اوقات شایسته و ناشایسته برای سفر

1- قرب الإسناد عَنْ عَلِيِّ بْنِ جَعْفَرٍ ع قَالَ: جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَخِي مُوسَى ع فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي أُرِيدُ الْخُرُوجَ فَادْعُ اللَّهَ لِي قَالَ وَ مَتَى تَخْرُجُ قَالَ يَوْمَ الْإِثْنَيْنِ فَقَالَ لَهُ وَ لِمَ تَخْرُجُ يَوْمَ الْإِثْنَيْنِ قَالَ أَطْلُبُ فِيهِ الْبَرَكَةَ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص وُلِدَ يَوْمَ الْإِثْنَيْنِ فَقَالَ كَذَبُوا وُلِدَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ مَا مِنْ يَوْمٍ أَعْظَمَ شُؤْماً مِنْ يَوْمِ الْإِثْنَيْنِ يَوْمَ مَاتَ فِيهِ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ انْقَطَعَ فِيهِ وَحْيُ السَّمَاءِ وَ ظُلِمْنَا فِيهِ حَقَّنَا أَ لَا أَدُلُّكَ عَلَى يَوْمٍ سَهْلٍ لَيِّنٍ أَلَانَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لِدَاوُدَ ع فِيهِ الْحَدِيدَ فَقَالَ الرَّجُلُ بَلَى جُعِلْتُ فِدَاكَ قَالَ اخْرُجْ يَوْمَ الثَّلَاثَاءِ. [1]

على بن جعفر گفت: مردى نزد برادرم امام موسى علیه السّلام آمد و به او گفت: قربانت گردم مي خواهم سفر کنم، به درگاه خدا برايم دعا كن. فرمود: كى بيرون مي روى؟ گفت: روز دوشنبه. به او فرمود: چرا روز دوشنبه؟ گفت: بدان بركت جويم، زيرا رسول خدا روز دوشنبه زاده شد. فرمود: دروغ گويند، رسول خدا روز جمعه زاده شده است، و روزى شوم‌تر از روز دوشنبه نباشد؛ روزي است که رسول خدا در آن وفات یافت و وحی آسمان قطع شد و در آن روز به حق ما ظلم شد. آيا تو را به روزى آسان و نرم رهنمایی كنم كه خدا در آن آهن را براى داود نرم كرد؟ آن مرد گفت: بله قربانت گردم! فرمود: روز سه‌شنبه سفر کن.

2- الخصال، علل الشرائع، عيون أخبار الرضا عليه السلام‌ فِي خَبَرِ الشَّامِيِّ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَوْمُ الْإِثْنَيْنِ يَوْمُ‌ سَفَرٍ وَ طَلَبٍ‌.[2]

قال الصدوق رحمه الله يوم الإثنين يوم سفر إلى موضع الاستسقاء و الطلب للمطر.

امير مؤمنان علیه السلام فرمود: روز دوشنبه روز سفر و طلب است.

شيخ صدوق (ره) در توضيح آن گفته: روز دوشنبه، روز سفر به جایى برای نماز استسقاء و طلب باران است.

3- الخصال عَنِ ابْنِ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ عُقْبَةَ بْنِ بَشِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا تَصُمْ فِي يَوْمِ الْإِثْنَيْنِ وَ لَا تُسَافِرْ فِيهِ‌.[3]

امام باقر علیه السّلام فرمود: دوشنبه روزه نگير و در آن سفر مكن.

4- المحاسن عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عِمْرَانَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا تُسَافِرْ يَوْمَ الْإِثْنَيْنِ وَ لَا تَطْلُبْ فِيهِ حَاجَةً. [4]

امام صادق علیه السّلام فرمود: روز دوشنبه سفر مكن و به دنبال حاجتی مرو.

5- الخصال عَنِ ابْنِ الْوَلِيدِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْأَصْبَهَانِيِّ عَنِ الْمِنْقَرِيِّ عَنْ حَفْصٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ كَانَ مُسَافِراً فَلْيُسَافِرْ يَوْمَ السَّبْتِ فَلَوْ أَنَّ حَجَراً زَالَ عَنْ حَجَرٍ يَوْمَ السَّبْتِ لَرَدَّهُ اللَّهُ تَعَالَى إِلَى مَكَانِهِ وَ مَنْ تَعَذَّرَتْ عَلَيْهِ الْحَوَائِجُ فَلْيَلْتَمِسْ طَلَبَهَا يَوْمَ الثَّلَاثَاءِ فَإِنَّهُ الْيَوْمُ الَّذِي أَلَانَ اللَّهُ فِيهِ الْحَدِيدَ لِدَاوُدَ‌.[5]

امام صادق علیه السّلام فرمود: هر كه سفر كند، روز شنبه سفر كند كه اگر سنگى از سنگى روز شنبه جدا شود، خدا تعالى آن را به جايش برگرداند. و هر كه نیازهایش بر او دشوار شد، روز سه‌شنبه آنها را بخواهد و به دنبال آنها رود، چرا که روزي است كه خدا در آن آهن را براى داود نرم كرده است.

6- الخصال عَنِ ابْنِ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ السَّيَّارِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ الدَّقَّاقِ قَالَ: كَتَبْتُ إِلَى الرِّضَا ع أَسْأَلُهُ عَنِ الْخُرُوجِ يَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ لَا يَدُورُ فَكَتَبَ ع مَنْ خَرَجَ يَوْمَ الْأَرْبِعَاءِ لَا يَدُورُ خِلَافاً عَلَى أَهْلِ الطِّيَرَةِ وُقِيَ مِنْ كُلِّ آفَةٍ وَ عُوفِيَ مِنْ كُلِّ عَاهَةٍ وَ قَضَى اللَّهُ لَهُ حَاجَتَهُ‌.[6]

محمد بن احمد دقاق گفت: به امام رضا علیه السّلام نامه‌ای نوشتم و از او درباره سفر در روز چهارشنبه آخر ماه پرسيدم. پاسخ نوشت كه: هر كس در آن سفر كند، بر خلاف کسانی که فال بد بدان زنند، از هر آفتی محفوظ ماند و از هر بدى در عافيت باشد و خدا حاجت او را روا كند.

7- الخصال عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدٍ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ نُوحٍ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: يُكْرَهُ السَّفَرُ وَ السَّعْيُ فِي الْحَوَائِجِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ بُكْرَةً مِنْ أَجْلِ الصَّلَاةِ فَأَمَّا بَعْدَ الصَّلَاةِ فَجَائِزٌ يُتَبَرَّكُ بِهِ‌.[7]

امام صادق علیه السّلام فرمود: سفر وكوشيدن در انجام نيازها در بامداد و پیش از ظهر جمعه بد است، به دلیل نماز [جمعه]، ولى پس از نماز خوب است و به آن طلب بركت می شود.

8- المحاسن عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الْكَرَّامِ قَالَ: تَهَيَّأْتُ لِلْخُرُوجِ إِلَى الْعِرَاقِ فَأَتَيْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع لِأُسَلِّمَ عَلَيْهِ وَ أُوَدِّعَهُ فَقَالَ أَيْنَ تُرِيدُ قُلْتُ أُرِيدُ الْخُرُوجَ إِلَى الْعِرَاقِ فَقَالَ لِي فِي هَذَا الْيَوْمِ وَ كَانَ يَوْمَ الْإِثْنَيْنِ فَقُلْتُ إِنَّ هَذَا الْيَوْمَ يَقُولُ النَّاسُ إِنَّهُ يَوْمٌ مُبَارَكٌ فِيهِ وُلِدَ النَّبِيُّ ص فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا يَعْلَمُونَ أَيُّ يَوْمٍ وُلِدَ فِيهِ النَّبِيُّ ص وَ إِنَّهُ لَيَوْمٌ مَشُومٌ فِيهِ قُبِضَ النَّبِيُّ ص وَ انْقَطَعَ الْوَحْيُ وَ لَكِنْ أُحِبُّ لَكَ أَنْ تَخْرُجَ يَوْمَ الْخَمِيسِ وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي كَانَ يَخْرُجُ فِيهِ إِذَا غَزَا. [8]

محمد بن ابى كرام گفت: آماده سفر به سوى عراق شدم و براى سلام و بدرود نزد امام صادق علیه السّلام رفتم. فرمود: كجا قصد دارى؟ گفتم: مي‌خواهم به عراق روم. به من فرمود: در این روزی که دوشنبه است؟ گفتم: مردم گويند: روز مباركی است، پيغمبر در آن زاده شده است. فرمود: به خدا ندانند چه روزى پيغمبر زاده شده و  همانا كه امروز روز شومى است. پيغمبر در آن وفات كرده و وحى قطع شده است، و من برايت می پسندم که روز پنجشنبه بيرون شوى كه پیغمبر هميشه براى نبرد، در این روز بيرون مي رفت.

9- المحاسن عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَزَّازِ قَالَ: أَرَدْنَا أَنْ نَخْرُجَ فَجِئْنَا نُسَلِّمُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع- فَقَالَ كَأَنَّكُمْ طَلَبْتُمْ بَرَكَةَ يَوْمِ الْإِثْنَيْنِ فَقُلْنَا نَعَمْ قَالَ وَ أَيُّ يَوْمٍ أَعْظَمُ شُؤْماً مِنْ يَوْمِ الْإِثْنَيْنِ يَوْمٍ فَقَدْنَا فِيهِ نَبِيَّنَا وَ ارْتَفَعَ فِيهِ الْوَحْيُ لَا تَخْرُجُوا وَ اخْرُجُوا يَوْمَ الثَّلَاثَاءِ. [9]

ايوب خزاز گفت: مي خواستيم بيرون شويم و آمديم سلامى به امام صادق علیه السّلام بدهيم. فرمود: گويا شما بركت روز دوشنبه را خواهانيد؟ گفتيم: آرى. فرمود: چه روزى شوم‌تر از روز دوشنبه است؟ روزى كه در آن پيغمبر خود را از دست داديم و وحى در آن برداشته شد. بيرون نشويد و روز سه‌شنبه بيرون شويد.

10- المحاسن عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِي هَاشِمٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ يَحْيَى الْمَدَائِنِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَا بَأْسَ بِالْخُرُوجِ فِي السَّفَرِ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ. [10]

امام صادق علیه السّلام فرمود: باكى نيست از به سفر رفتن در شب جمعه.

11- المحاسن عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنِ ابْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حُمْرَانَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنْ سَافَرَ أَوْ تَزَوَّجَ وَ الْقَمَرُ فِي الْعَقْرَبِ لَمْ يَرَ الْحُسْنَى‌.[11]

امام صادق علیه السّلام فرمود: هر كه سفر كند يا ازدواج كند در وقتی که قمر در عقرب باشد، خوشى نبيند.

12- طب الأئمة عليهم السلام عَنْ حَرِيزٍ قَالَ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع‌ سَافِرْ أَيَّ يَوْمٍ شِئْتَ وَ تَصَدَّقْ بِصَدَقَةٍ. [12]

امام صادق علیه السّلام فرمود: هر روز که خواهى سفر كن و صدقه‌اى بده.

13- مكارم الأخلاق عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يُسَافِرُ يَوْمَ الْخَمِيسِ وَ قَالَ يَوْمُ الْخَمِيسِ يَوْمٌ يُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ مَلَائِكَتُهُ‌.[13]

امام باقر علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله روز پنجشنبه سفر مي كرد و مي فرمود: آن روزي است كه خدا و رسولش دوستش دارند.

14- مكارم الأخلاق‌ وَ سَأَلَ أَبُو أَيُّوبَ الْخَزَّازُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ‌قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‌ فَإِذا قُضِيَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ‌ [14] فَقَالَ الصَّلَاةُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ الِانْتِشَارُ يَوْمَ السَّبْتِ. [15]

ابو ايوب خزاز از امام صادق علیه السّلام درباره این قول خدای عزوجل پرسید: {و چون نماز [جمعه] گزارده شد، در [روى‌] زمين پراكنده گرديد و فضل خدا را جويا شويد.} فرمود: نماز در روز جمعه است و پراكنده شدن روز شنبه.

15- مكارم الأخلاق وَ عَنْهُ ع قَالَ: وَ اتَّقِ الْخُرُوجَ إِلَى السَّفَرِ الْيَوْمَ الثَّالِثَ مِنَ الشَّهْرِ وَ الْحَادِيَ وَ الْعِشْرِينَ مِنْهُ وَ الْخَامِسَ وَ الْعِشْرِينَ مِنْهُ فَإِنَّهَا أَيَّامٌ مَنْحُوسَةٌ مَرْوِيَّةٌ عَنِ الصَّادِقِ ع. [16]

امام صادق علیه السلام فرمود: بپرهيز از سفر كردن در روز سوم ماه و روز بيست ویکم و بيست و پنجم از آن كه اينها روزهاى نحس هستند.

16- الأمان‌ وَ أَمَّا الْأَيَّامُ الْمَكْرُوهَةُ فِي الشَّهْرِ لِلسَّفَرِ فَفِي بَعْضِ الرِّوَايَاتِ الْيَوْمُ الثَّالِثُ مِنْهُ وَ الرَّابِعُ مِنْهُ وَ الْخَامِسُ وَ الثَّالِثَ عَشَرَ وَ السَّادِسَ عَشَرَ وَ الْعِشْرُونَ وَ الْحَادِي وَ الْعِشْرُونَ وَ الرَّابِعُ وَ الْعِشْرُونَ وَ الْخَامِسُ وَ الْعِشْرُونَ وَ السَّادِسُ وَ الْعِشْرُونَ وَ فِي بَعْضِ الرِّوَايَاتِ أَنَّ الْيَوْمَ الرَّابِعَ مِنَ الشَّهْرِ وَ الْيَوْمَ الْحَادِيَ وَ الْعِشْرِينَ صَالِحَانِ لِلْأَسْفَارِ وَ فِي رِوَايَةٍ أَنَّ ثَامِنَ الشَّهْرِ وَ الثَّالِثَ وَ الْعِشْرِينَ مِنْهُ مَكْرُوهَانِ لِلسَّفَرِ. [17]

و اما روزهایی كه سفر در آنها در هر ماه بد است، در برخى روايات روز سوم و چهارم و پنجم و سیزدهم و شانزدهم و بیستم و بیست و یکم و بیست و چهارم و بیست و پنجم و بیست و ششم است، و در برخى روايات روز چهارم ماه و روز بيست و یکم براى سفر خوبند، و در روايتى است كه سفر در روز هشتم و بيست و سوم بد است.

17- دَعَوَاتُ الرَّاوَنْدِيِّ، قَالَ الصَّادِقُ ع‌ كَانَ النَّبِيُّ ص يُغْزِي بِأَصْحَابِهِ فِي يَوْمِ الْخَمِيسِ فَإِذَا اضْطُرِرْتَ فِي غَيْرِهَا فَاسْتَخِرِ اللَّهَ وَ اسْأَلْهُ الْعَافِيَةَ وَ تَصَدَّقْ بِشَيْ‌ءٍ وَ اخْرُجْ عَلَى اسْمِ اللَّهِ. [18]

امام صادق علیه السلام فرمود: پيغمبر را شيوه این بود كه اصحابش را روز پنجشنبه به جنگ مي برد و اگر در غیر آن به سفر ناچار شدی، از خدا خير بخواه و عافيت بطلب و چيزى صدقه بده و به نام خدا بيرون شو.

18- جَمَالُ الْأُسْبُوعِ، بِإِسْنَادِهِ إِلَى أَبِي عَلِيٍّ الطَّبْرِسِيِّ فِيمَا رَوَاهُ عَنِ الْأَئِمَّةِ الْمَهْدِيِّينَ ع أَنَّهُمْ قَالُوا سَافِرْ يَوْمَ الثَّلَاثَاءِ فَإِنَّهُ الْيَوْمُ الَّذِي أَلَانَ اللَّهُ فِيهِ الْحَدِيدَ لِدَاوُدَ ع. [19]

از أئمة هدی علیهم السلام روایت است: روز سه‌شنبه سفر كنيد، زيرا روزي است كه خدا در آن آهن را براى داود نرم كرد.