چگونه در مهمانی‌ها رفتار کنیم؟

مهمان

یكى از وظایف مهمان این است كه اگر میزبان وضع خوبى ندارد و قدرت‏ مالى او ضعیف است، از او تقاضاى غذایى غیر از آنچه برایش مى‏آورند نكند.

مهمانی رفتن و مهمانی دادن یکی از شاخصه‌های اصلی ایرانیان می‌باشد. این امر مورد توجه اسلام قرار داشته و تأکیدات فراوانی با عنوان صله رحم بر آن شده است. بر اساس تعالیم اسلامی مهمان و میزبان هر دو وظایفی بر عهده دارند که عمل به آن‌ها سبب تداوم رفت و آمدها و استحکام خانواده‌ها خواهد شد. در این مجال به بیان برخی از وظایفی که مهمان بر عهده داشته و باید بدان‌ها عمل نماید پرداخته می‌شود:

تقاضاى دشوار از میزبان نكند

یكى از وظایف مهمان این است كه اگر میزبان وضع خوبى ندارد و قدرت‏ مالى او ضعیف است، از او تقاضاى غذایى غیر از آنچه برایش مى‏ آورند نكند.

اگر میزبان از او خواست ‏یكى از دو نوع غذا را انتخاب كند، او راحت‏ترین و ساده‏ترین آنها را انتخاب كند.

امام رضا (علیه السلام) مى‏فرماید: روزى شخصى حضرت على‏ (علیه السلام) را دعوت كرد تا براى ناهار به منزل او برود. حضرت فرمود: به شرطى كه سه خصلت را براى من ضمانت كنى، مى‏آیم: اول این‏كه از بیرون چیزى نخرى. دوم هر چه در خانه حاضر داشتى، بیاورى و سوم بر عیال خود سخت نگیرى.

چه خوب است تمامى مهمان‏ها این‏طور باشند؛ یعنى قبلا با میزبان و برادر دینى خود شرط كنند در پذیرایى خود را به زحمت نیندازد؛ هر چه‏ حاضر بود، بیاورد تا دیگر لزومى به قرض گرفتن نباشد. بسیاری از دردسرهاى مهمانى و مخارج بیهوده و اضافى از قانع نبودن‏ مهمان است.

غذاى میزبان را كم نشمارد

امام جعفر صادق‏ (علیه السلام) مى‏فرماید: مهمانى كه غذاى میزبان را تحقیر كرده و كم شمارد، هلاك شده است.

ممكن است میزبان نتواند غذاى مورد علاقه و در شان مهمان را تهیه كند و از همان غذایى كه خود و خانواده او مى‏خورند، برایش بیاورد و این غذا در نظر مهمان ناچیز باشد. از این رو مهمان نباید میزبان را تحقیر كرده و یا به او طعنه بزند.

یكى از مواردى كه مهمان باید با دقت آن را مراعات كند، نگاه نكردن به ‏محارم میزبان است، زیرا اگر خداى نخواسته كسى مهمان برادر دینى خود شد و در آن‏جا نتوانست جلو خود را بگیرد، خیانت ‏بسیار بزرگى را مرتكب شده است

غذا هر چه و هر چند كه باشد، نعمت‏ خدا است و باید به‏ خاطر آن خدا را شكرگزارى كرده و از میزبان تشكر نماید.

مهمان نباید به كم بودن غذا نگاه كند، بلكه باید به كسى كه نعمت‏ به ظاهر كم را به او داده، یعنى خداوند بزرگ نگاه كند، و وقتى بزرگى خدا را نظاره‏كرد، دیگر كم یا ناچیز بودن غذا را نمى‏بیند.

هر جا صاحبخانه اشاره كرد، بنشیند

حضرت امام محمد باقر (علیه السلام) مى‏فرماید: هنگامى كه یكى از شما وارد منزل ‏برادر دینى خود شد، باید هر كجا كه صاحب منزل اشاره مى‏كند بنشیند، زیرا صاحبخانه به وضع منزل خود و آن قسمت‏هایى كه نباید آشكار گردد، آشناتر است.

به نامحرم نگاه نكند

یكى از مواردى كه مهمان باید با دقت آن را مراعات كند، نگاه نكردن به ‏محارم میزبان است، زیرا اگر خداى نخواسته كسى مهمان برادر دینى خود شد و در آن‏جا نتوانست جلو خود را بگیرد، خیانت ‏بسیار بزرگى را مرتكب شده است.

امام جعفر صادق (‏علیه السلام) مى‏فرماید: نظر و نگاه یكى از تیرهاى زهر آگین‏ شیطان است، و چه بسا یك نگاه سبب حسرت و ندامت طولانى بشود.

میهمان در وقت معین و مقرر حاضر شود

مهمان نباید مهمانى رفتن را به تاخیر بیندازد تا صاحبخانه یا مهمانان ‏دیگر در انتظار بمانند، همان‏طور كه اگر موقع معینى را تعیین كرده‏اند، نباید زودتر به مهمانى برود، زیرا ممكن است میزبان آمادگى استقبال و پذیرایى‏ نداشته باشد و به این وسیله خجلت زده شود.

وقتى كه مهمانى تمام شد، فورى آن‏جا را ترك كند و زیاد در خانه میزبان‏ نماند و مجالست را طولانى نكند، چون این كار علاوه بر این ‏كه موجب‏ مزاحمت‏ براى میزبان مى‏شود، وقت مهمان نیز ضایع مى‏گردد. انسان باید حداكثر استفاده را از وقت‏ بنماید، زیرا فرداى قیامت از عمر ما سۆال مى‏كنند كه در چه راهى آن را گذراندیم. پیامبر گرامىپیامبر گرامى اسلام‏ (صلى الله علیه وآله) مى‏فرماید: وقتى روز قیامت مى‏شود، هیچ قدمى ‏برداشته نمى‏شود مگر این ‏كه از انسان در مورد چند چیز سۆال مى‏شود، كه‏ یكى از آنها عمر است، كه مى‏پرسند در چه راهى عمرت را فنا كردى.

بدون اجازه میزبان روزه مستحبى نگیرد

امام محمد باقر (علیه السلام) از رسول گرامى اسلام (‏صلى الله علیه و آله) نقل مى‏كند كه آن حضرت‏ فرمود: وقتى یك نفر وارد شهرى و داخل خانه كسى شد، مهمان او خواهد بود تا زمانى كه از آن‏جا برود و سزاوار نیست مهمان بدون اجازه میزبان ‏روزه مستحبى بگیرد، تا اگر براى او غذایى درست كردند، خراب نشود.

ثواب اجابت دعوت برادر دینى بیشتر از روزه مستحبى است. لذا ائمه‏ (علیهم السلام) دستور داده‏اند وقتى براى مهمانى دعوت شدید، روزه نگیرید و اگر روزه بودید، بدون این ‏كه به میزبان خود بگویید روزه هستم، روزه خود را بخورید و دعوت برادر دینى خود را رد نكنید، تا هم ثواب روزه نصیب شما شود و هم ثواب مهمانى. ثواب اجابت دثواب اجابت دعوت برادر دینى بیشتر از روزه مستحبى است. لذا ائمه‏ (علیهم السلام) دستور داده‏اند وقتى براى مهمانى دعوت شدید، روزه نگیرید و اگرروزه بودید، بدون این‏كه به میزبان خود بگویید روزه هستم، روزه خود رابخورید و دعوت برادر دینى خود را رد نكنید، تا هم ثواب روزه نصیب شما شود و هم ثواب مهمانى

براى میزبان دعا كند

وقتى میزبان در كمال بذل و بخشش تمام امكانات شخصى خود اعم از غذا، جا، لباس و ... را در اختیار مهمان قرار مى‏دهد، مهمان نیز وظیفه دارد براى میزبان و خانواده او دعا و از آنها تقدیر و تشكر كند، زیرا تشكر از بنده ‏خدا شكرگزارى از خدا است.

روزى یكى از یاران امام جعفر صادق(علیه السلام ) غذایى براى آن حضرت آورد. حضرت وقتى از آن غذا میل كرد، فرمود: خداى را شكر و به صاحب غذا گفت: خداوند غذایت را به افراد نیكوكار بخوراند و ملائكه مقرب به تو نیكى كنند (خدا به تو بركت ‏بدهد).

اسرار میزبان را حفظ كند

همان‏طور كه میزبان باید اسرار مهمان را حفظ كند و عیوب او را نقل‏نكند، مهمان نیز وظیفه دارد اسرار میزبان را حفظ كند و آبروى او را نبرد.

رعایت این نکات هر چند کوچک می‌تواند روابط برادرانه میان مۆمنان را مستحکم‌تر ساخته و در رشد تعالی اجتماع تأثیر بسزایی داشته باشد. فرآوری: زینب مجلسی راد

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع: مهماندارى در اسلام، نورمراد محمدى.

http://www.tebyan.net