(2)
قرآن کریم درباره ی فرشتگان مطالبی دارد از جمله:
1. فرشتگان، بندگان گرامی خداوند هستند. «بل عباد مکرمون»(3)
2. مطیع خداوندند. «لا یسبقونه بالقول و هم بامره یعملون»(4) «لا یعصون اللّه ما امرهم و یفعلون ما یُؤمرون»(5)
3. تدبیر و تقسیم امور بر عهده ی آنهاست. «فالمدبّرات أمراً»(6) «فالمقسّمات أمراً»(7)
4. مراقب الفاظ و سخن انسانند. «ما یلفظ من قول»(8)
5. کاتب اعمالند. «و رسلنا لدیهم یکتبون»(9)
6. بشارت دهنده به رزمندگان در جنگ هستند. «بجنود لم تروها»(10)
7. بشارت دهنده در مورد فرزنددار شدن هستند. «انا نبشرک بغلام اسمه یحیی»(11)
8. بشارت دهنده به مؤمنان در لحظه ی مرگ هستند. «الاّ تخافوا ولا تحزنوا»(12)
9. مأمور عذاب مجرمان هستند. «لمّا جاءت رسلنا لوطا سی ء بهم»(13)
10. محافظ انسان هستند. «یُرسل علیکم حفظه»(14)
11. دعاگوی مؤمنانند. «و یستغفرون للذین آمنوا»(15) «و یستغفرون لمن فی الارض»(16)
12. شفاعت می کنند. «و کم من ملک فی السموات لا تغنی شفاعتهم شیئا الاّ من بعد ان یأذن اللّه لمن یشاء و یرضی»(17)
ص:402
1- 2660. شرح مثنوی، ج 5، ص 207.
2- 2661. ذیل آیه 20 سوره اعراف و آیه 1 سوره فاطر و آیه 4 سوره قدر.
3- 2662. انبیاء، 26.
4- 2663. انبیاء، 27.
5- 2664. تحریم، 6.
6- 2665. نازعات، 5.
7- 2666. ذاریات، 4.
8- 2667. ق، 18.
9- 2668. زخرف، 80.
10- 2669. توبه، 40.
11- 2670. مریم، 7.
12- 2671. فصلت، 30.
13- 2672. هود، 77.
14- 2673. انعام، 61.
15- 2674. غافر، 70
16- 2675. شوری، 5.
17- 2676. نجم، 26.
13. لعن کننده ی کفّارند. «اولئک علیهم لعنه اللّه والملائکه والنّاس اجمعین»(1)
14. امدادگر جبهه ها هستند. «یُمدّکم ربّکم بثلاثه آلاف من الملائکه منزلین»(2) «بلی ان تصبروا و تتّقوا... یمددکم بخمسه آلاف»(3)
15. مجرمان را در لحظه ی مرگ تنبیه می کنند. «توفّتهم الملائکه یضربون وجوههم و ادبارهم»(4)
16. از بهشتیان استقبال می کنند. «سلام علیکم بما صبرتم»(5)
17. مسئول عذاب دوزخ هستند. «علیها تسعه عشر»(6)
18. مسئول قبض روح هستند. «توفّته رسلنا»(7)
19. دارای درجاتی هستند. «ما منّا الا له مقام معلوم»(8)
20. مسئول نزول وحی. «ینزّل الملائکه بالروح»(9)
21. گاهی به صورت انسان در می آیند. «فتمثّل لها بشراً سویّا»(10)
22. از عبادت خسته نمی شوند. «یسبّحون له بالیل والنهار و هم لا یسئمون»(11)
23. با غیر انبیا نیز تماس و گفتگو دارند. «انّما انا رسول ربّک لاهب لک غلاماً»(12)
24. بعضی فرشتگان برگزیده اند. «اللّه یصطفی من الملائکه رسلا و من الناس»(13)
25. ایمان به فرشتگان لازم است. «والمؤمنون کلّ آمن باللّه و ملائکته و کتبه و رسله»(14)
«و مَن یکفر باللّه و ملائکته و کتبه و رسله فقد ضلّ ضلالاً بعیدا»(15)
26. فرشتگان، کارگزاران نظام هستی و مأمور انجام فرامین خداوند در اداره امور هستند. در قرآن برای هر دسته از فرشتگان مأموریّت و نقش خاصّی تعیین شده است و با همان
ص:403
1- 2677. بقره، 161.
2- 2678. آل عمران، 126.
3- 2679. آل عمران، 125.
4- 2680. محمّد، 27.
5- 2681. زمر، 73.
6- 2682. مدّثر، 31.
7- 2683. انعام، 61.
8- 2684. صافّات، 164.
9- 2685. نحل، 2.
10- 2686. مریم، 19.
11- 2687. فصّلت، 38.
12- 2688. مریم، 19.
13- 2689. حج، 75.
14- 2690. بقره، 285.
15- 2691. نساء، 136.
مأموریّت نام گزاری شده اند: «النّازعات»(1)، «الصّافات»(2)، «الزّاجرات»(3)، «النّاشرات»(4)، «الفارقات»(5)، «المدبّرات»(6)
برخی فرشتگان برای حفاظت گماشته شده اند. «انّ علیکم لحافظین»(7)
27. بعضی فرشتگان با اولیای الهی گفتگو دارند. با زکریا سخن گفتند و او را به فرزندی به نام یحیی بشارت دادند «نادته الملائکه»(8) و همین فرشتگان با حضرت مریم گفتگو کردند. «اذ قالت الملائکه یا مریم»(9)
28. در مواردی، سخن از امداد فرشتگان به رزمندگان در جبهه های جنگ به میان آمده است. چنانکه در جنگ بدر، خداوند سه هزار فرشته را به یاری مسلمانان فرستاد. «یمدّکم ربّکم بثلاثه ءالاف من الملائکه»(10)
29. از امتیازات فرشتگان، عبادت دائمی و خستگی ناپذیر آنهاست که قرآن می فرماید: «و من عنده لایستکبرون عن عبادته و لا یستحسرون»(11)، «یسبحون الیل و النهار لایفترون»(12)
30. از وظایف دیگر فرشتگان، دعا و استغفار برای مؤمنین «یستغفرون لمن فی الارض»(13) و صلوات بر پیامبر اسلام است. «انّ اللّه و ملائکته یصلّون علی النّبی»(14)
31. خداوند، همان گونه که بعضی از انبیا را بر برخی دیگر برتری داده، از میان فرشتگان نیز بعضی را برگزیده است. «اللّه یصطفی من الملائکه»(15)
32. قدرت تمام فرشتگان یکسان نیست و ظرفیّت های متفاوتی دارند. «اولی اجنحه مثنی و ثلث و رباع»(16) بعضی فرمانبرند و بعضی فرمانده، ولی همه معصوم و امین. «مطاع ثَمَّ
ص:404
1- 2692. نازعات، 1.
2- 2693. صافّات، 1.
3- 2694. صافّات، 2.
4- 2695. مرسلات، 3.
5- 2696. مرسلات، 4.
6- 2697. نازعات، 5.
7- 2698. انفطار، 10.
8- 2699. آل عمران، 39.
9- 2700. آل عمران، 42.
10- 2701. آل عمران، 124.
11- 2702. سجده، 15.
12- 2703. انبیاء، 20.
13- 2704. شوری، 5.
14- 2705. احزاب، 56.
15- 2706. حج، 75.
16- 2707. فاطر، 2.
امین»(1)
33. فرشتگان، لشگر الهی هستند و تعدادشان را جز خداوند هیچ کس نمی داند. «و ما یعلم جنود ربّک الاّ هو»(2) و اگر گاهی سخن از تعداد به ظاهر اندک آنان است، نظیر آیه «علیها تسعه عشر»(3) که می فرماید: مأموران دوزخ نوزده نفرند، دلایل دیگری دارد، نه آنکه به خاطر نداشتن نیرو باشد.
34. فرشتگان، اطاعت مطلق از خداوند دارند و هر چه را مأمور شوند انجام می دهند و هرگز نافرمانی ندارند. «لایعصون اللّه ما امرهم و یفعلون ما یؤمرون»(4)
35. آنان بر فرمان خداوند پیشی نمی گیرند و فقط فرمان او را عمل می کنند. «لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون»(5)
36. اطاعت آنان آگاهانه و بر اساس تقوای الهی است و در اطاعت، کار خاصّی را گزینش نمی کنند، بلکه هر کاری که به آنان محوّل شود انجام می دهند. «یخافون ربهم من فوقهم و یفعلون ما یؤمرون»(6)
37. پیامبر اسلام فرمود: آفرینش فرشتگان، همه از نور است. «انّ اللّه عزّ و جلّ خلق الملائکه من النور»(7) و خداوند هیچ موجودی را به اندازه فرشتگان نیافریده است. «ما من شی ء مما خلق اللّه اکثر من الملائکه»(8)
38. امام صادق علیه السلام فرمود: فرشتگان، اهل خوردن و آشامیدن و آمیزش جنسی نیستند. «انّ الملائکه لا یأکلون و لا یشربون و لاینکحون»(9)
ص:405
1- 2708. تکویر، 21.
2- 2709. مدّثر، 31.
3- 2710. مدّثر، 30.
4- 2711. تحریم، 6.
5- 2712. انبیاء، 27.
6- 2713. نحل، 50.
7- 2714. اختصاص، ص 109.
8- 2715. تفسیر قمی، ج 2، ص 260.
9- 2716. بحار الانوار، ج 56، ص 174.