آیات
1- وَ إِنْ كُنْتُمْ عَلى سَفَرٍ وَ لَمْ تَجِدُوا كاتِباً فَرِهانٌ مَقْبُوضَةٌ فَإِنْ أَمِنَ بَعْضُكُمْ بَعْضاً فَلْیُؤَدِّ الَّذِی اؤْتُمِنَ أَمانَتَهُ وَ لْیَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُ وَ لا تَكْتُمُوا الشَّهادَةَ وَ مَنْ یَكْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ عَلیمٌ.[1]
و اگر در سفر بودید، و نویسنده اى نیافتید، گروگان بگیرید! (گروگانى كه در اختیار طلبكار قرار گیرد.) و اگر به یكدیگر اطمینان (كامل) داشته باشید، (گروگان لازم نیست، و) باید كسى كه امین شمرده شده (و بدون گروگان، چیزى از دیگرى گرفته)، امانت (و بدهى خود را بموقع) بپردازد و از خدایى كه پروردگار اوست. بپرهیزد! و شهادت را كتمان نكنید! و هر كس آن را كتمان كند، قلبش گناهكار است. و خداوند، به آنچه انجام مى دهید، داناست.
2- إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى أَهْلِها وَ إِذا حَكَمْتُمْ بَیْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا یَعِظُكُمْ بِهِ إِنَّ اللَّهَ كانَ سَمیعاً بَصیراً.[2]
خداوند به شما فرمان مى دهد كه امانتها را به صاحبانش بدهید! و هنگامى كه میان مردم داورى مى كنید، به عدالت داورى كنید! خداوند، اندرزهاى خوبى به شما مى دهد! خداوند، شنوا و بیناست.
3- أُبَلِّغُكُمْ رِسالاتِ رَبِّی وَ أَنَا لَكُمْ ناصِحٌ أَمینٌ.[3]
رسالتهاى پروردگارم را به شما ابلاغ مى كنم و من خیرخواه امینى براى شما هستم.
4- یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَخُونُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ وَ تَخُونُوا أَماناتِكُمْ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ.[4]
اى كسانى كه ایمان آورده اید! به خدا و پیامبر خیانت نكنید و (نیز) در امانات خود خیانت روا مدارید، در حالى كه میدانید (این كار، گناه بزرگى است).
5- قالَتْ إِحْداهُما یا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمینُ.[5]
یكى از آن دو (دختر) گفت: پدرم! او را استخدام كن، زیرا بهترین كسى را كه مى توانى استخدام كنى آن كسى است كه قوىّ و امین باشد (و او همین مرد است)
6- وَ قالَ الْمَلِكُ ائْتُونی بِهِ أَسْتَخْلِصْهُ لِنَفْسی فَلَمَّا كَلَّمَهُ قالَ إِنَّكَ الْیَوْمَ لَدَیْنا مَكینٌ أَمینٌ.[6]
پادشاه گفت: او [یوسف ] را نزد من آورید، تا وى را مخصوص خود گردانم! هنگامى كه (یوسف نزد وى آمد و) با او صحبت كرد، (پادشاه به عقل و درایت او پى برد و) گفت: تو امروز نزد ما جایگاهى والا دارى، و مورد اعتماد هستى
7- إِنِّی لَكُمْ رَسُولٌ أَمینٌ.[7]
مسلّماً من براى شما پیامبرى امین هستم.
8- قالَ عِفْریتٌ مِنَ الْجِنِّ أَنَا آتیكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِكَ وَ إِنِّی عَلَیْهِ لَقَوِیٌّ أَمینٌ.[8]
عفریتى از جنّ گفت: من آن را نزد تو مى آورم پیش از آنكه از مجلست برخیزى و من نسبت به این امر، توانا و امینم
9- أَنْ أَدُّوا إِلَیَّ عِبادَ اللَّهِ إِنِّی لَكُمْ رَسُولٌ أَمینٌ.[9]
(و به آنان گفت: امور) بندگان خدا را به من واگذارید كه من فرستاده امینى براى شما هستم
10- وَ الَّذینَ هُمْ لِأَماناتِهِمْ وَ عَهْدِهِمْ راعُونَ.[10]
و آنها كه امانتها و عهد خود را رعایت مى كنند .
روایات
الکافی
بَابُ الصِّدْقِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ
1- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً إِلَّا بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِر.[11]
امام صادق علیه السّلام فرمود: خداى عز و جل هیچ پیغمبرى را مبعوث نفرمود جز با راستگوئى و اداء امانت به نیكوكار و بدكردار.
2- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ وَ غَیْرِهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: لَا تَغْتَرُّوا بِصَلَاتِهِمْ وَ لَا بِصِیَامِهِمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَّمَا لَهِجَ بِالصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ حَتَّى لَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ وَ لَكِنِ اخْتَبِرُوهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَة.[12]
امام صادق علیه السّلام فرمود: بروزه و نماز مردم گول نخورید، زیرا بسا انسان بنماز و روزه شیفته مى شود تا آنجا كه اگر ترك كند بهراس افتد، ولى آنها را براستگوئى و اداء امانت بیازمائید.
3- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِی كَهْمَسٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِی یَعْفُورٍ یُقْرِئُكَ السَّلَامَ قَالَ عَلَیْكَ وَ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا أَتَیْتَ عَبْدَ اللَّهِ فَأَقْرِئْهُ السَّلَامَ وَ قُلْ لَهُ إِنَّ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ یَقُولُ لَكَ انْظُرْ مَا بَلَغَ بِهِ عَلِیٌّ علیه السلام عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله فَالْزَمْهُ فَإِنَّ عَلِیّاً علیه السلام إِنَّمَا بَلَغَ مَا بَلَغَ بِهِ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ.[13]
ابى كهس گوید: بامام صادق علیه السّلام عرض كردم: عبد اللَّه بن ابى یعفور بشما سلام میرساند فرمود: بر تو و بر او سلام باد، چون نزد عبد اللَّه رفتى سلامش رسان و باو بگو، جعفر بن محمد بتو میگوید در آنچه على نزد رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله بمقام رسید بنگر و ملازمش باش، همانا على نزد رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله بسبب راستگوئى و اداء امانت بآن مقام رسید.
4- عَنْهُ عَنْ أَبِی طَالِبٍ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَا تَنْظُرُوا إِلَى طُولِ رُكُوعِ الرَّجُلِ وَ سُجُودِهِ فَإِنَّ ذَلِكَ شَیْ ءٌ اعْتَادَهُ فَلَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ لِذَلِكَ وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ حَدِیثِهِ وَ أَدَاءِ أَمَانَتِه.[14]
امام صادق علیه السّلام فرمود: بطول دادن ركوع و سجود مرد ننگرید، زیرا بآن عادت گرفته و اگر ترك كند، وحشتش گیرد، ولى براستى گفتار و اداء امانتش بنگرید.
5- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِیرٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ قَالَ أَبُو ذَرٍّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ حَافَتَا الصِّرَاطِ- یَوْمَ الْقِیَامَةِ الرَّحِمُ وَ الْأَمَانَةُ فَإِذَا مَرَّ الْوَصُولُ لِلرَّحِمِ الْمُؤَدِّی لِلْأَمَانَةِ نَفَذَ إِلَى الْجَنَّةِ وَ إِذَا مَرَّ الْخَائِنُ لِلْأَمَانَةِ الْقَطُوعُ لِلرَّحِمِ لَمْ یَنْفَعْهُ مَعَهُمَا عَمَلٌ وَ تَكَفَّأَ بِهِ الصِّرَاطُ فِی النَّار.[15]
امام باقر علیه السّلام فرمود: ابو ذر- رضى اللَّه عنه- گفت شنیدم رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله میفرمود: رحِم و امانت روز قیامت در دو جانب صراطند، چون صله رحم كننده و امانت نگهدار بر صراط گذرد ببهشت رسد، و چون خائن امانت و قاطع رحم از آن بگذرد، هیچ عملى با وجود این دو گناه سودش نبخشد و صراط در آتش دوزخ سرنگونش كند.
6- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ مَالِكِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ عَنْبَسَةَ بْنِ مُصْعَبٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ ثَلَاثٌ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِأَحَدٍ فِیهِنَّ رُخْصَةً أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَیْن.[16]
امام باقر علیه السّلام فرمود: سه چیز است كه خداى عز و جل نسبت بآنها مخالفت رخصت نفرموده: رد امانت به نیكو كار و بدكردار و وفاء بپیمان نسبت به نیكوكار و بدكردار و خوشرفتارى با پدر و مادر، نیكوكار باشند یا بدكردار.
7- عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْقَاسِمِ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام: إِنَّ لِأَهْلِ الدِّینِ عَلَامَاتٍ یُعْرَفُونَ بِهَا صِدْقَ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ وَ وَفَاءً بِالْعَهْدِ وَ صِلَةَ الْأَرْحَامِ وَ رَحْمَةَ الضُّعَفَاءِ وَ قِلَّةَ الْمُرَاقَبَةِ لِلنِّسَاءِ أَوْ قَالَ قِلَّةَ الْمُوَاتَاةِ لِلنِّسَاءِ وَ بَذْلَ الْمَعْرُوفِ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ وَ سَعَةَ الْخُلُقِ وَ اتِّبَاعَ الْعِلْم... [17]
امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: براى اهل دین علاماتى است كه بدان شناخته شوند: راستگوئى و اداء امانت و وفاى بپیمان و صله ارحام و ترحم بر ضعیفان و كم دنبال گیرى از زنان- یا فرمود: كم نزدیكى كردن با زنان- و بذل نیكى و حسن خلق و گشاده خلقى و پیروى از دانش ...
8- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ رَفَعَهُ إِلَى سَلْمَانَ قَالَ إِذَا أَرَادَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ هَلَاكَ عَبْدٍ نَزَعَ مِنْهُ الْحَیَاءَ فَإِذَا نَزَعَ مِنْهُ الْحَیَاءَ لَمْ تَلْقَهُ إِلَّا خَائِناً مَخُوناً فَإِذَا كَانَ خَائِناً مَخُوناً نُزِعَتْ مِنْهُ الْأَمَانَةُ فَإِذَا نُزِعَتْ مِنْهُ الْأَمَانَةُ لَمْ تَلْقَهُ إِلَّا فَظّاً غَلِیظاً فَإِذَا كَانَ فَظّاً غَلِیظاً نُزِعَتْ مِنْهُ رِبْقَةُ الْإِیمَانِ فَإِذَا نُزِعَتْ مِنْهُ رِبْقَةُ الْإِیمَانِ لَمْ تَلْقَهُ إِلَّا شَیْطَاناً مَلْعُونا.[18]
سلمان فارسى گوید: هر گاه خداى عز و جل هلاك بنده ئى را خواهد (او را مستحق لطف و توفیق نداند) حیا را از او بگیرد و چون حیا را از او گرفت او بمردم خیانت كند و مردم باو، و چون چنین كرد، امانت بكلى از او بر كنار شود، و چون امانت از او رخت بربست، همواره خشن و سخت دل شود، و چون خشن و سخت دل شد، رشته ایمان از او بریده شود، و چون رشته ایمان از او بریده شود. او را جز شیطانى ملعون نبینى (صفاتش همه شیطانى شود و مورد لعنت خدا و ملائكه قرار گیرد).
9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام یَقُولُ لَا تَسْتَكْثِرُوا كَثِیرَ الْخَیْرِ وَ تَسْتَقِلُّوا قَلِیلَ الذُّنُوبِ فَإِنَّ قَلِیلَ الذُّنُوبِ یَجْتَمِعُ حَتَّى یَصِیرَ كَثِیراً وَ خَافُوا اللَّهَ فِی السِّرِّ حَتَّى تُعْطُوا مِنْ أَنْفُسِكُمُ النَّصَفَ وَ سَارِعُوا إِلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ اصْدُقُوا الْحَدِیثَ وَ أَدُّوا الْأَمَانَةَ فَإِنَّمَا ذَلِكَ لَكُمْ وَ لَا تَدْخُلُوا فِیمَا لَا یَحِلُّ لَكُمْ فَإِنَّمَا ذَلِكَ عَلَیْكُم.[19]
سماعه گوید: از حضرت موسى بن جعفر علیهما السلام شنیدم كه میفرمود: كار خیر زیاد هم كه باشد شما آن را زیاد نشمارید، و گناه كم هم اگر هست شما آن را كم نشمارید زیرا گناه كم است كه فراهم شود تا بسیار گردد، و از خدا در نهانى بترسید تا خودتان انصاف و عدالت كرده باشید، و بسوى اطاعت خداوند شتاب كنید، و راست بگوئید و امانت را بصاحبش بدهید زیرا كه آن بسود شما است، و در آنچه بر شما حلال نیست وارد نشوید زیرا كه آن بزیان شما است.
10- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ زَیْدٍ الصَّائِغِ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام ادْعُ اللَّهَ لَنَا فَقَالَ: اللَّهُمَّ ارْزُقْهُمْ صِدْقَ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ وَ الْمُحَافَظَةَ عَلَى الصَّلَوَاتِ اللَّهُمَّ إِنَّهُمْ أَحَقُّ خَلْقِكَ أَنْ تَفْعَلَهُ بِهِمُ اللَّهُمَّ وَ افْعَلْهُ بِهِم.[20]
زید صائغ گوید: بحضرت صادق علیه السّلام عرضكردم: براى ما دعا كن، پس (در باره ما دعائى) فرمود: (كه ترجمه اش اینست) بار خدایا روزى ایشان كن راستگوئى و امانت دارى و محافظت بر اداى نمازها را، بار خدایا اینان سزاوارترین خلق تو هستند كه این كار را در باره آنها انجام دهى بار خدایا آن را در باره آنان انجام ده .
11- مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ وَ أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام كَیْفَ یَنْبَغِی لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا وَ فِیمَا بَیْنَنَا وَ بَیْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ قَالَ فَقَالَ تُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَیْهِمْ وَ تُقِیمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ تَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ تَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُم .[21]
معاویة بن وهب گوید: بحضرت صادق علیه السلام عرضكردم: چگونه براى ما با مردمى كه با ما آمیزش دارند شایسته است رفتار كنیم؟ گوید كه در پاسخ فرمود: امانت آنها را بایشان بپردازید، و (در هنگام نیاز) گواهى بر سود و زیانشان بدهید، و بیمارانشان را عیادت كنید و در جنازه مرده هاشان حاضر شوید (و در مراسم تشییع و دفن و كفن آنها شركت كنید).
12- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ أَوْصَانِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فَقَالَ أُوصِیكَ بِتَقْوَى اللَّهِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ حُسْنِ الصِّحَابَةِ لِمَنْ صَحِبْتَ وَ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّه.[22]
عمار بن مروان گوید: حضرت صادق علیه السلام بمن سفارش كرد و فرمود: تو را سفارش میكنم بپرهیزكارى از خدا و پرداختن امانت و راستگوئى و خوش رفاقتى با هر كه رفاقت كنى. و لا قوة الا باللَّه.
13- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ مَنْ غَسَّلَ مَیِّتاً فَأَدَّى فِیهِ الْأَمَانَةَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ قُلْتُ وَ كَیْفَ یُؤَدِّی فِیهِ الْأَمَانَةَ قَالَ لَا یُحَدِّثُ بِمَا یَرَى.[23]
امام باقر علیه السلام فرمود: هر کس میتی را غسل دهد و امانت را در آن رعایت کند خدا او را بیامرزد. راوی گوید عرض کردم: چگونه امانت را درباره او رعایت کند؟ فرمود: یعنی آنچه را که می بیند بازگو نکند.
14- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُصْعَبٍ الْهَمْدَانِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: ثَلَاثَةٌ لَا عُذْرَ لِأَحَدٍ فِیهَا أَدَاءُ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ الْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ كَانَا أَوْ فَاجِرَیْنِ .[24]
امام صادق علیه السلام : سه چیز است كه هیچ كس درباره آنها عذرش پذیرفته نیست: برگرداندن امانت به صاحبش نیك باشد یا بد وفاى به عهد با نیك و بد، و نیكى كردن به پدر و مادر، خوب باشند یا بد.
15- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ ابْنِ بُكَیْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ الشَّیْبَانِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ مِنْ مَوَالِیكَ یَسْتَحِلُّ مَالَ بَنِی أُمَیَّةَ وَ دِمَاءَهُمْ وَ إِنَّهُ وَقَعَ لَهُمْ عِنْدَهُ وَدِیعَةٌ فَقَالَ أَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا وَ إِنْ كَانُوا مَجُوسِیّاً فَإِنَّ ذَلِكَ لَا یَكُونُ حَتَّى یَقُومَ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ علیهم السلام فَیُحِلَّ وَ یُحَرِّمَ.[25]
شخصی به امام صادق علیه السلام عرض کرد: مردی از معتقدین به شما, مال و جان بنی امیه را حلال می شمارد و اکنون اموالی از ایشان به عنوان امانت در اختیار دارد تکلیفش چیست؟ امام فرمود: " امانات را به سوی صاحبانش برگردانید " حتی اگر مجوسی باشد. که این امر (تصرف در امانات ایشان) نخواهد بود تا وقتی که قائم ما قیام کند و حلال یا حرام کند.
16- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ یَحْیَى عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام: أَدُّوا الْأَمَانَةَ وَ لَوْ إِلَى قَاتِلِ وُلْدِ الْأَنْبِیَاءِ.[26]
امام على علیه السلام : امانت را [به صاحبانش ]برگردانید، هر چند قاتل فرزندان پیامبران علیهم السلام باشند.
17- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبِی حَفْصٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: اتَّقُوا اللَّهَ وَ عَلَیْكُمْ بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ وَ لَوْ أَنَّ قَاتِلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام ائْتَمَنَنِی عَلَى أَمَانَةٍ لَأَدَّیْتُهَا إِلَیْهِ .[27]
امام صادق علیه السلام : از خدا بترسید و امانت را به كسى كه شما را امین دانسته است، بازگردانید؛ زیرا حتّى اگر قاتل امیر المؤمنین علیه السلام امانتى را به من بسپرد، آن را به او بر مى گردانم.
18- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام فِی وَصِیَّةٍ لَهُ اعْلَمْ أَنَّ ضَارِبَ عَلِیٍّ علیه السلام بِالسَّیْفِ وَ قَاتِلَهُ لَوِ ائْتَمَنَنِی وَ اسْتَنْصَحَنِی وَ اسْتَشَارَنِی ثُمَّ قَبِلْتُ ذَلِكَ مِنْهُ لَأَدَّیْتُ إِلَیْهِ الْأَمَانَةَ.[28]
امام صادق علیه السلام در سفارشی فرمود: بدان اگر ضاربی که علی علیه السلام را با شمشیر به قتل رساند مرا امین خود داند و از من نصیحت خواهد و مشورت طلبد و من این را قبول کنم حتما امانتش را به او بازمی گردانم.
19- أَبُو عَلِیٍّ الْأَشْعَرِیُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ یَحْیَى عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ قُرْطٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام امْرَأَةٌ بِالْمَدِینَةِ كَانَ النَّاسُ یَضَعُونَ عِنْدَهَا الْجَوَارِیَ فَتُصْلِحُهُنَّ وَ قُلْنَا مَا رَأَیْنَا مِثْلَ مَا صُبَّ عَلَیْهَا مِنَ الرِّزْقِ فَقَالَ إِنَّهَا صَدَقَتِ الْحَدِیثَ وَ أَدَّتِ الْأَمَانَةَ وَ ذَلِكَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ.[29]
راوی گوید به امام صادق علیه السلام عرض کردم: زنی در مدینه هست که مردم کنیزان خود را نزد او گذارند و او آنها را آرایش می کند. ما مثل او کسی را ندیدیم که رزق و روزی بر سرش ببارد! امام فرمود: آن زن راستگو و امانتدار است و این دو باعث جلب رزق می شود.
20- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله: لَیْسَ مِنَّا مَنْ أَخْلَفَ بِالْأَمَانَةِ وَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله: الْأَمَانَةُ تَجْلِبُ الرِّزْقَ وَ الْخِیَانَةُ تَجْلِبُ الْفَقْرَ.[30]
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: كسى كه در امانت تخلّف كند از ما نیست . و فرمود: امانت باعث جلب روزى، و خیانت مایه جلب فقر است.
21- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ یَعْنِی مُوسَى علیه السلام عَنْ رَجُلٍ اسْتَوْدَعَ رَجُلًا مَالًا لَهُ قِیمَةٌ وَ الرَّجُلُ الَّذِی عَلَیْهِ الْمَالُ رَجُلٌ مِنَ الْعَرَبِ یَقْدِرُ عَلَى أَنْ لَا یُعْطِیَهُ شَیْئاً وَ لَا یَقْدِرُ لَهُ عَلَى شَیْ ءٍ وَ الرَّجُلُ الَّذِی اسْتَوْدَعَهُ خَبِیثٌ خَارِجِیٌّ فَلَمْ أَدَعْ شَیْئاً فَقَالَ لِی قُلْ لَهُ رُدَّهُ عَلَیْهِ فَإِنَّهُ ائْتَمَنَهُ عَلَیْهِ بِأَمَانَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قُلْتُ فَرَجُلٌ اشْتَرَى مِنِ امْرَأَةٍ مِنَ الْعَبَّاسِیِّینَ بَعْضَ قَطَائِعِهِمْ فَكَتَبَ عَلَیْهَا كِتَاباً أَنَّهَا قَدْ قَبَضَتِ الْمَالَ وَ لَمْ تَقْبِضْهُ فَیُعْطِیهَا الْمَالَ أَمْ یَمْنَعُهَا قَالَ لِی قُلْ لَهُ یَمْنَعُهَا أَشَدَّ الْمَنْعِ فَإِنَّهَا بَاعَتْهُ مَا لَمْ تَمْلِكْهُ .[31]
راوی گوید: از امام موسی بن جعفر علیهما السلام پرسیدم: مردی خبیث و خارجی(پیرو خوارج) مال باارزشی را به مردی از عرب به امانت داده است. این مرد عرب توانایی دارد که مال آن خارجی خبیث را برنگرداند آیا می تواند چنین کند؟! امام فرمود: به او بگو که مال آن خارجی را برگرداند چرا که این شخص او را بر آن مال امین دانسته ـ به امانت الهی ـ . راوی گوید از امام پرسیدم: مردی از یک زن عباسی زمینی که دولت عباسی به آن زن واگذار کرده, خریداری می کند پس در قرارداد می نویسد که آن زن پول زمین را دریافت کرده است در حالیکه چنین نیست و زن هنوز پول را نگرفته است آیا ان مرد می تواند پول زن را ندهد؟ امام فرمود: بله هرگز پول را به او ندهد! چرا که آن زن مالی را فروخته که مالکش نبوده است.(چرا که اینگونه زمینها از انفال است که خداوند به ملک امام معصوم در آورده است.)
22- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ النَّهْدِیِّ عَنْ كَثِیرِ بْنِ یُونُسَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَیَابَةَ قَالَ لَمَّا هَلَكَ أَبِی سَیَابَةُ جَاءَ رَجُلٌ مِنْ إِخْوَانِهِ إِلَیَّ فَضَرَبَ الْبَابَ عَلَیَّ فَخَرَجْتُ إِلَیْهِ فَعَزَّانِی وَ قَالَ لِی هَلْ تَرَكَ أَبُوكَ شَیْئاً فَقُلْتُ لَهُ لَا فَدَفَعَ إِلَیَّ كِیساً فِیهِ أَلْفُ دِرْهَمٍ وَ قَالَ لِی أَحْسِنْ حِفْظَهَا وَ كُلْ فَضْلَهَا فَدَخَلْتُ إِلَى أُمِّی وَ أَنَا فَرِحٌ فَأَخْبَرْتُهَا فَلَمَّا كَانَ بِالْعَشِیِّ أَتَیْتُ صَدِیقاً كَانَ لِأَبِی فَاشْتَرَى لِی بَضَائِعَ سَابِرِیٍّ وَ جَلَسْتُ فِی حَانُوتٍ فَرَزَقَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ فِیهَا خَیْراً كَثِیراً وَ حَضَرَ الْحَجُّ فَوَقَعَ فِی قَلْبِی فَجِئْتُ إِلَى أُمِّی وَ قُلْتُ لَهَا إِنَّهَا قَدْ وَقَعَ فِی قَلْبِی أَنْ أَخْرُجَ إِلَى مَكَّةَ فَقَالَتْ لِی فَرُدَّ دَرَاهِمَ فُلَانٍ عَلَیْهِ فَهَاتِهَا وَ جِئْتُ بِهَا إِلَیْهِ فَدَفَعْتُهَا إِلَیْهِ فَكَأَنِّی وَهَبْتُهَا لَهُ فَقَالَ لَعَلَّكَ اسْتَقْلَلْتَهَا فَأَزِیدَكَ قُلْتُ لَا وَ لَكِنْ قَدْ وَقَعَ فِی قَلْبِیَ الْحَجُّ فَأَحْبَبْتُ أَنْ یَكُونَ شَیْئُكَ عِنْدَكَ ثُمَّ خَرَجْتُ فَقَضَیْتُ نُسُكِی ثُمَّ رَجَعْتُ إِلَى الْمَدِینَةِ فَدَخَلْتُ مَعَ النَّاسِ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ كَانَ یَأْذَنُ إِذْناً عَامّاً فَجَلَسْتُ فِی مَوَاخِیرِ النَّاسِ وَ كُنْتُ حَدَثاً فَأَخَذَ النَّاسُ یَسْأَلُونَهُ وَ یُجِیبُهُمْ فَلَمَّا خَفَّ النَّاسُ عَنْهُ أَشَارَ إِلَیَّ فَدَنَوْتُ إِلَیْهِ فَقَالَ لِی أَ لَكَ حَاجَةٌ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ سَیَابَةَ فَقَالَ لِی مَا فَعَلَ أَبُوكَ فَقُلْتُ هَلَكَ قَالَ فَتَوَجَّعَ وَ تَرَحَّمَ قَالَ ثُمَّ قَالَ لِی أَ فَتَرَكَ شَیْئاً قُلْتُ لَا قَالَ فَمِنْ أَیْنَ حَجَجْتَ قَالَ فَابْتَدَأْتُ فَحَدَّثْتُهُ بِقِصَّةِ الرَّجُلِ قَالَ فَمَا تَرَكَنِی أَفْرُغُ مِنْهَا حَتَّى قَالَ لِی فَمَا فَعَلْتَ فِی الْأَلْفِ قَالَ قُلْتُ رَدَدْتُهَا عَلَى صَاحِبِهَا قَالَ فَقَالَ لِی قَدْ أَحْسَنْتَ وَ قَالَ لِی أَ لَا أُوصِیكَ قُلْتُ بَلَى جُعِلْتُ فِدَاكَ فَقَالَ عَلَیْكَ بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ تَشْرَكُ النَّاسَ فِی أَمْوَالِهِمْ هَكَذَا وَ جَمَعَ بَیْنَ أَصَابِعِهِ قَالَ فَحَفِظْتُ ذَلِكَ عَنْهُ فَزَكَّیْتُ ثَلَاثَمِائَةِ أَلْفِ دِرْهَم .[32]
عبدالرحمن بن سیابه گوید: هنگامی که پدرم وفات یافت مردی از دوستانش در خانه ما را زد. بیرون آمدم پس او مرا تسلی داد و گفت: آیا پدرت مالی برایت باقی گذاشته؟ گفتم: نه! پس کیسه ای به من داد که هزار درهم در او بود و گفت این را خوب حفظ کن و [تجارت کن] و سودش را برای خودت بردار. من خوشحال نزد مادرم بازگشتم و ماجرا را گفتم. هنگام شب نزد یکی از دوستان پدرم رفته و مقداری پارچه خریدم. مغازه ای باز کردم و خدا خیر بسیاری روزی من کرد. زمان حج فرا رسید. به مادرم گقتم به دلم افتاده که به حج بروم. مادرم گفت: پس پیش آن دوست پدرت برو و هزار درهمش را بازگردان. نزد آن مرد رفتم و درهمها را به او دادم. گفت: نکند که کم بوده؟! می خواهی بیشتر به تو بدهم؟! گفتم:نه قصد حج دارم و خواستم امانتت را برگردانم. پس به حج رفته و در بازگشت به همراه عده ای خدمت أبو عبدالله( امام صادق علیه السلام) رسیدیم. من جوان بودم و در انتهای جمعیت نشسته بودم وقتی عده ای سوال کردند و رفتند و جمعیت کم شد امام به اشاره دست مرا به نزذ خود خواند و فرمود: با من کاری داری؟ گفتم: فدایت شوم! من عبد الرحمن فرزند سیابه هستم. فرمود: پدرت چطور است؟ گفتم: وفات یافت حضرت ناراحت شد و طلب رحمت کرد و فرمود: چیزی برایت گذاشت؟ گفتم: نه! فرمود: پس چگونه حج بجا آوردی؟ من ماجرای دوست پدرم را تعریف کردم. فرمود با آن هزار درهم چه کردی؟ گفتم به او برگرداندم. فرمود: أحسنت! آیا می خواهی سفارشی به تو کنم؟ گفتم: بله فدایت شوم! فرمود: بر تو باد به راستگویی و ادای امانت که اگر چنین کنی با مردم اینچنین ـ انگشتان خود را جمع کرد ـ در اموالشان شریک باشی. راوی گوید : من به این سفارش امام عمل کردم و از نظر مالی به جایی رسیدم که سیصد هزار درهم زکات دادم.
بحارالانوار
باب أداء الأمانة
1- لی، [الأمالی للصدوق ] أَبِی عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الْكُمَنْدَانِیِّ عَنِ ابْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مُصْعَبٍ قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ علیه السلام یَقُولُ أَدِّ الْأَمَانَةَ وَ لَوْ إِلَى قَاتِلِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام.[33]
امام صادق علیه السلام فرمود: امانت را پس بدهید گرچه به قاتل حسین علیه السلام باشد.
2- لی، [الأمالی للصدوق ] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ هَاشِمٍ عَنِ ابْنِ مَرَّارٍ عَنْ یُونُسَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ علیه السلام یَقُولُ اتَّقُوا اللَّهَ وَ عَلَیْكُمْ بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ فَلَوْ أَنَّ قَاتِلَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام ائْتَمَنَنِی عَلَى أَمَانَةٍ لَأَدَّیْتُهَا إِلَیْهِ.[34]
امام صادق علیه السلام : از خدا بترسید و امانت را به كسى كه شما را امین دانسته است، بازگردانید؛ زیرا حتّى اگر قاتل امیر المؤمنین علیه السلام امانتى را به من بسپرد، آن را به او بر مى گردانم.
3- لی، [الأمالی للصدوق ] ابْنُ مَسْرُورٍ عَنِ ابْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ هِشَامِ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ حُمْرَانَ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ علیهما السلام قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ لِشِیعَتِهِ عَلَیْكُمْ بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ فَوَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ أَنَّ قَاتِلَ أَبِیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ علیهما السلام ائْتَمَنَنِی عَلَى السَّیْفِ الَّذِی قَتَلَهُ بِهِ لَأَدَّیْتُهُ إِلَیْهِ.
امام سجاد علیه السلام به شیعیان خود مى فرمود: بر شما باد به اداء امانت كه بحق آنكه محمد را براستى به پیغمبرى مبعوث كرده اگر كشنده پدرم حسین بن على همان شمشیرى كه با آن حضرتش را كشت به من امانت دهد آن را بوى بازگردانم.
4- لی، [الأمالی للصدوق ] ابْنُ إِدْرِیسَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ آدَمَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْخَزَّارِ [الخَزَّازِ] عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْعَلَاءِ عَنِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ رَجُلٌ صَدُوقٌ فِی حَدِیثِهِ مُحَافِظٌ عَلَى صَلَوَاتِهِ وَ مَا افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ مَعَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ ثُمَّ قَالَ علیه السلام: مَنِ اؤْتُمِنَ عَلَى أَمَانَةٍ فَأَدَّاهَا فَقَدْ حَلَّ أَلْفَ عُقْدَةٍ مِنْ عُنُقِهِ مِنْ عُقَدِ النَّارِ فَبَادِرُوا بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ فَإِنَّ مَنِ اؤْتُمِنَ عَلَى أَمَانَةٍ وَكَّلَ بِهِ إِبْلِیسُ مِائَةَ شَیْطَانٍ مِنْ مَرَدَةِ أَعْوَانِهِ لِیُضِلُّوهُ وَ یُوَسْوِسُوا إِلَیْهِ حَتَّى یُهْلِكُوهُ إِلَّا مَنْ عَصَمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.[35]
امام صادق علیه السلام میفرمود محبوبترین بنده نزد خداى عز و جل مردیست راستگو و حافظ بر نماز و آنچه خدا بر او واجب كرده و مواظب اداء امانت سپس فرمود هر كه بر امانتى امین شود و آن را ادا كند هزار گره آتش از گردن خود گشوده است. باداى امانت پیشى گیرید زیرا هر كه امین بر چیزى شود ابلیس صد شیطان سرکش از یارانش بر او گمارد تا او را گمراه كنند و وسوسه نمایند تا هلاكش كنند مگر كسى كه خداى عز و جل او را حفظ كند.
5- ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] لی، [الأمالی للصدوق ] أَبِی عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ التَّفْلِیسِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَمْدَانِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ الثَّانِی عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام عَنِ النَّبِیِّ صلی الله علیه وآله قَالَ لَا تَنْظُرُوا إِلَى كَثْرَةِ صَلَاتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ كَثْرَةِ الْحَجِّ وَ الْمَعْرُوفِ وَ طَنْطَنَتِهِمْ بِاللَّیْلِ وَ لَكِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ.[36]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : به زیادى نماز كسان و روزه و حجّ و بخشش و ناله هاى شبانه آنها نگاه نكنید، بلكه راستگویى و امانتدارى شان را بنگرید.
6- ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] بِالْأَسَانِیدِ الثَّلَاثَةِ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله: لَا تَزَالُ أُمَّتِی بِخَیْرٍ مَا تَحَابُّوا وَ تَهَادَوْا وَ أَدَّوُا الْأَمَانَةَ وَ اجْتَنَبُوا الْحَرَامَ وَ قَرَوُا الضَّیْفَ وَ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَ آتَوُا الزَّكَاةَ فَإِذَا لَمْ یَفْعَلُوا ذَلِكَ ابْتُلُوا بِالْقَحْطِ وَ السِّنِینَ.[37]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : امّت من، تا زمانى كه یكدیگر را دوست بدارند، امانت را [به صاحبش ]بازگردانند، از حرام دورى كنند، میهمان را گرامى بدارند، نماز بگزارند و زكات بپردازند، پیوسته در خیر و خوبى خواهند بودو اگر چنین نكنند به قحطى و خشكسالى گرفتار مى آیند.
7- ل، [الخصال ] الْأَرْبَعُمِائَةِ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام: أَدُّوا الْأَمَانَةَ وَ لَوْ إِلَى قَتَلَةِ أَوْلَادِ الْأَنْبِیَاءِ علیهم السلام.[38]
امام على علیه السلام : امانت را [به صاحبانش ]برگردانید، هر چند قاتل فرزندان پیامبران علیهم السلام باشند.
8- سن، [المحاسن ] أَبِی رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِیهِ زَوَّجَهُ اللَّهُ مِنَ الْحُورِ الْعِینِ كَیْفَ شَاءَ كَظْمُ الْغَیْظِ وَ الصَّبْرُ عَلَى السُّیُوفِ لِلَّهِ وَ رَجُلٌ أَشْرَفَ عَلَى مَالٍ حَرَامٍ فَتَرَكَهُ لِلَّهِ.[39]
امام صادق علیه السلام فرمود: سه چیز است كه در هر كس باشد، خداوند او را با حور العین تزویج مى كند، بدان گونه كه دلخواه اوست:فرو خوردن خشم و صبر بر شمشیرها براى خدا و مردى كه بر مال حرامى دست یابد ولى به خاطر خدا آن را رها كند.
9- ختص، [الإختصاص ] قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَوْجَبَ عَلَیْكُمْ حُبَّنَا وَ مُوَالَاتَنَا وَ فَرَضَ عَلَیْكُمْ طَاعَتَنَا أَلَا فَمَنْ كَانَ مِنَّا فَلْیَقْتَدِ بِنَا فَإِنَّ مِنْ شَأْنِنَا الْوَرَعَ وَ الِاجْتِهَادَ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ وَ صِلَةَ الرَّحِمِ وَ إِقْرَاءَ الضَّیْفِ وَ الْعَفْوَ عَنِ الْمُسِی ءِ وَ مَنْ لَمْ یَقْتَدِ بِنَا فَلَیْسَ مِنَّا.[40]
امام صادق علیه السلام فرمود: خدا تبارك و تعالى بر شما واجب كرده دوستى ما را و پیروى ما را، و لازم كرده بر شماها فرمانبرى از ما را آگاه كه هر كه از ما است باید بدنبال ما باشد، و شأن ما پارسائى و تلاش در عبادت، و اداى امانت به خوب و بد، و صله رحم، و مهمان نوازى، و عفو و گذشت است. و هر كس پیرو ما نباشد از ما نیست.
10- نَوَادِرُ الرَّاوَنْدِیِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ علیهم السلام قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله: لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا أَمَانَةَ لَهُ.[41]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: ایمان ندارد كسى كه امانتدار نیست.
11- مِشْكَاةُ الْأَنْوَارِ، نَقْلًا مِنْ كِتَابِ صِفَاتِ الشِّیعَةِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ اللَّهَ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً قَطُّ إِلَّا بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ فَإِنَّ الْأَمَانَةَ مُؤَدَّاةٌ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ.[42]
امام صادق علیه السّلام فرمود: خداوند متعال هرگز پیغمبرى را مبعوث نفرمود مگر به راستى در گفتار و اداء امانت، زیرا امانت را باید به نیكوكار و بدكار برگرداند.
12- وَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام وَ قَدْ صَلَّى الْعَصْرَ وَ هُوَ جَالِسٌ مُسْتَقْبِلَ الْقِبْلَةِ فِی الْمَسْجِدِ فَقُلْتُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنَّ بَعْضَ السَّلَاطِینِ یَأْمِنُنَا عَلَى الْأَمْوَالِ یَسْتَوْدِعُنَاهَا وَ لَیْسَ یَدْفَعُ إِلَیْكُمْ خُمُسَكُمْ أَ فَنُؤَدِّیهَا إِلَیْهِمْ قَالَ وَ رَبِّ هَذِهِ الْقِبْلَةِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَوْ أَنَّ ابْنَ مُلْجَمٍ قَاتِلَ أَبِی فَإِنِّی أَطْلُبُهُ وَ هُوَ مُتَسَتِّرٌ لِأَنَّهُ قَتَلَ أَبِی ائْتَمَنَنِی عَلَى الْأَمَانَةِ لَأَدَّیْتُهَا إِلَیْهِ.[43]
عبد الله بن سنان گوید: رفتم نزد امام صادق علیه السلام كه نماز عصر را خوانده بود و برابر قبله نشسته بود در مسجد. گفتم یا ابن رسول الله برخى پادشاهان ما را امین بر مال دانند و آنها را به ما سپارند و حق خمس شما را ندهند آیا مالشان را به ایشان بازگردانیم؟ فرمود: به خدای قبله سوگند ـ سه بار ـ اگر ابن ملجم قاتل پدرم ـ كه خونخواه پدرم از او هستم ـ امانتى به من بسپارد البته كه آن را به وى ادا كنم.
13- وَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ لِابْنِهِ یَا بُنَیَّ أَدِّ الْأَمَانَةَ یَسْلَمْ لَكَ دُنْیَاكَ وَ آخِرَتُكَ وَ كُنْ أَمِیناً تَكُنْ غَنِیّاً.[44]
لقمان علیه السلام : فرزندم! امانت را [به صاحبش ]برگردان تا دنیا و آخرتت سالم بماند، و امانتدار باش تا توانگر باشى.