حکمت 93 نهج البلاغه : ارزش يقين

حکمت 93 نهج البلاغه : ارزش يقين

متن اصلی حکمت 93 نهج البلاغه

موضوع حکمت 93 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 93 نهج البلاغه

93 وَ قَدْ سَمِعَ عليه السلام رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ فَقَالَ نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَكٍّ

موضوع حکمت 93 نهج البلاغه

ارزش يقين

(اخلاقى، اعتقادى)

ترجمه مرحوم فیض

93- امام عليه السّلام شنيد كه مردى از حروريّه

(خوارج نهروان كه اجتماع آنان براى مخالفت با امير المؤمنين در صحراى حروراء نزديك كوفه بوده) نماز شب مى گزارد و قرآن مى خواند، پس آن حضرت (در باره سود نداشتن عبادت بى شناسايى امام زمان) فرمود: 1- خوابى كه با يقين و باور (بامام زمان و خليفه بر حقّ) باشد بهتر است از نمازگزاردن با شكّ و ترديد (زيرا مبدأ تعليم عبادات و كيفيّت و چگونگى آنها و يكى از اركان دين امام وقت است و كسيكه در او ترديد داشته باشد نمازگزاردن و قرآن خواندنش درست نيست).

( . ترجمه مرحوم فیض، ج 6 ص 1130)

ترجمه مرحوم شهیدی

97 [و شنيد كه مردى از خارجيان شب بيدار است در نماز و خواندن قرآن، فرمود:] به يقين خفتن به كه با دو دلى نماز گزاردن.

( . ترجمه مرحوم شهیدی، ص 376)

شرح ابن میثم

88- و قال عليه السّلام:

وَ سَمِعَ ع رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ فَقَالَ نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَكٍّ

اللغة

الحروريّة فرقة من الخوارج نسبوا إلى حرورا- بمدّ و بقصر- قرية بالنهروان و كان أوّل اجتماعهم بها. و التهجّد: السهر في العبادة.

المعنى

و إنّما كان كذلك لأنّ نوم العالم على يقين منه بما ينبغي تيقّنه و علمه أيضا ممّا ينبغي له، و عبادة الجاهل على شكّ فيما ينبغي تيقّنه من أصول العبادة ممّا لا ينبغي لما فيه من إتعاب البدن من غير فايدة فكان الأوّل أولى و خيرا من الثاني. و أراد ما هم عليه من الشكّ في إمامة إمام الوقت الّذي هو مبدء تعليم العبادات و كيفيّتها، و العلم به ركن من أركان الدين فإنّ الشكّ فيه يستلزم عدم الاستفادة منه و الشكّ في كثير ممّا يحتاج إليه فيه كعلم التوحيد و أسرار العبادات و كيفيّة السلوك إلى اللّه تعالى بطاعته.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 289)

ترجمه شرح ابن میثم

88- امام (ع) صداى مردى از حروريّه را شنيد كه مشغول نماز شب بود و قرآن تلاوت مى كرد، آن بزرگوار فرمود:

نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ فِي شَكٍّ

ترجمه

«خوابيدن با يقين و ايمان، بهتر از نماز خواندن با شك و ترديد است».

شرح

حروريّه گروهى از خوارج و منسوب به حرورا- به دو صورت: مدّ و قصر- مى باشند حرورا، نام روستايى در منطقه نهروان است كه نخستين بار خوارج در آنجا اجتماع كردند. تهجّد، عبارت از بيدار خوابى براى عبادت است.

براستى كه چنان است، به خاطر اين كه خواب آن كسى كه به آنچه شايسته يقين و آگاهى است، يقين و آگاهى دارد، بهتر از عبادت آن كسى است كه در مواردى از اصول عبادت، شايست را از ناشايست تشخيص ندهد، و بى فايده خود را به زحمت اندازد.

مقصود امام (ع)، آن شك و ترديدى است كه آنان در امامت امام وقت داشتند كه خود اساس تعليم عبادات و كيفيّت انجام آنها است، كه آگاهى بدان ركنى از اركان دين مى باشد، و شك و ترديد در آن باعث عدم استفاده از آن و شكّ در بسيارى از نيازمنديها از قبيل علم توحيد و اسرار عبادات و كيفيّت سلوك و اطاعت پروردگار است.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 490 و 491)

شرح مرحوم مغنیه

96- نوم على يقين خير من صلاة في شكّ.

المعنى

قال الإمام هذا حين سمع رجلا من الخوارج يتهجد أي يصلي و يتعبد في الليل.

و اليقين أن تؤمن باللّه كأنك تراه، و من بلغ ايمانه الى هنا لم يقم في وجهه أي حاجز عن العمل بمرضاة اللّه، و يستهين بالموت في هذه السبيل، و تاريخ الشهداء هو تاريخ هذا اليقين، و هو بنفسه عبادة، بل هو المصدر و المنبع الذي تفيض منه العبادات و الصالحات، و اذن فلا عجب اذا كان صاحب هذا اليقين عابدا قانتا في نومه، و كان الشاك عاصيا ضالا في صلاته.

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 273 و 274)

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

الثانية و التسعون من حكمه عليه السّلام

(92) و قد سمع عليه السّلام رجلا من الحرورية يتهجّد و يقرأ فقال: نوم على يقين خير من صلاة في شكّ.

المعنى

قال في شرح ابن ميثم: و (الحروريّة) فرقة من الخوارج نسبوا إلى حروراء بمدّ و قصر قرية بالنهروان و كان أوّل اجتماعهم بها، و (التهجّد) السّهر في العبادة، انتهى.

أقول: الاختلاف الاصولي للخوارج مع سائر الفرق ظهر في أمر الامامة و الخلافة عن النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله، حيث إنّ الاماميّة يعتقدون بأنها يثبت بالنصّ من النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله و عندهم نصوص متوافرة بل متواترة بأنّ الامام المنصوص عليه من النبيّ صلّى اللَّه عليه و آله هو عليّ بن أبي طالب عليه السّلام.

و لكن أصحاب السقيفة عقدوا الامامة بالبيعة و ادّعوا عليها إجماع الامّة و جعلوا ذلك أصلا في إثباتها، فقالوا: يثبت الامامة بالبيعة و إجماع أهل الحلّ و العقد من الامّة و لكن ظهرت فتن و أحداث في الاسلام تأثرت بها الخوارج فلم يثبت عندهم النصّ و لم يعتمدوا بالاجماع، فأنكروا أمر الامامة و شكّوا في أمرهم، و أنهم يرجعون في أمورهم إلى من فصاروا من الباغين و المخالفين على حكومة المسلمين، و أحدثوا حوادث صارت فصلا مرعبا من تاريخ الاسلام وفتا في عضد الاسلام القويّ، و كان الخوارج من عبّاد الامّة و قرّائها يقومون اللّيل و يصومون النّهار و لكن لا معرفة لهم بالامام، و بهذا النظر يقول عليه السّلام: لا يقين لهم فلا ينفع صلاتهم و عباداتهم.

الترجمة

آن حضرت شنيد يكى از خوارج حروريه در شب زنده داري خود قرآن مى خواند فرمود: خوابيدن با معرفت و يقين، به است از نماز خواندن در حال شك و ترديد.

( . منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص144و145)

شرح لاهیجی

و سمع رجلا من الحروريّة يتهجّد و يقرأ فقال قوم على يقين خير من صلات فى شكّ

) و شنيد مردى كه از جماعت حروريّه كه طايفه از خوارج باشند كه در منزل حرورا نزديك بكوفه با آن حضرت محاربه كردند نماز شب مى گذارد و قرائت قران ميكند پس گفت (- ع- ) كه خواب كردن با اعتقاد كه اعتقاد بامام زمان و خليفه بر حقّ باشد بهتر است از نماز گذاردن با شكّ يعنى با عدم اعتقاد حقّ كه اعتقاد بامام زمان و خليفه بر حقّ باشد مثل طائفه حروريّه

( . شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 300)

شرح ابن ابی الحدید

93: وَ سَمِعَ ع رَجُلًا مِنَ الْحَرُورِيَّةِ يَتَهَجَّدُ وَ يَقْرَأُ- فَقَالَ نَوْمٌ عَلَى يَقِينٍ خَيْرٌ مِنْ صَلَاةٍ عَلَى شَكٍّ هذا نهي عن التعرض للعبادة مع الجهل بالمعبود- كما يصنع اليوم كثير من الناس و يظنون أنهم خير الناس- و العقلاء الألباء من الناس يضحكون منهم- و يستهزءون بهم- و الحرورية الخوارج و قد سبق القول فيهم- و في نسبتهم إلى حروراء- . يقول ع- ترك التنفل بالعبادات مع سلامة العقيدة الأصلية- خير من الاشتغال بالنوافل- و أوراد الصلاة مع عدم العلم- و هو المعني بقوله في شك- فإذا كان عدم التنفل خيرا من التنفل مع الشك- فهو مع الجهل المحض و هو الاعتقاد الفاسد أولى بأن يكون

( . شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 253)

شرح نهج البلاغه منظوم

[95] و قال عليه السّلام:

و قد سمع عليه السّلام رجلا مّن الحروريّة يتهجّد و يقرأ فقال: نوم على يقين خير من صلاة فى شكّ

ترجمه

و آن حضرت عليه السّلام شنيد كه مردى از حروريّه (فرقه ئى از خوارج كه در حروراء نزديك كوفه باوى جنگيدند) نماز شب مى خواند، و قرائت قرآن مى نمود، حضرت عليه السّلام فرمودند: خواب در حال يقين و اعتقاد (بامام زمان و خليفه رسول اللّه (ص)) بهتر از نمازى است كه شخص در حال شكّ و ترديد بگذارد

نظم

  • يكى مردى حرورى از خوارجز بستر يك شبى گرديده خارج
  • گهى مى بود سرگرم عبادتگهى ميكرد قرآن را تلاوت
  • فكنده خويش را در رنج و آزاربقرآن و نمازش بود اسرار
  • چو محزون صوت قرآن شاه بشنوداز او در باره اش اين گونه فرمود:
  • كه در حال يقين آن كو بخواب استز ايمانش درون چون آفتاب است
  • امام خويش را نيكو شناسا استبفرمانش بهر ره گفت پويا است
  • چنان شخص و چنان خواب است بهتراز آن كس كو برآرد سر ز بستر
  • شبش را با تهجّد بر سر آردنماز و طاعتش نيكو گذارد
  • دلش پر كين و ليكن بر امامشنباشد جز كه در دوزخ مقامش

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص114)

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

No image

آفرينش اهل بيت (ع) در نهج البلاغه

يكى از پژوهش گران سنّى، نيكو و دادگرانه سخن گفته، آن جا كه گويد:هر كس يكى از اصحاب پيامبر را بر ديگر اصحاب برترى دهد، منظور او به يقين برترى دادن بر على نيست؛ زيرا على از اهل بيت پيامبر است.پس برترين آفريدگان بعد از حضرت محمّد صلى اللّه عليه و آله خاندان او هستند، و اين، همان واقعيّت و حقيقت است؛ زيرا آنان مانند پيامبر بر تمامى پيامبران الاهى برترى جستند و آنان مهتر آفريدگان در آفرينش، اخلاق و كمالات هستند.
 نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

احتمالا بتوان از این سخن دردمندانه این نکته را به دست آورد که اهمیت امامت فقط در مدیریت جامعه نیست بلکه در مقام فهم دین نیز بسیار حائز اهمیت است که البته طبق دلایل بسیار متقن ائمه اهل بیت (علیهم السلام) از علمی خدایی بهره مند هستند کما اینکه این مساله را می توان از این سخن حضرت نیز به دست آورد ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلیهم بامر الله فیه سزاوارترین مردم به امر حکمرانی تواناترین آنها در این امر و عالمترین آنها به دستور خداوند در مورد حکمرانی است.
 امامت از ديدگاه نهج البلاغه

امامت از ديدگاه نهج البلاغه

اختلاف مذهبي بين مسلمين سه ريشه اصلي دارد. نخستين اختلاف بر سر جانشيني پيامبر اسلام، مسلمانان را به دو دسته شيعه و سني تقسيم کرد.دومين اختلاف مسلمين در اصول دين و مسائل اعتقادي است که سبب پيدايش مکاتب مختلف کلامي گرديد که مهمترين آن ها اشاعره، معتزله، مرجئه و شيعه است. سومين اختلاف در احکام و فروغ دين است که در نتيجه آن مذاهب مختلف فقهي مانند شافعي، حنبلي، مالکي، حنفي و جعفري پديدار شد.
 رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

از موضوعات اساسى و مباحث حياتى نهج البلاغه - كه جملگى از مسائل اساسى جامعه انسانى محسوب مى گردد - مساله امامت و رهبرى است . على (ع) در سخنان و رهنمودهاى ارزنده خويش در نهج البلاغه به بيان ابعاد مختلف اين مساله پرداخته اند:اولا: ضرورت آن را در اجتماع بشرى مطرح فرموده اند؛ثانيا: در ارتباط با همين لزوم و ضرورت رهبرى، به امامت و پيشوايى صالح و حق، و نيز به رهبرى ناشايسته و ناحق پرداخته اند.
 امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

اين جمله ها هر چند نامى ولو به طور اشاره از اهل بيت برده نشده است، اما با توجه به جمله هاى مشابهى که در نهج البلاغه درباره اهل بيت آمده است، يقين پيدا مى شود که مقصود، ائمه اهل بيت مى باشند. از مجموع آنچه در اين گفتار از نهج البلاغه نقل کرديم معلوم شد که در نهج البلاغه علاوه بر مساله خلافت و زعامت امور مسلمين در مسائل سياسى، مساله امامت به مفهوم خاصى که شيعه تحت عنوان " حجت " قائل است عنوان شده و به نحو بليغ و رسائى بيان شده است.

پر بازدیدترین ها

 رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

رهبرى صالح از ديدگاه نهج البلاغه

از موضوعات اساسى و مباحث حياتى نهج البلاغه - كه جملگى از مسائل اساسى جامعه انسانى محسوب مى گردد - مساله امامت و رهبرى است . على (ع) در سخنان و رهنمودهاى ارزنده خويش در نهج البلاغه به بيان ابعاد مختلف اين مساله پرداخته اند:اولا: ضرورت آن را در اجتماع بشرى مطرح فرموده اند؛ثانيا: در ارتباط با همين لزوم و ضرورت رهبرى، به امامت و پيشوايى صالح و حق، و نيز به رهبرى ناشايسته و ناحق پرداخته اند.
 مدرسان واقعی وحی از نگاه نهج البلاغه

مدرسان واقعی وحی از نگاه نهج البلاغه

درباره امیرالمومنین (علیه السلام) فرموده است «انا مدینة العلم و علی بابها؛ من شهر دانشم و علی در آن است.»جابربن حیان، پدر علم شیمی، در دانشگاه امام صادق(علیه السلام) دانش آموخت؛ حسن بصری، مؤسس مکتب کلامی اشاعره؛ واصل بن عطاء مؤسس مکتب کلامی معتزله؛ ابوحنیفه، بنیانگذار مکتب فقهی حنفی؛ مالک، بنیانگذار مکتب فقهی مالکی، از شاگردان دانشگاه جعفری بوده اند.
 نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

نگاهی به مسأله حساس امامت در نهج البلاغه

احتمالا بتوان از این سخن دردمندانه این نکته را به دست آورد که اهمیت امامت فقط در مدیریت جامعه نیست بلکه در مقام فهم دین نیز بسیار حائز اهمیت است که البته طبق دلایل بسیار متقن ائمه اهل بیت (علیهم السلام) از علمی خدایی بهره مند هستند کما اینکه این مساله را می توان از این سخن حضرت نیز به دست آورد ان احق الناس بهذا الامر اقواهم علیه و اعلیهم بامر الله فیه سزاوارترین مردم به امر حکمرانی تواناترین آنها در این امر و عالمترین آنها به دستور خداوند در مورد حکمرانی است.
 امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

امامت به مفهوم حجت در نهج البلاغه

اين جمله ها هر چند نامى ولو به طور اشاره از اهل بيت برده نشده است، اما با توجه به جمله هاى مشابهى که در نهج البلاغه درباره اهل بيت آمده است، يقين پيدا مى شود که مقصود، ائمه اهل بيت مى باشند. از مجموع آنچه در اين گفتار از نهج البلاغه نقل کرديم معلوم شد که در نهج البلاغه علاوه بر مساله خلافت و زعامت امور مسلمين در مسائل سياسى، مساله امامت به مفهوم خاصى که شيعه تحت عنوان " حجت " قائل است عنوان شده و به نحو بليغ و رسائى بيان شده است.
 نهج البلاغه، بزرگ ترین سند ماندگاری امامت و ولایتʄ)

نهج البلاغه، بزرگ ترین سند ماندگاری امامت و ولایت(4)

هان ای فیلسوفان و حکمت آموزان، بیایید و در جملات خطبه ی اول این کتاب به تحقیق بنشینند و افکار بلند پایه ی خود را به کار گیرند و با کمک اصحاب معرفت و ارباب عرفان این یک جمله کوتاه را به تفسیر بپردازند و بخواهند به حق وجدان خود را برای درک واقعی آن ارضا کنند به شرط آن که بیاناتی که در این میدان تاخت و تار شده است آنان را فریب ندهد.
Powered by TayaCMS