هلاکت بدلیل سوال بیش از حد

حج

مجمع البيان: قيلَ- في سببِ نزولِ قولهِ تعالى‏: «لا تَسْأَلُوا عَن أشياءَ ...»-: خَطَبَ رَسولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله فقالَ: إنَّ [اللَّهَ‏] كَتَبَ علَيكُمُ الحَجَّ، فقامَ عُكاشةُ ابنُ محصنٍ وقيل: سُراقةُ بنُ مالكٍ فقالَ: أفِي كُلِّ عامٍ يا رسولَ اللَّهِ؟ فَأعرَضَ عَنهُ حَتّى‏ عادَ مَرَّتَينِ أو ثلاثاً، فقالَ رسولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله: وَيحَكَ وما يُؤمِنُكَ أن أقولَ: نَعَم؟! واللَّهِ لو قُلتُ: نَعَم، لَوَجَبَتْ، ولَو وَجَبَتْ ما استَطَعتُم، ولَو تَرَكتُمْ لَكَفَرتُم. فَاترُكُوني كما تَرَكتُكُم، فإنّما هَلَكَ مَن كانَ قَبلَكُم بكَثرَةِ سُؤالِهِم واختِلافِهِم على‏أنبِيائهِم، فإذا أمَرتُكُم بِشَي‏ءٍ فَأْتُوا مِنهُ ما استَطَعتُم، وإذا نَهَيتُكُم عن شَي‏ءٍ فَاجتَنِبوهُ. [1]

. مجمع البيان: گفته شده پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره آيه «مپرسيد از چيزهايى كه ...» فرمود: خداوند حج را بر شما واجب فرمود. سپس عكاشة بن محصن- و به روايتى سراقة بن مالك- برخاست و عرض كرد: اى رسول خدا! آيا هر سال واجب است؟ پيامبر اعتنايى نفرمود، تا آن كه عكاشه، دو يا سه بار سؤالش را تكرار كرد. در اين هنگام رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: واى بر تو! چه چيز تو را مطمئن كرده كه نگويم: آرى؟! به خدا قسم اگر بگويم: آرى، هر آينه واجب مى‏شود و در صورتى كه واجب شود، توان انجام آن را نداريد و چنانچه ترك كنيد كافر مى‏شويد. پس، تا من شما را واگذاشته‏ام، شما نيز مرا واگذاريد. همانا پيشينيان شما به سبب همين پرس‏وجوهاى زيادشان و سؤال‏پيچ‏كردن پيامبران خود، هلاك شدند. بنابراين، هرگاه به شما دستورى دادم در حدّ توان آن را انجام دهيد و هر گاه از چيزى نهى كردم از آن دورى كنيد.

منابع:

1. مجمع البيان: 3/ 386.