از منظر قرآن و روایات
1ـ نقش تعلیم و تربیت:
در قرآن کریم آمده است: «هو الذی بعث فی الامیین رسولا
منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه» (جمعه 2) رسول الله (ص)
فرموده اند (با لتعلیم ارسلت(مجلسی، ج1 ص206)) من فرستاده شدم برای تعلیم و (بُعثت
لاتمم مکارم الاخلاق) (من برای تکمیل مکرمت ها و فضائل اخلاقی (تربیت اخلاقی) مبعوث
شده ام . (شرح اصول کافی «صدرا» ج1،ص420) مرد
در جایگاه مدیریت خانواده مسئول تعلیم و تربیت است و بایستی با برنامه ریزی و تدبیر
زمینه های تعلیم و تربیت همسر و فرزندان را فراهم آورد.
در قرآن کریم آمده است: «یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم
و اهلیکم نارا وقودها الناس و الحجاره علیها.» ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده
خود را از آتش دوزخ نگاه دارید، آتشی که آتش افروزش انسان و سنگ است.(تحریم/6)
دراین آیه مسئولیت سنگینی متوجّه سرپرست خانواده گردیده
و آن تعلیم و تربیت همسر و فرزندان است شوهر بعنوان مدیر خانه و خانواده بایستی همسر
و فرزند خود را با سوق دادن به توحید، ایمان به قیامت، ترساندن از عذاب الهی، آراستن
به تقوا، مؤدب نمودن آنان به آداب و اخلاق اسلامی، ایجاد زمینه ی رشد و کمال و تعلیم
و تربیت، از عذاب روز قیامت حفظ کند.
سرپرست خانواده بایستی، خانواده خود (زن و فرزند)
خود را از چنان آتشی که محصول گناه و معصیت است حفظ کنید و تقوای الهی را در تمام زمینه
های زندگی مراعات کند و خود و اهل بیت خود را برای چند روزه دنیا و لذّات تمام شدنی
و ثروت از دست رفتنی دچار عذاب ابد الهی که آتش افروزش وجود خود انسان است ننماید.
سرپرست خانواده وقتی به حفظ خود و خانواده اش از آتش
جهنم اقدام کرد، یعنی آنان را از گناهان بدنی، مالی و اخلاقی بازداشت و به واجبات و
انجام برنامه های خیر تشویق نمود، راه خود و خانواده اش را به بهشت هموار نموده است.
قرآن به همه دستور می دهد با آراسته شدن به ایمان و عمل صالح و اخلاق حسنه به سوی بهشت
بشتابید. (سارعوا الی مغفره من ربکم و جنه عرضها السموات و الارض اعدت للمتقین) (آل
عمران133)
علامه مجلسی (ره) در تفسیر آیه ی شریفه ی (قوا انفسکم
و اهلیکم ناراً) چهار وظیفه تعلیمی و تربیتی را برای مردان بر می شمارد.
1 ـ 1 دعوت به طاعت الهی (بدعائهم الی طاعه الله):(بحارالانوار،ج8،ص269)
بر سرپرست خانه است که تا زنده است خانواده خود را
به طاعت خداوند و فرمانبرداری از دستورات حق که به صلاح دنیا و آخرت انسان است دعوت
کند و دعوت به صورتی باشد که اجابتش از جانب آنان سخت نباشد، دعوت توأم با مهر و محبت،
زبان نرم و با خوشروئی و متانت و دعوت به زبان و عمل، به صورتی که زن و فرزند عاشق
و علاقه مند به طاعت حق شوند، و آن را بر تمام وظائف خود مقدّم بدانند.
اطفال چون به طاعت خدا روی آوردند آنان را تشویق کنید،
جایزه بدهید، ببوسید و آنان را در آغوش بگیرید تا پای طاعت در فضای وجودتان ثابت و
پا برجا شود. و زنان عنایت کنند که وقتی از جانب شوهرشان دعوت به طاعت رب شدند با شوق
و رغبت بپذیرند، تا اثر این پذیرش از مشرق وجود فرزندان آنها طلوع کند.
1ـ 2 تعلیم فرائض
(و تعلیمهم الفرائض)(بحارالانوار،ج8،ص269)
تا جائی که برای سرپرست خانواده امکان دارد، واجبات
حق را که قسمتی از آن در رساله های عملیه و قسمتی در کتب اخلاقی و فقهی آمده به خانواده
اش تعلیم دهد و اگر از عهده اش برنیامد، زمینه فراگیری آنان را با بردن به مساجد و
مجالس مذهبی فراهم نماید یا عالمی ربانی را به خانه دعوت کند تا فرائض حق را به آنان
آموزش دهد.
1 ـ 3 نهی از منکر
(ونهیهم عن القبایح)(بحارالانوار،ج8،ص269)
بر سرپرست خانواده وظیفه و فرض است که اهل خانه (زن
و فرزند) را از زشتی ها نهی کند و از عواقب گناهان و معاصی بترساند و زمینه تولید گناه
را در خانه از بین ببرد.
1ـ 4 امر به معروف
(و حثهم علی افعال الخیر):(بحارالانوار،ج8،ص269)
بر سرپرست خانواده واجب است اهل بیت خود را به کلیه
کارهای خیر و خوب از صدقه دادن در راه خدا، تواضع به افراد، احترام به بزرگترها،رعایت
کوچکتر، ایجاد صلح و مسالمت بین افراد، حق گوئی و حق جوئی، حق خواهی و خیر طلبی تشویق
و ترغیب کند. بکارگیری این چهار وظیفه به فرموده علامه مجلسی (ره) تحقق آیه ی (قو انفسکم
و اهلیکم نارا) است. (مجلسی، ج71، ص 86)
2ـ تفکر و آگاهی بخشی: در اسلام استدلال و تعقل و انتخاب
از روی آگاهی و بصیرت پایه ی اعتقادات افراد را تشکیل می دهد. بنابراین یکی از راههای
اساسی در تربیت اعتقادی و التزام یافتن به ارزشهای دینی از جمله حجاب و عفاف در کودکان
و نوجوانان، واداشتن آنها به اندیشه، تفکر و کسب آگاهی های صحیح است.
بایستی از طریق مهارت های رفتاری و گفتاری قوه عاقله
و اندیشه ورزی کودکان و نوجوان تحریک و تقویت شود.
و به آنها فرصت مواجهه با مسائل داده شود و روحیه کاوشگری
و تفحص در حقایق دینی فراهم و تقویت شود. بدیهی است که کودکان و نوجوانان در این صورت
از نظر فکری رشد یافته و در مسیر کمال و بندگی حق تعالی رشد خواهند کرد. احیاء قوه
عاقله و تفکر و اندیشه ورزی در کودکان و نوجوانان موجب استقلال فکری و عدم توجه به
وساوس و گرایش ها و حرفها و تحلیل های منحرف و باطل می گردد.
گفتگوی علمی با کودکان و نوجوانان در حد فهم و درک
آنها و تبیین فلسفه حجاب و ارزشها و پیامدهای مبارک حجاب و عفاف در خانه و خانواده
و جامعه از طریق مهارت گفتگوی چهره به چهره یا قصه و فیلم یا شعر موجب می گردد آگاهی
آنها از ارزش و فریضه قرآنی و الهی به کمال رسیده و انتخاب آگاهانه و مطلوب آنها شود
بگونه ای که از آن به بهترین وجه دفاع و پاسداری خواهند کرد.(نگرشی نو به تربیت دین
کودکان و نوجوانان ،ص22)