امامت خاصّه امام على عليه السّلام

امامت خاصّه امام على عليه السّلام

الإمامَةُ الخاصّةُ

الإمامُ عَليُّ بنُ أَبي طالِبٍ عليه السّلام

و لمزيد الاطّلاع راجع : موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ . بحار الأنوار : ج ٣٥ ـ ج ٤٢ «تاريخ الإمام عليّ عليه السلام » . كنز العمّال : ١٣ / ١٠٤ ـ ١٨٦ «فضائل عليّ عليه السلام » . شرح نهج البلاغة : ٩ / ١٦٦ ـ ١٧٤

«ذكر الأحاديث و الأخبار الواردة في فضائل عليّ عليه السلام ».

انظر : المال : باب ٣٧٠٨ .

١٧٥ - إمامَةُ الإمامِ عَلِيٍّ عليه السلام

١٠١٢- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : أ لا أدُلُّكُم على ما إن تَسالَمتُم علَيهِ لَم تَهلِكوا ؟! إنّ وَلِيَّكُم اللّه ُ ، و إنّ إمامَكُم عليُّ ابنُ أبي طالبٍ ، فناصِحوهُ و صَدِّقوهُ ، فإنّ جَبرئيلَ أخبَرَني بذلكَ . [1]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : آيا شما را به چيزى ره ننمايم كه هر گاه بر آن توافق كنيد، به هلاكت در نمى افتيد؟! همانا ولىّ شما خداوند و امامتان على بن ابى طالب است. پس، خيرخواه و مخلص او باشيد و تصديقش كنيد. كه اين را جبرئيل به من خبر داد.

١٠١٣- عنه صلى الله عليه و آله : إنّ اللّه َ عزّ و جلّ عَهِدَ إليَّ في عليِّ عَهْدا، قلتُ : يا ربِّ بَيِّنْهُ لي . قالَ: اسْمَعْ . قلتُ : قد سَمِعْتُ ، قالَ : إنّ علِيّا رايةُ الهُدى و إمامُ أوليائي و نورُ مَن أطاعَني ، و هُوَ الكلمةُ الّتي ألْزَمْتُها المتّقينَ [2]، مَن أحبَّهُ أحبَّني ، و مَن أطاعَهُ أطاعَني . [3]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : همانا خداوند عزّ و جلّ درباره على بن ابى طالب به من سفارشى فرمود. گفتم: بار پروردگارا! آن را برايم روشن فرما. فرمود: بشنو! عرض كردم: گوش به فرمانم. فرمود: همانا على پرچم هدايت و پيشواى دوستان من و روشنايى [راه ]كسانى است كه مرا اطاعت مى كنند. اوست آن كلمه اى كه پرهيزگاران را ملزم به همراهى آن كردم.[4] هر كه او را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر كه از او اطاعت كند از من اطاعت كرده است.

١٠١٤- عنه صلى الله عليه و آله : إنَّ اللّه َ عَهِدَ إليَّ في عليٍّ عَهْدا ، فقلتُ : يا ربِّ بَيِّنْهُ لي ، فقالَ : اسْمَعْ ، فقلتُ : سَمِعْتُ ، فقالَ : إنّ عليّا رايةُ الهُدى ، و إمامُ أوليائي ... فبشِّرْهُ بذلكَ ، فجاءَ عليٌّ فبشَّرْتُهُ . [5]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : خداوند درباره على به من سفارشى فرمود. عرض كردم: بار خدايا ! آن را برايم توضيح بده. فرمود: گوش كن! عرض كردم: گوش به فرمانم. فرمود: همانا على پرچم هدايت و امام دوستان من است. اين را به او بشارت ده. سپس، على آمد و من به او بشارت دادم.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل السادس من القسم الثالث.

١٧٦ - عَلِيٌّ عليه السلام حُجَّةُ اللّه ِ

١٠١٥- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ـ لأنسٍ لمّا كانَ جالسا عندَهُ فأقبلَ عليٌّ عليه السلام ـ : يا أنسُ ، أنا و هذا حُجّةُ اللّه ِ على خَلقِهِ . [6]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به اَنَس هنگامى كه خدمت پيامبر نشسته بود و على عليه السلام وارد شد ـ فرمود : اى انس! من و اين [على ]حجّت خدا بر خلق او هستيم.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : عليّ عن لسان النبيّ «حجّة اللّه »، تاريخ دمشق : ٤٢ / ٣٠٨ . عنوان ٩٩ «الحجّة» .

١٧٧ - عَلِيٌّ عليه السلام خَليفَةُ رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله

١٠١٦- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّ أخي و وصِيّي و وزيري و خليفَتي في أهلي عليُّ بنُ أبي طالبٍ ، يَقْضي دَيني ، و يُنجِزُ مَوعِدي يا بني هاشمٍ . [7]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى بنى هاشم! همانا برادر من، وصىّ من ، وزير من و جانشين من در ميان خانواده ام على بن ابى طالب است. او بدهى مرا مى پردازد و وعده ام را به انجام مى رساند.

١٠١٧- عنه صلى الله عليه و آله : أتاني جَبرئيلُ فقالَ : يا محمّدُ ، إنّ ربَّكَ (يُقْرِئكَ السّلامَ و) يقولُ لكَ : إنّ عليَّ بنَ أبي طالبٍ وصيُّكَ و خليفتُكَ على أهلِكَ و اُمّتِكَ . [8]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : جبرئيل نزد من آمد و گفت: اى محمّد! پروردگارت [ درودت مى فرستد و ]مى گويد: همانا على بن ابى طالب وصى و جانشين تو در ميان خاندان و امّت توست.

١٠١٨- عنه صلى الله عليه و آله ـ مُشيرا إلى عليٍّ عليه السلام ـ : إنّ هذا أخي و وصيّي و خليفتي فيكُم ، فاسْمَعوا لَه و أطِيعُوا . [9]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ با اشاره به على عليه السلام ـ فرمود : اين برادر و وصى و جانشين من در ميان شماست. گوش به فرمانش باشيد و اطاعتش كنيد.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل الثالث من القسم الثالث.

١٧٨ - عَلِيٌّ عليه السلام وَصِيُ رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله

١٠١٩- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّ وصيّي و مَوضِعَ سِرّي و خيرَ مَن أتْرُكُ بَعدي و يُنجِزُ عِدَتي و يَقْضي دَيني عليُّ بنُ أبي طالبٍ . [10]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : همانا وصىّ من، راز دار من ، بهترين بازماندگانم ، و كسى كه وعده ام را تحقّق مى بخشد و دينم را ادا مى كند، على بن ابى طالب است.

١٠٢٠- عنه صلى الله عليه و آله : إنّ لكلِّ نبيٍّ وصيّا و وارِثا ، و إنّ عليّا وصيّي و وارِثي . [11]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر پيامبرى، وصىّ و وارثى دارد و على ، وصىّ و وارث من است.

١٠٢١- عنه صلى الله عليه و آله : ـ لِعليٍّ عليه السلام ـ : أنتَ مِنّي بمنزلةِ هارونَ مِن موسى إلاّ أنّه لا نَبيَّ بَعدي . ([12]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : تو براى من همچون هارون براى موسى هستى جز آن كه پس از من پيامبرى نيست.

١٠٢٢- عنه صلى الله عليه و آله ـ لِعليٍّ عليه السلام ـ : أ مَا تَرْضى أنْ تَكونَ مِنّي بمنزلةِ هارونَ مِن موسى ، إلاّ أنَّكَ لَست بِنَبيٍّ ؟! إنّه لا يَنبغي لي أنْ أذهَبَ إلاّ و أنتَ خَليفَتي .[13] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : آيا نمى پسندى كه براى من همچون هارون براى موسى باشى؛ جز اين كه پيامبر نيستى؟ مرا نشايد كه [براى جنگ به تبوك ]بروم، مگر آن كه جانشين من تو باشى.

١٠٢٣- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : إنّ النّبيَّ صلى الله عليه و آله قالَ : خَلّفتُكَ أنْ تكونَ خَليفَتي . قلتُ : أتَخَلّفُ عنكَ يا رسولُ اللّه ِ ؟! قالَ : أ لا تَرضى أنْ تَكونَ مِنّي بمنزلةِ هارونَ مِن موسى ، إلاّ أنّهُ لا نَبيَّ بَعدي؟! [14] [15]امام على عليه السلام : پيامبر صلى الله عليه و آله [ به من] فرمود: تو را اينجا [ در مدينه ]گذاشتم كه جانشين من باشى. عرض كردم: اى پيامبر خدا! يعنى از [همراهى ]تو بازمانم؟! فرمود: آيا نمى پسندى كه براى من چنان باشى كه هارون براى موسى بود، جز اين كه بعد از من پيامبرى نيست؟!

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل الأوّل من القسم الثالث ، تاريخ دمشق : ٤٢ / ٣٩١ ـ ٣٩٣ .

١٧٩ - عَلِيٌّ عليه السلام إمامُ البَرَرَةِ

١٠٢٤- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : عليٌّ إمامُ البَرَرةِ ، و قاتِلُ الفَجَرةِ ، منصورٌ مَن نَصرَهُ ، مَخذولٌ مَن خَذلَهُ . [16]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على پيشواى نيكوكاران است و كُشنده بدكاران، هر كه او را يارى كند ، يارى مى شود و هر كه از يارى او دست شويد، بى يار مى ماند.

٤-ابن ابى الحديد معتزلى مى نويسد: «بعد از رحلت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله على عليه السلام به نام «وصىِّ رسول اللّه » خوانده مى شد؛ چون پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مطالب و خواسته هاى خود را به او وصيّت كرده بود. هم مسلكان ما، اين مطلب را انكار نمى كنند امّا مى گويند: اين وصيّت در زمينه خلافت نبوده، بلكه درباره بسيارى از امور نو پديد پس از ايشان بوده است.» ابن ابى الحديد اشعار فراوانى را از شاعران صدر اسلام با عنوان «اشعارى كه درباره وصايت على سروده شده» بازگو كرده است. او در توضيح اين جمله امام كه فرمود: «وصايت و وراثت در ميان اهل بيت است» مى گويد: امّا در مورد وصايت، شك نداريم كه على عليه السلام وصىّ پيامبر خدا بوده است؛ هر چند افرادى كه از نظر ما كينه توزند، در اين باره مخالف اند. البته به عقيده ما، مقصود از وصيّت ، نصب و خلافت نيست، بلكه امور ديگرى است كه اگر بررسى شود ، اى بسا برتر و مهمتر [از خلافت] باشند.

١٠٢٥- عنه صلى الله عليه و آله ـ لعليٍّ عليه السلام ـ : مَرْحَبا بسيّدِ المسلمينَ و إمامِ المُتّقينَ . [17]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره على عليه السلام ـ فرمود : آفرين و مرحبا به سرور مسلمانان و پيشواى پرهيزگاران.

١٠٢٦- عنه صلى الله عليه و آله : يا عليُّ ، إنَّ اللّه َ ... وَهَبَ لكَ حُبَّ المَساكينِ، فَرَضُوا بكَ إماما و رَضيتَ بهِم أتْباعا . [18]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى على ! خداوند ... دوست داشتن مستمندان را به تو بخشيده است؛ از اين رو، آنان به پيشوايى تو خرسندند و تو به داشتن پيروانى چون ايشان خرسندى.

١٠٢٧- عنه صلى الله عليه و آله : اُوحِيَ إليَّ في عليٍّ بثلاث خصال : أنَّهُ سَيّدُ المسلِمينَ ، و إمامُ المُتّقِينَ ، و قائدُ الغُرِّ المُحَجَّلينَ . [19]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : درباره على سه ويژگى به من وحى شده كه او سرور مسلمانان ، پيشواى پرهيزگاران و رهبر رو سپيدان است.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل الخامس من القسم الثالث «امير البررة».

١٨٠ - عَلِيٌّ عليه السلام وَلِيُّ كُلِّ مُؤمِنٍ

١٠٢٨- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : إنّ عليّا منّي و أنا مِنهُ ، و هُو وليُّ كلِّ مؤمنٍ . [20]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على از من است و من از او. او ولىّ هر مؤمنى است.

١٠٢٩- عنه صلى الله عليه و آله : مَن كنتُ مَولاهُ فعليٌّ مَولاهُ . [21]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كه من مولاى اويم، پس على مولاى اوست.

١٠٣٠- عنه صلى الله عليه و آله : يا بُريدةُ ، أ لستُ أولى بالمؤمنينَ مِن أنفسِهِم؟ فقلتُ : بلى يا رسولَ اللّه ِ ، فقالَ : مَن كنتُ مَولاهُ فعليٌّ مَولاهُ .[22] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى بُرَيده! آيا من به مؤمنان اولى از خود ايشان نيستم؟ عرض كردم: البته، اى رسول خدا. فرمود: هر كه من مولاى اويم، على هم مولاى اوست.

١٠٣١- عنه صلى الله عليه و آله : إنْ تُولُّوا علِيّا تَجِدوهُ هادِيا مَهْدِيّا ، يَسلُكُ بكُمُ الطّريقَ المستقيمَ .[23] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اگر على را به ولايت و سرپرستى بگيريد، خواهيد ديد كه رهنمايى رهيافته است و شما را به راه راست مى برد.

١٠٣٢- عنه صلى الله عليه و آله : إنْ تَستَخْلِفوا عليّا ـ و ما أراكُم فاعِلِينَ ـ تَجِدوهُ هادِيا مَهْدِيّا . [24]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اگر على را به خلافت برگزينيد ـ و نمى بينم كه چنين كنيد ـ او را رهنمايى رهيافته خواهيد ديد.

١٠٣٣- عنه صلى الله عليه و آله ـ عند ما ذُكِرَتِ الإمارةُ أو الخلافةُ عندَهُ ـ : إنْ وَلَّيتُموها عليّا وجَدْتُموهُ هادِيا مَهْدِيّا ، يَسلُكُ بكُمْ علَى الطّريقِ المستقيمِ . [25]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ آن گاه كه از موضوع فرمانروايى يا خلافت نزد آن حضرت سخن به ميان آمد ـ فرمود : اگر آن را به على بسپاريد خواهيد ديد كه رهنمايى رهيافته است و شما را در راه راست مى برد.

١٠٣٤- تاريخ دمشق عن عِمرانِ بنِ حُصَينٍ : بَعَثَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله سَرِيَّةً و أمّرَ عليهِم عليَّ بنَ أبي طالبٍ ، فأحْدَثَ شيئا في سَفرِهِ ... و كُنّا إذا قَدِمْنا مِن سَفَرٍِ بَدأْنا برسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله فسَلّمْنا عليهِ ... فقامَ رجُلٌ مِنهم فقالَ : يا رسولَ اللّه ِ ، إنّ عليّا فَعلَ كذا و كذا ! فأعرَضَ عنهُ ، ثُمّ قام الثّاني فقالَ : [مثلَ ما قالَ الأوّلُ ،إلى أن قامَ الرّابعُ و قالَ مَقالةَ الأوّلِ] ... فأقبَلَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله علَى الرّابعِ ـ و قد تَغَيّرَ وجهُهُ ـ فقالَ: دَعُوا عليّا، دَعُوا عليّا ، دَعُوا عليّا ! إنّ عليّا منّي و أنا مِنهُ ، و هُو وليُّ كلِّ مؤمنٍ بَعدي . [26]تاريخ دمشق ـ به نقل از عمران بن حصين ـ : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله سپاهى را به فرماندهى على بن ابى طالب گسيل داشت. او در اين سفر، كارى [بر خلاف ميل ما ]كرد ... . رسم بر اين بود كه ما هرگاه از سفر برمى گشتيم، ابتدا، براى عرض سلام، خدمت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مى رسيديم ... . [ اين بار، در حضور پيامبر صلى الله عليه و آله ]مردى از ميان جمع برخاست و عرض كرد: اى رسول خدا! على چنين و چنان كرد. پيامبر از او روى گرداند. مرد ديگرى برخاست و همان را گفت كه فرد اول گفته بود. تا آن كه چهارم برخاست و سخن همان نفر اول را تكرار كرد. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در حالى كه چهره اش دگرگون شده بود روى به او كرده فرمود: دست از سر على برداريد، دست از سر على برداريد، دست از سر على برداريد! على از من است و من از اويم. او پس از من، ولىّ هر مؤمنى است.

١٠٣٥- تاريخ دمشق عن وَهبَ بنِ حمزةَ : سافَرتُ مع عليِّ بنِ أبي طالبٍ مِن المدينةِ إلى مَكّةَ ، فرأيتُ مِنهُ جَفْوَةً ، فقلتُ : لَئنْ رَجَعتُ فلَقِيتُ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله لأنالَنَّ مِنه ! قالَ : فرجَعْتُ فلَقِيتُ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله فذَكرتُ عليّا فنِلْتُ مِنهُ ، فقالَ لي رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لا تَقولَنَّ هذا لعليٍّ ، فإنّ عليّا وليُّكُم بَعدي . [27]تاريخ دمشق ـ به نقل از وهب بن حمزه ـ : با على بن ابى طالب از مدينه به مكه سفر كردم. در راه از او اندكى تندى ديدم. [ با خود ]گفتم: وقتى بازگشتم و پيامبر خدا صلى الله عليه و آله را ديدم، از او بد خواهم گفت! وقتى برگشتم و به ديدار پيامبر خدا صلى الله عليه و آله رفتم، از على بدگويى كردم. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله به من فرمود: هرگز اين حرفها را درباره على مگو. همانا على بعد از من ولىّ شماست.

١٠٣٦- تاريخ دمشق عن بُريدةِ الأسلميِّ : أمَرَنا رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله أن نُسلِّمَ على عليٍّ بأمير [28]المؤمنينَ و نحنُ سبعةٌ ، و أنا أصْغَرُ القومِ يومئذٍ . [29]تاريخ دمشق ـ به نقل از بريده اسلمى ـ : پيامبر خدا به ما دستور داد به على با عنوان امير مؤمنان سلام گوييم. در آن روز، ما هفت نفر بوديم و من از همه كوچكتر بودم.

١٠٣٧- تاريخ دمشق عن عبدِ الرّحمنِ بنِ أبي ليلى : شَهِدتُ عليّا في الرُّحبةِ يَنْشُدُ النّاسَ : أنْشُدُ اللّه َ مَن سَمِعَ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ يومَ غديرِ خُمّ : « مَن كنتُ مولاهُ فعليٌّ مولاهُ » لَمّا قامَ فشَهِدَ ، قالَ عبدُ الرّحمنِ : فقامَ اثنا عَشَرَ بَدْريّا، كأنّي أنظُرُ إلى أحدِهِم ، فقالوا: نَشهَدُ أنّا سَمِعْنا رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يقولُ يومَ غديرِ خُمٍّ : أ لستُ أولى بالمؤمنينَ ... ؟ فقُلنا: بلى يا رسولَ اللّه ِ ، قالَ : مَنْ كنتُ موَلاهُ فعليٌّ مَولاهُ ، اللّهمَّ والِ مَن والاهُ و عادِ مَن عاداهُ . [30]تاريخ دمشق ـ به نقل از عبد الرحمان بن ابى ليلى ـ : على را ديدم كه در رحبه [ى كوفه ]مردم را سوگند مى دهد: شما را به خدا سوگند مى دهم اگر كسى از شما هست كه شنيده باشد پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير خم مى فرمود: «هر كه من مولاى اويم، پس على مولاى اوست» برخيزد و گواهى دهد. عبد الرحمان مى گويد: دوازده تن از بدريان كه گويى هم اكنون يكايك آنان را مى نگرم، برخاستند و گفتند: گواهى مى دهيم كه شنيديم پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در روز غدير مى فرمود: آيا من اولى به مؤمنان نيستم...؟ عرض كرديم: البته، اى رسول خدا. پيامبر فرمود: پس، بر هر كس كه من ولايت دارم على نيز ولايت دارد، خدايا! دوست بدار هر كه را دوستدار على باشد و دشمن بدار هر كه را با او دشمنى ورزد.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ: الفصل السادس من القسم الثالث «امام كل مؤمن بعدي»، تاريخ دمشق : ٤٢ / ١٨٦ ـ ١٨٨ ، ٢٠٤ ـ ٢٣٩ و ص ٤١٩.

١٨١ - أوَّلُ مَن أسلَمَ

١٠٣٨- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : بُعِثَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله يومَ الاثنينِ و أسلَمْتُ يومَ الثُّلاثاءِ . [31]امام على عليه السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در روز دو شنبه به پيامبرى برانگيخته شد و من در روز سه شنبه اسلام آوردم.

١٠٣٩- عنه عليه السلام : أنا أوَّلُ مَن أسلَمَ . [32]امام على عليه السلام : من نخستين كسى هستم كه اسلام آوردم.

١٠٤٠- عنه عليه السلام : أنا أوَّلُ مَن صَلّى مَع النّبيِّ صلى الله عليه و آله . [33]امام على عليه السلام : من نخستين كسى هستم كه با پيامبر صلى الله عليه و آله نماز گزارد.

١٠٤١- تاريخ دمشق عن حَبّةِ العُرَنيِّ : رأيتُ عليّا يوما ضَحِكَ ضِحْكا ـ لَم أرَهُ ضَحِكَ ضِحْكا أشدَّ مِنهُ ـ حتّى أبْدى ناجِذَهُ، ثُمّ قالَ : اللّهُمَّ لا أعرِفُ أنَّ عبدا مِن هذهِ الاُمّةِ عَبَدكَ قَبْلي غيرَ نبيِّها عليه السلام . [34]تاريخ دمشق ـ به نقل از حَبّه عُرَنى ـ : روزى ديدم على چنان خنديد كه خنده اى آنچنان شديد از او نديده بودم، طورى كه دندان عقلش پديدار شد؛ آن گاه گفت: خدايا! هيچ بنده اى از اين امّت جز پيامبرش را نمى شناسم كه پيش از من، تو را پرستيده باشد.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل الأوّل من القسم العاشر «أوّل من أسلم»،

تاريخ دمشق : ٤٢ / ٣٠ ـ ٣٣ . شرح نهج البلاغة : ٤ / ١١٦ .

١٨٢ - عِلمُ الإمامِ عَلِيٍّ عليه السلام

١٠٤٢- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : و اللّه ِ، ما نَزلَتْ آيةٌ إلاّ و قَد علِمْتُ فِيمَ نَزَلت ، و أينَ نَزلَتْ ، و على مَن نَزلَتْ . إنّ ربّي وَهبَ لي قَلبا عَقولاً، و لسانا طَلْقا سَؤولاً . [35]امام على عليه السلام : به خدا قسم، هيچ آيه اى نازل نشد مگر آن كه من دانستم درباره چه چيز و در كجا و درباره چه كسى نازل شده است. پروردگارم به من دلى خردمند و زبانى گشاده و پرسشگر بخشيد.

١٠٤٣- عنه عليه السلام : ما نَزلَتْ عليهِ [علَى النّبيِّ صلى الله عليه و آله ]آيةٌ في ليلٍ و لا نهارٍ و لا سماءٍ و لا أرضٍ و لا دُنيا و لا آخِرَةٍ ... إلاّ أقرَأَنِيها و أمْلاها علَيَّ ، فكَتَبْتُها بيدِي ، و علَّمَني تأويلَها و تفسيرَها ، و ناسِخَها و مَنسوخَها ، و مُحكَمَها و مُتَشابِهَها ، و خاصَّها و عامَّها ، و أينَ نَزلَتْ ، و فيمَ نَزلَتْ إلى يومِ القيامةِ . [36]امام على عليه السلام : هيچ آيه اى، نه در شب و نه در روز، نه در آسمان و نه زمين ، نه درباره دنيا و نه درباره آخرت ... بر آن حضرت (پيامبر صلى الله عليه و آله ) نازل نشد، مگر اين كه آن را براى من خواند و به من املا كرد و من آن را به دست خود نوشتم و تأويل و تفسير و ناسخ و منسوخ و محكم و متشابه و خاص و عام آن [آيه] را و اين كه در كجا و درباره چه چيز تا روز قيامت نازل شده، همه را به من آموخت.

١٠٤٤- عنه عليه السلام ـ في خُطبتِه لمّا بُويِعَ بالخلافةِ ـ : يا معشرَ النّاسِ، سَلُوني قبلَ أن تَفْقِدوني ، سَلُوني فإنّ عندي عِلمَ الأوَّلينَ و الآخِرِينَ. أمَا و اللّه ِ لو ثُنِيَ لي الوِسادُ لَحَكَمْتُ بينَ أهلِ التّوارةِ بتَوراتِهم ... ـ ثُمّ قالَ : ـ سَلُوني قبلَ أن تَفْقِدوني ، فوالّذي فَلَقَ الحَبّةَ و بَرأَ النَّسَمَةَ لو سَألتُموني عن آيةٍ آيةٍ لأخبَرتُكُم بوقتِ نُزولِها و في مَن نَزلَتْ . [37]امام على عليه السلام ـ در خطبه اى، پس از آن كه مردم با او به عنوان خليفه بيعت كردند ـ فرمود : اى مردم! پيش از آن كه مرا از دست دهيد از من بپرسيد . از من سؤال كنيد ؛ زيرا دانش اولين و آخرين نزد من است. سوگند به خدا كه اگر بر مسند داورى تكيه زنم ميان پيروان تورات بر اساس تورات آنان داورى مى كنم و ... [آن گاه فرمود :] از من بپرسيد پيش از آن كه مرا از دست دهيد. سوگند به آن كه دانه را شكافت و انسان را آفريد اگر از آيه آيه قرآن بپرسيد به شما خواهم گفت كه چه وقت و درباره چه كسى نازل شده است.

١٠٤٥- عنه عليه السلام : اندَمَجْتُ على مَكْنونِ عِلمٍ لو بُحْتُ بهِ لاضْطَرَبْتُمُ اضْطِرابَ الأرشِيَةِ فِي الطَّوِيِّ البعيدةِ . [38]امام على عليه السلام : دانشى در سينه نهان دارم كه اگر آن را آشكار سازم همچون ريسمانهاى دلوِ آويخته در چاهى عميق به لرزه درمى آييد.

١٠٤٦- عنه عليه السلام : و إنّ هاهُنا لَعِلما جَمّا ـ و أشارَ إلى صدرِه ـ و لكنّ طُلاّبَهُ يَسيرٌ ، و عن قليلٍ يَنْدَمونَ لو فَقَدوني . [39]امام على عليه السلام ـ با اشاره به سينه خود ـ فرمود : در اين جا دانش بسيارى است اما خواستاران آن اندكند و زودا كه پشيمان شوند آن گاه كه مرا نيابند.

١٠٤٧- عنه عليه السلام : إنّ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله علّمَني ألفَ بابٍ مِن الحلالِ و الحرامِ ، و مِمّا كانَ و مِمّا يكونُ إلى يومِ القيامةِ ، كلُّ بابٍ مِنها يَفتَحُ ألفَ بابٍ ، فذلكَ ألفُ ألفِ بابٍ ، حتّى علِمتُ عِلمَ المَنايا و البَلايا و فَصلَ الخِطابِ .[40]امام على عليه السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله هزار باب از حلال و حرام و از آنچه بوده و تا قيامت خواهد بود به من آموخت، كه از هر باب آن هزار باب گشوده مى شود، كه هزار هزار باب خواهد شد، چندان كه دانش مرگ و ميرها و بلايا و فصل الخطاب [41]را فرا گرفتم.

١٠٤٨- عنه عليه السلام : لقد فُتِحَتْ ليَ السُّبُلُ ، و عُلِّمتُ الأنْسابَ ، و اُجرِيَ ليَ السَّحابُ ، و عُلِّمتُ المَنايا و البَلايا و فَصْلَ الخِطابِ .[42] امام على عليه السلام : راهها براى من گشوده و [علم ]نسب ها به من آموخته شده و ابرها برايم به حركت درآمده اند و دانش مرگ و ميرها و بلايا و فصل الخطاب به من آموخته شده است.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : القسم الحادي عشر، السؤال «طلب العلم» : باب ١٧٠٣ .

القرآن : باب ٣٢٤٢ .

١٨٣ - مَظلومِيَّةُ الإمامِ عَلِيٍّ عليه السلام

١٠٤٩- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : ما زِلْتُ مُذ قُبِضَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله مظلوما .[43] امام على عليه السلام : از همان زمان كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله رحلت كرد همواره مظلوم بوده ام.

١٠٥٠- عنه عليه السلام : ما رأيتُ مُنذُ بَعثَ اللّه ُ محمّدا صلى الله عليه و آله رَخاءً، فالحمدُ للّه ِ. و اللّه ِ لقد خِفْتُ صَغيرا و جاهَدتُ كبيرا . [44]امام على عليه السلام : از آن زمان كه خداوند محمّد صلى الله عليه و آله را به پيامبرى مبعوث كرد، روىِ خوشى و آسايش را نديدم، اما خدا را شكر. به خدا سوگند خردسالى را در بيم و وحشت به سر بردم و بزرگسالى را در جهاد و مبارزه.

١٠٥١- عنه عليه السلام : ما لَقِيَ أحدٌ مِن النّاسِ ما لَقِيتُ . [45]امام على عليه السلام : ظلمى كه به من رسيده به احدى از مردم نرسيده است.

١٠٥٢- عنه عليه السلام : كنتُ أرى أنّ الواليَ يَظلِمُ الرَّعيّةَ ، فإذا الرّعِيّةُ تَظلِمُ الواليَ ! [46]امام على عليه السلام : من فكر مى كردم كه والى بر مردم ستم مى كند اما اكنون مى بينم كه مردم بر والى ستم روا مى دارند.

١٠٥٣- عنه عليه السلام ـ في كتابهِ إلى معاويةَ ـ : و قلتَ : إنّي كنتُ اُقادُ كما يُقادُ الجَمَلُ المَخْشوشُ حتّى اُبايِعَ ، و لَعَمْر اللّه ِ لقد أردتَ أنْ تَذُمَّ فمَدَحتَ ، و أن تَفْضَحَ فافْتَضَحْتَ ، و ما علَى المسلمِ مِن غَضاضةٍ في أن يكونَ مظلوما ما لم يَكُن شاكّا في دِينهِ ، و لا مُرْتابا بيَقينِهِ .[47] امام على عليه السلام ـ در نامه اى به معاويه ـ نوشت: و گفتى كه مرا چون شتر مهار شده مى كشيدند تا بيعت كنم؛ به خدا قسم، خواستى نكوهش كنى، امّا ستودى و خواستى مرا رسوا سازى؛ ولى خود رسوا شدى. مظلوم بودن، براى مسلمان عيب و عار نيست، تا آن گاه كه در دين خود، گرفتار شك و ترديد، و در يقين خود، دو دل نباشد.

١٠٥٤- عنه عليه السلام ـ و قد قيلَ له : إنّكَ على هذا الأمرِ [الخلافة ]لَحريصٌ ـ : بَلْ أنتُم و اللّه ِ لَأحْرَصُ و أبْعَدُ ، و أنا أخَصُّ و أقْرَبُ، و إنّما طَلَبتُ حقّا لي و أنتمُ تَحُولونَ بَيني و بَينَهُ ، و تَضرِبونَ وَجْهي دُونَه ... اللّهمَّ إنّي أسْتَعديكَ على قُريشٍ و مَن أعانَهُم ، فإنّهم قَطَعوا رَحِمي ، و صَغَّروا عظيمَ مَنزِلتي ، و أجْمَعوا على مُنازَعَتي أمْرا هُو لِي[48]. [49]امام على عليه السلام ـ وقتى به وى گفته شد: تو به اين امر (خلافت) حريصى ـ فرمود : به خدا قسم كه شما حريص تريد و دورتر (نا لايق تر)، و من سزاوارترم و نزديكتر (لايق تر و شايسته تر يا در خويشاوندى با پيامبر نزديكتر). من، در حقيقت، حقّ خود را طلبيده ام و شما مانع رسيدن من به آن مى شويد ... خدايا! من در برابر قريش و ياوران قريش از تو يارى مى طلبم؛ زيرا آنان پيوند خويشاوندى مرا بريدند، منزلت والاى مرا خرد شمردند و براى ستيز با من بر سر امرى (خلافت) كه از آنِ من است، همداستان شدند. [50]

١٠٥٥- عنه عليه السلام ـ في كتابهِ إلى عقيلٍ ـ : فَدعْ عنكَ قُرَيشا و تَرْكاضَهُم في الضَّلال...فإنَّهُم قد أجْمَعوا على حَرْبي كإجماعِهِم على حَربِ رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله قَبْلي ، فَجَزَتْ قُرَيشا عنّي الجَوازي؛ فقد قَطَعوا رَحِمي، و سَلَبوني سُلطانَ ابنِ اُمّي . [51]امام على عليه السلام ـ در نامه اش به عقيل ـ نوشت: قريش را بگذار تا در گمراهى بتازند ... كه آنان در جنگ با من همداستان شدند، چنان كه پيش از من، در جنگ با پيامبر خدا صلى الله عليه و آله همداستان گشتند. خدا قريش را كيفر دهاد كه پيوند خويشى مرا بريدند و حكومتى را كه از آن فرزند مادرم [52]بود از من ربودند.

(انظر) شرح نهج البلاغة : ٤ / ٦٣ . الدنيا : باب ١٢٣٣ .

١٨٤ - عَلِيٌّ عليه السلام مَعَ الحَقِّ

١٠٥٦- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : عليٌّ مَع الحقِّ و الحقُّ مَع عليٍّ ، يَدورُ حَيثُما دارَ[53]. [54]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على با حق و حق با على است و بر محور او مى گردد. [55]

١٠٥٧- عنه صلى الله عليه و آله : الحقُّ مَع ذا ، الحقُّ مَع ذا ـ يعني عليّا ـ . [56]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ با اشاره به على عليه السلام ـ فرمود : حق با اين است ، حق با اين است.

١٠٥٨- عنه صلى الله عليه و آله : الحقُّ مع عليٍّ أيْنَما مالَ . [57]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : حق با على است هر جا كه رو كند.

١٠٥٩- عنه صلى الله عليه و آله : اللّهُمَّ أدِرِ الحقَّ مَعهُ حيثُ دارَ . [58]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بار خدايا! هر جا كه على گشت حق را با او بگردان.

١٠٦٠- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ معَ الحقِّ و الحقُّ معَ عليٍّ ، و لن يَتَفَرّقا حتّى يَرِدا علَيَّ الحوضَ يومَ القيامةِ . [59]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على با حق است و حق با على و هرگز از هم جدا نمى شوند، تا آن گاه كه در روز قيامت، بر لب حوض (كوثر) نزد من آيند.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل التاسع من القسم الثالث، تاريخ دمشق : ٤٢ / ٤٤٨ ـ ٤٥٠ .

١٨٥ - عَلِيٌّ عليه السلام مَعَ القُرآنِ

١٠٦١- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : عليٌّ مَع القرآنِ و القرآنُ مَع عليٍّ ، لن يَتَفَرَّقا حتّى يَرِدا علَيّ الحوضَ . [60]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على با قرآن و قرآن با على است و هرگز از هم جدا نمى شوند تا كنار حوض (كوثر) نزدم آيند.

١٠٦٢- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ مَع الحقِّ و القرآنِ ، و الحقُّ و القرآنُ معَ عليٍّ ، و لن يَتَفَرَّقا حتّى يَرِدا علَيّ الحوضَ . [61]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على با حق و با قرآن است و حق و قرآن با على، و از هم جدا نمى شوند تا كنار حوض، نزدم آيند.

١٠٦٣- عنه صلى الله عليه و آله : هذا عليٌّ مَع القرآنِ و القرآنُ مَع عليٍّ ، لا يَفْتَرِقانِ حتّى يَرِدا علَيّ الحوضَ، فأسألُهُما ما خُلِّفتُ فيهِما . [62]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اين على با قرآن است و قرآن با على . اين دو از هم جدا نمى شوند، تا كنار حوض نزد من آيند. پس، آنچه را در دل اين دو بر جاى نهادم، از آنها بجوييد.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل التاسع من القسم الثالث.

١٨٦ - عَلِيٌّ عليه السلام بابُ عِلمِ النَّبِيِّ

١٠٦٤- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : أنا مدينةُ العلمِ و عليٌّ بابُها ، فمَن أرادَ العلمَ فلْيَأتِ البابَ . [63]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : من شهر علم هستم و على دروازه آن است. پس، هر كه علم مى خواهد، بايد از دروازه درآيد.

١٠٦٥- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ عَتَبَةُ عِلمي . [64]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على، درگاه دانش من است.

١٠٦٦- عنه صلى الله عليه و آله : أنا دارُ الحِكمةِ و عليٌّ بابُها . [65]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : من سراى حكمتم و على دَرِ آن است.

١٠٦٧- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ بابُ عِلمي ، و مُبَيِّنٌ لاُمّتي ما اُرسِلْتُ به ، مِن بَعدي . [66]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على، دروازه دانش من است و پس از من پيام هاى مرا براى امّتم تبيين مى كند.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل الثاني من القسم الحادي عشر، تاريخ دمشق : ٤٢ / ٣٧٨ ـ ٣٨٣ .

١٨٧ - عَلِيٌّ عليه السلام أعلَمُ النّاسِ بَعدَ رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله

١٠٦٨- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : أعلمُ اُمّتي مِن بَعدي عليُّ بنُ أبي طالبٍ . [67]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : داناترين فرد امّتم پس از من على بن ابى طالب است.

١٠٦٩- عنه صلى الله عليه و آله : عليُّ بنُ أبي طالبٍ أعلمُ النّاسِ باللّه ِ و النّاسِ،حُبّا و تعظيما لأهلِ لا إله إلاّ اللّه . [68]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على بن ابى طالب خدا شناس ترين مردمان است و بيش از همه، اهل «لا إله إلاّ اللّه » را دوست دارد و بزرگشان مى دارد.

١٠٧٠- عنه صلى الله عليه و آله : أقضى اُمّتي و أعلمُ اُمّتي بَعدي عليٌّ . [69]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : بهترين قاضى و عالم ترين فرد امّتم پس از من، على است.

١٠٧١- عنه صلى الله عليه و آله : يا عليُّ ، أنتَ ... وارثُ عِلمي . [70]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى على! تو ... وارث دانش منى.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : الفصل الثاني من القسم الحادي عشر.

١٨٨ - عَلِيٌّ عليه السلام صِنوَ رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله

١٠٧٢- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : أنا و عليٌّ مِن شَجَرةٍ واحدةٍ ، و النّاسُ مِن أشجارٍ شَتّى .[71]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : من و على از يك درختيم و ديگر مردمان از درختهاى گوناگون.

١٠٧٣- عنه صلى الله عليه و آله : يا عليُّ ، النّاسُ مِن شَجَرٍ شَتّى ، و أنا و أنتَ مِن شَجَرةٍ واحدةٍ . [72]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى على! مردم از درختهاى گونه گونند و من و تو از يك درخت.

١٠٧٤- تاريخ دمشق : إنّ النّبيَّ صلى الله عليه و آله كان بعرَفَةَ و عليٌّ تجاهَهُ ، فقالَ : يا عليُّ ، اُدْنُ مِنّي (و) ضَعْ خَمْسَكَ في خَمْسِي . يا عليُّ ، خُلِقْتُ أنا و أنتَ مِن شَجَرةٍ أنا أصلُها و أنتَ فَرعُها ، و الحَسَنُ و الحُسَينُ أغصانُها ، مَن تَعَلّقَ بغُصْنٍ مِنها أدخَلَهُ اللّه ُ الجَنّةَ . [73]تاريخ دمشق : پيامبر صلى الله عليه و آله در عرفه بود و على رو به روى آن حضرت قرار داشت. پيامبر فرمود: اى على! نزديك من آى و پنجه ات را در پنجه من گذار. اى على! من و تو از يك درخت آفريده شده ايم. من ريشه آن درختم و تو تنه آن و حسن و حسين شاخه هايش . هر كه به شاخه اى از آن بياويزد خداوند او را به بهشت درمى آورد.

١٠٧٥- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : أنا صِنْوُ رسولِ اللّه ِ . [74]امام على عليه السلام : من يار و برادر مهربان پيامبر خدايم.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : عليّ عن لسان النبيّ «أنا و عليّ من شجرةٍ واحدة» ، تاريخ دمشق : ٤٢ / ٦٤ ـ ٦٧ .

١٨٩ - عَلِيٌّ عليه السلام أخو رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله

١٠٧٦- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ـ لِعليٍّ عليه السلام ـ : أنتَ أخي في الدُّنيا و الآخِرَةِ . [75]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : تو در دنيا و آخرت برادر من هستى.

١٠٧٧- عنه صلى الله عليه و آله : أقولُ كما قالَ أخي موسى:    «رَبِّ اشرحْ لي صَدري و يَسِّرْ لي أمري... و اجعل لي وزيرا مِن أهلي»    عليّا    « أخي اشدُدْ بهِ أزْري...»   [76]. [77]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : من همان را مى گويم كه برادرم موسى گفت: «پروردگارا! سينه ام را گشاده گردان و كارم را براى من آسان ساز... و براى من وزير و پشتيبانى از خانواده ام قرار ده»، على «برادرم را پشتم را به او قوى دار ...».

١٠٧٨- الإمامُ عليٌّ عليه السلام ـ للنّبيِّ صلى الله عليه و آله لَمّا آخى بين أصحابهِ ـ : لقد ذهبَ رُوحي و انقَطَعَ ظَهري حينَ رأيتُكَ فَعلتَ بأصحابِكَ ما فَعلتَ ، غيري ؛ فإنْ كانَ هذا مِن سَخَطٍ علَيَّ فلَكَ العُتْبى و الكَرامةُ ! فقالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : و الّذي بَعثَني بالحقِّ ، ما أخَّرْتُكَ إلاّ لِنَفْسِي ، و أنتَ مِنّي بمنزلةِ هارونَ مِن موسى ، غيرَ أنَّهُ لا نبيَّ بَعدي ، و أنتَ أخي و وارِثي . [78]امام على عليه السلام : به پيامبر، آنگاه كه ميان اصحابش پيوند برادرى برقرار مى ساخت گفتم : واقعا جان از تنم رفت و پشتم شكست آنگاه كه ديدم با اصحاب خود چنان كردى و با من نه. اگر اين رفتار شما از سرِ خشم بر من است، بخشش و بزرگوارى از شماست! پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: قسم به آن كه مرا به حق برانگيخت ، تو را وا نگذاشتم مگر براى خودم. تو براى من، همچون هارونى براى موسى، جز اينكه پس از من پيامبرى نيست، و تو برادر و وارث من هستى .

(انظر) الوزارة : باب ٤٠٠٢ .

١٩٠ - عَلِيٌّ عليه السلام مِن رَسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله

١٠٧٩- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : عليٌّ مِنّي و أنا مِنهُ . [79]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على از من است و من از اويم.

١٠٨٠- عنه صلى الله عليه و آله ـ لِعليٍّ عليه السلام ـ : أنتَ مِنّي و أنا مِنكَ . [80]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : تو از من هستى و من از تو.

١٠٨١- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ مِنّي بمنزلةِ رَأسي مِن بَدَني . [81]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على نسبت به من به منزله سر من است براى پيكرم.

١٠٨٢- عنه صلى الله عليه و آله : إنّ علِيّا لَحْمُهُ مِن لَحْمي و دَمُهُ مِن دَمي . [82]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : همانا گوشت على از گوشت من است و خون او از خون من.

١٠٨٣- عنه صلى الله عليه و آله ـ لِعليٍّ عليه السلام ـ : يا عليُّ ، أنتَ مِنّي و أنا مِنكَ ، و أنتَ أخي و صاحِبي . [83]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : اى على! تو از من هستى و من از توام، تو برادر و يار من هستى.

١٠٨٤- عنه صلى الله عليه و آله : لا يُؤدِّي عنّي إلاّ أنا أو عليٌّ بن أبي طالب . [84]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : از سوى من كسى ادا[ى امانت ]نمى كند مگر خودم يا على.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : عليّ عن لسان النبيّ «هو منّي و أنا منه»، تاريخ دمشق : ٤٢ / ٦٢ ـ ٧٥ .

١٩١ - حُبُّ الإمامِ عَلِيٍّ عليه السلام

١٠٨٥- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : حُبُّ عليٍّ يأكُلُ الذُّنوبَ كما تأكُلُ النّارُ الحَطَبَ .[85] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : دوستى على گناهان را مى خورد همچنان كه آتش هيمه را.

١٠٨٦- عنه صلى الله عليه و آله : عُنوانُ صحيفةِ المؤمنِ حُبُّ عليِّ بنِ أبي طالبٍ .[86] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : سر لوحه كار نامه مؤمن، دوستى على بن ابى طالب است.

١٠٨٧- عنه صلى الله عليه و آله : ما ثَبّتَ اللّه ُ حُبَّ عليٍّ في قلبِ مؤمنٍ فَزلَّتْ به قدمٌ إلاّ ثَبّتَ اللّه ُ قَدَما يومَ القيامةِ علَى الصِّراطِ . [87]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر گاه خداوند عشق و دوستى على را در دل مؤمنى استوار سازد و با اين حال قدمش بلغزد (خطايى از او سر زند) خداوند قدمش را در روز قيامت بر صراط ، استوار نگه مى دارد.

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : القسم الرابع عَشَر، تاريخ دمشق : ٤٢/٢٣٩ ـ ٢٤٤، ٢٦٦ ـ ٢٨٨ .

عنوان ٩٤ «المحبّة (حبّ النبيّ صلى الله عليه و آله و أهل بيته عليهم السلام)» .

١٩٢ - بُغضُ الإمامِ عَلِيٍّ عليه السلام

١٠٨٨- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ـ لِعَليٍّ عليه السلام ـ : لا يُحِبُّكَ إلاّ مؤمنٌ ، و لا يُبغِضُكَ إلاّ منافقٌ . [88]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : تو را جز مؤمن دوست ندارد و جز منافق دشمنت نمى دارد.

١٠٨٩- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : لو ضَرَبْتُ خَيْشومَ المؤمنِ بسَيفي هذا على أن يُبْغِضَني ما أبْغَضَني ، و لو صَبَبْتُ الدُّنيا بجَمّاتِها علَى المنافقِ على أن يُحِبَّني ما أحَبَّني ، و ذلكَ أنّه قُضيَ فانقضى على لسانِ النّبيِّ الاُمِّيِّ صلى الله عليه و آله أنّهُ قالَ : يا عليُّ ، لا يُبغِضُكَ مؤمِنٌ، و لا يُحبُّكَ منافقٌ .[89] امام على عليه السلام : اگر با اين شمشيرم بر بينى مؤمن زنم تا با من دشمن شود، هرگز نمى شود و اگر همه دنيا را به [پاى] منافق ريزم تا مرا دوست بدارد، هيچگاه دوستم نمى دارد. و اين از آن روست كه قضا جارى گشت، و بر زبان پيامبر امّى گذشت كه فرمود: اى على! مؤمن ، تو را دشمن نمى شمارد و منافق ، دل به دوستى تو نمى سپارد.[90]

الأحاديث في هذا المعنى كثيرة جدّا ، بل متواترة .

(انظر) موسوعة الإمام عليّ بن أبي طالب في الكتاب و السنّة و التاريخ : القسمُ الخامِسَ عَشَر و تاريخ دمشق : ٤٢ / ٢٧٠ ـ ٢٨٨ .

١٩٣ - المَناقِبُ المَنثورَةُ لِلإمامِ عَلِيٍ عليه السلام

١٠٩٠- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : مَن أرادَ أن يَنظُرَ إلى آدمَ في علمِهِ ، و إلى نوحٍ في فَهمِهِ ، و إلى إبراهيمَ في حِلمِهِ ، و إلى يحيى بنِ زكريّا في زُهدِهِ ، و إلى موسى بنِ عِمرانَ في بَطْشِهِ ، فَليَنْظُرْ إلى عليِّ بنِ أبِي طالبٍ . [91]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كه مى خواهد دانش آدم را ببيند و بينش نوح و بردبارى ابراهيم و زهد يحيى بن زكريا و قدرت موسى بن عمران را، به على بن ابى طالب بنگرد.

١٠٩١- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ سيّدُ المؤمنينَ .[92] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على، سرور مؤمنان است.

١٠٩٢- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ عَمودُ الدِّينِ . [93]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على، ستون دين است.

١٠٩٣- عنه صلى الله عليه و آله : هذا هو الّذي يَضْرِبُ النّاسَ بالسّيفِ علَى الحقِّ بَعدي .[94]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اين مرد، همان كسى است كه پس از من براى حق، مردم [ناحق] را با شمشير مى زند.

١٠٩٤- عنه صلى الله عليه و آله : يا عليّ ، مثَلُكَ في اُمّتي مَثَل « قُلْ هُو اللّه ُ أحدٌ » ؛ فمَن أحَبّكَ بقلبِهِ فكَأنّما قَرأَ ثُلُثَ القرآنِ ، و مَن أحبَّكَ بقلبِهِ و أعانَكَ بلسانِهِ فكأنّما قَرأَ ثُلُثَـي القرآنِ، و مَن أحبَّكَ بقلبِهِ و أعانَكَ بلسانِهِ و نَصرَكَ بيدِه فكأنّما قَرأَ القرآنَ كلَّهُ . [95]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى على! مَثَل تو ميان امّتم مثل «قل هو اللّه احد» است ؛ هر كه در دلْ تو را دوست داشته باشد چنان است كه يك سوم قرآن را خوانده و هر كه تو را در دل دوست بدارد و به زبان يارى ات دهد گويا دو سوم قرآن را خوانده و هر كه تو را در دل دوست بدارد و به زبان يارى ات دهد و با عمل ياورى ات كند چنان است كه همه قرآن را خوانده باشد.

١٠٩٥- عنه صلى الله عليه و آله : أيُّها النّاسُ ، لا تَشْكوا عليّا ، فو اللّه ِ إنّهُ لاَُخَيْشِنٌ [96] في ذاتِ اللّه ِ أو في سبيلِ اللّه ِ . [97]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : اى مردم! از على گلايه نكنيد، كه به خدا سوگند او براى خدا ـ يا در راه خدا ـ سختگير است.

١٠٩٦- عنه صلى الله عليه و آله : مَن آذى عليّا فَقدْ آذاني . [98]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كه على را بيازارد مرا آزرده است.

١٠٩٧- عنه صلى الله عليه و آله : عليٌّ يَعْسوبُ المؤمنينَ ، و المالُ يَعْسوبُ المنافقينَ . [99]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على مهتر مؤمنان است و مال و ثروت، مهتر منافقان.

١٠٩٨- عنه صلى الله عليه و آله : حقُّ عليٍّ على هذهِ الاُمّةِ كحقِّ الوالدِ علَى الولَدِ . [100]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : حقّ على بر اين امّت همچون حقّ پدر است بر فرزندش .

١٠٩٩- عنه صلى الله عليه و آله : صاحِبُ سِرّي عليُّ بنُ أبي طالبٍ . [101]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على بن ابى طالب، راز دار من است.

١١٠٠- عنه صلى الله عليه و آله ـ لِعليٍّ عليه السلام ـ : أنتَ و شيعتُكَ في الجنّةِ . [102]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ به على عليه السلام ـ فرمود : تو و شيعيانت در بهشتيد.

١١٠١- عنه صلى الله عليه و آله : إنّ عليّا و شيعتَهُ هُمُ الفائزونَ يومَ القيامةِ . [103]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : على و شيعيان او همان رستگارانِ در روز رستخيزند.

١١٠٢- عنه صلى الله عليه و آله : ذِكرُ عليٍّ عبادةٌ . [104]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : ياد و ذكر على، عبادت است.

١١٠٣- عنه صلى الله عليه و آله : كَفِّي و كَفُّ عليٍّ في العَدلِ سَواءٌ . [105]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : دست من و دست على در [ اجراى ]عدالت يكسان است.

١١٠٤- عنه صلى الله عليه و آله : مَن لم يَقُلْ: عليٌّ خيرُ النّاسِ ، فَقدْ كَفرَ . [106]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هر كه معتقد نباشد كه على بهترينِ مردمان است، كفر ورزيده است. [107]

١١٠٥- تاريخ دمشق : إنَّ النّبيَّ صلى الله عليه و آله بَعثَ سُورةَ «بَراءة» فدَفَعها إلى عليٍّ (كذا) ، و قالَ : لا يُؤدِّي إلاّ أنا أو رجُلٌ مِن أهلِ بَيتي . [108]تاريخ دمشق : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله سوره برائت را[براى خواندن براى مشركان ] به على داد و فرمود: كسى ادا[ى امانت الهى ] نمى كند مگر من يا مردى از خاندان من .

١١٠٦- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : إنّي لَأرفعُ نَفْسي أن تكونَ حاجةٌ لا يَسَعُها جُودِي ، أو جَهْلٌ لا يسَعُهُ حِلْمي ، أو ذَنبٌ لا يسَعُهُ عَفْوي ، أو أنْ يكونَ زمانٌ أطوَلَ مِن زماني . [109]امام على عليه السلام : همانا من، خود را برتر از اين مى دانم كه نيازى باشد و بخشندگى من توان برآوردن آن را نداشته باشد، يا جسارتى به من بشود و بردبارى ام آن را بر نتابد، يا گناهى باشد و عفو و گذشت من تحمل آن را نداشته باشد، يا آن كه زمانى درازتر از زمان من باشد.[110]

١١٠٧- عنه عليه السلام : إنّي لَأرفعُ نَفْسي أن أنهى النّاسَ عمّا لستُ أنْتَهي عَنهُ ، أو آمُرَهُم بما لا أسْبِقُهُم إليهِ بعَمَلي ، أو أرضى مِنهُم بما لا يُرضِي ربّي . [111]امام على عليه السلام : همانا من، شأن خود را برتر از آن مى دانم كه مردم را از چيزى بازدارم كه خود از آن باز نمى ايستم، يا آنان را به چيزى فرمان دهم كه خود در انجام آن كار از آنان پيشى نمى گيرم، يا از آنان به چيزى خشنود شوم كه پروردگارم از آن خشنود نيست.

١١٠٨- عنه عليه السلام : إنّي لا أحُثُّكُم على طاعةٍ إلاّ و أسْبِقُكُم إلَيها ، و لا أنْهاكُم عن معصيةٍ إلاّ و أتَناهى قَبلَكُم عنها . [112]امام على عليه السلام : همانا من، شما را به طاعتى وا نمى دارم مگر آن كه خود جلوتر از شما آن را انجام مى دهم و از گناهى باز نمى دارم جز آن كه خودم پيش از شما از آن باز مى ايستم.

١١٠٩- عنه عليه السلام : إنّي و اللّه ِ لو لَقِيتُهُم واحدا و هُم طِلاعُ الأرضِ كلِّها ما بالَيْتُ و لا اسْتَوحَشْتُ ، و إنّي مِن ضلالِهِمُ الّذي هُم فيهِ و الهُدى الّذي أنا علَيهِ لَعلى بصيرةٍ مِن نَفْسي و يقينٍ مِن ربّي . [113]امام على عليه السلام : به خدا قسم، اگر يك تنه با آنان رو به رو مى شدم و آنان سراسر زمين را پر مى كردند نه باكى داشتم و نه مى هراسيدم، كه من بر گمراهىِ آنان و رهيافتگىِ خود، نيك آگاهم و با يقين از جانب پروردگارم همراه.

١١١٠- عنه عليه السلام : إنّي مُحارِبٌ أمَلي و مُنتظِرٌ أجَلي .[114] امام على عليه السلام : همانا من، با آرزويم در ستيزم و چشم به راه اجلم.

١١١١- عنه عليه السلام : إنّي مُستَوفٍ رِزْقي ، و مُجاهِدٌ نَفْسي ، و مُنْتَهٍ إلى قِسَمي . [115]امام على عليه السلام : همانا من، روزى ام را بتمامى مى ستانم و با نفس خود مى جنگم و به بهره خويش مى رسم.

١١١٢- عنه عليه السلام : إنّي لَعلى إقامةِ حُجَجِ اللّه ِ اُقاوِلُ ، و على نُصرةِ دينِهِ اُجاهِدُ و اُقاتِلُ . [116]امام على عليه السلام : همانا من، براى برپايىِ حجّتهاى خدا سخن مى گويم و براى يارىِ دين خدا جهاد و پيكار مى كنم.

١١١٣- عنه عليه السلام : إنّي فيكُم أيُّها النّاسُ كهارونَ في آلِ فِرعونَ ، و كبابِ حِطّةٍ في بني إسرائيلَ ، و كسفينةِ نوحٍ عليه السلام في قومِ نوحٍ ، و إنّي النّبأُ الأعظمُ، و الصِّدّيقُ الأكبرُ ، و عن قليلٍ ستَعْلَمونَ ما تُوعَدونَ .[117] امام على عليه السلام : اى مردم! همانا من در ميان شما مانند هارونم در ميان فرعونيان و همچون باب حطّه ام در ميان بنى اسرائيل و چونان كشتى نوح عليه السلام در ميان قوم نوح، منم آن «نبأ» اعظم و آن صدّيق اكبر. بزودى آنچه را وعده داده شده ايد خواهيد دانست.

١١١٤- عنه عليه السلام : إنّي لَم أفِرَّ مِنَ الزَّحفِ قَطُّ ، و لَم يُبارِزْني أحدٌ إلاّ سَقَيتُ الأرضَ مِن دَمِهِ . [118]امام على عليه السلام : همانا من هرگز از ميدان جنگ و جهاد نگريخته ام و هيچ كس به پيكار من نيامد مگر آن كه زمين را از خونش سيراب كردم.

١١١٥- عنه عليه السلام : أنا كابُّ الدُّنيا لِوَجْهِها ، و قادِرُها بقَدْرِها ، و ناظِرُها بِعَيْنِها . [119]امام على عليه السلام : من دنيا را به رو درافكنده ام و آن را در اندازه واقعى اش ديده ام و با ديده خودش بدان نگريسته ام.

١١١٦- عنه عليه السلام : أنا الّذي أهَنْتُ الدُّنيا . [120]امام على عليه السلام : منم كه دنيا را خوار و بي مقدار شمردم.

١١١٧- عنه عليه السلام : أنا وَضَعْتُ في الصِّغَرِ بكَلاكِلِ العربِ ، و كَسَرتُ نَواجِمَ قُرونِ رَبيعةَ و مُضَرٍ . و قد علِمْتُم مَوضِعي مِن رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله ... ما وَجدَ لي كِذْبَةً في قولٍ ، و لا خَطْلَةً في فِعلٍ ... و لقد كنتُ أتّبعُهُ اتّباعَ الفَصيلِ أثَرَ اُمّهِ ... أرى نورَ الوحيِ و الرِّسالةِ ، و أشُمُّ ريحَ النُّبوّةِ . [121]امام على عليه السلام : من در خردسالى سينه هاى عرب را خرد كردم و شاخ هاى برآمده دو قبيله ربيعه و مُضِر را شكستم. شما جايگاه مرا نسبت به پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مى دانيد ... هرگز سخنى دروغ و رفتارى نادرست از من نديد ... و مانند شتر بچه اى كه از پى مادرش مى رود دنبال او مى رفتم ... پرتو وحى و رسالت را مى ديدم و رايحه نبوّت را مى بوييدم.

١١١٨- عنه عليه السلام : أنا يَعْسوبُ المؤمنيـنَ ، و المالُ يَعْسوبُ الظَّلَمةِ . [122]امام على عليه السلام : من مهتر مؤمنان هستم، و مال و ثروت مهتر ستمگران است.

١١١٩- عنه عليه السلام : أنا صِنْوُ رسولِ اللّه ِ ، و السّابقُ إلَى الإسلامِ ، و كاسِرُ الأصنامِ ، و مُجاهِدُ الكُفّارِ ، و قامِعُ الأضدادِ . [123]امام على عليه السلام : من يار و برادر مهربان پيامبر خدايم و پيشگام در اسلام و شكننده بتها و ستيزنده با كافران و براندازنده دشمنان دين.

١١٢٠- عنه عليه السلام : أنا شاهِدٌ لكُم ، و حَجِيجٌ يومَ القيامةِ علَيكُم . [124]امام على عليه السلام : من گواه شمايم، و حجّت آور روز رستخيزم بر شما.

١١٢١- عنه عليه السلام : أنا و أهلُ بيتي أمانٌ لأهلِ الأرضِ ، كما أنّ النُّجومَ أمانٌ لأهلِ السّماءِ . [125]امام على عليه السلام : من و خانواده ام مايه امان مردم زمينيم، همچنان كه ستارگان مايه امان اهل آسمانند.

١١٢٢- عنه عليه السلام : أنا عَلَمُ الهُدى ، و كَهْفُ التُّقى ، و مَحَلُّ السَّخاءِ ، و بَحرُ النَّدى ، و طَودُ النُّهى . [126]امام على عليه السلام : من پرچم هدايتم، و پناهگاه پرهيزگارى، و جايگاه سخاوت، و درياى جود و جوانمردى، و كوه خِرد.

١١٢٣- عنه عليه السلام : أنا قَسيمُ اللّه ِ بينَ الجَنّةِ و النّارِ ، لا يَدخُلُها داخِلٌ إلاّ على حَدِّ قَسْمي ، و أنا الفاروقُ الأكبرُ ، و أنا الإمامُ لِمَن بَعدِي ، و المُؤَدِّي عَمَّن كانَ قَبلي . [127]امام على عليه السلام : من از جانب خدا قسمت كننده بهشت و دوزخم . هيچ كس وارد آن نمى شود مگر به تقسيم من. منم فاروق اكبر (بزرگترين جدا ساز حق و باطل)، منم امام مردم پس از خودم، و ادا كننده از جانب كسى كه پيش از من بود (يعنى پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ).

١١٢٤- عنه عليه السلام : أنا قَسيمُ النّارِ يومَ القيامةِ . [128]امام على عليه السلام : قسمت كننده دوزخ در روز رستاخيز منم.

١١٢٥- عنه عليه السلام : أنا فَقَأْتُ عينَ الفتنةِ ، و لولا أنا ما قُتِلَ أهلُ النَّهْرَوانِ و أهلُ الجَمَلِ . [129]امام على عليه السلام : چشم فتنه را من بركندم. و اگر من نبودم شورشيان نهروان و و فتنه گران جمل كشته نمى شدند.

١١٢٦- عنه عليه السلام : أنا عبدُ اللّه ِ و أخو رسولِهِ ، و أنا الصِّدِّيقُ الأكبرُ، لا يقولُها بَعدي إلاّ كذّابٌ مُفْتَرٍ .[130] امام على عليه السلام : من بنده خدا و برادر پيامبر اويم. من صدّيق اكبر (برترين گواه) هستم. بعد از من هر كه اين را بگويد دروغگو و مفترى است.

١١٢٧- عنه عليه السلام : أنا عِلْمُ اللّه ِ ، و أنا قَلبُ اللّه ِ الواعي ، و لسانُ اللّه ِ النّاطقُ ، و عَينُ اللّه ِ ، و جَنْبُ اللّه ِ ، و أنا يَدُ اللّه ِ . [131]امام على عليه السلام : من علم خدا هستم، من قلب آگاه خدايم و زبان گوياى خدا و چشم خدا و پهلوى خدا. من دست خدا هستم.

١١٢٨- عنه عليه السلام : أنا الهادي ، و أنا المُهتَدي ، و أنا أبو اليَتامى و المَساكينِ ، و زوجُ الأراملِ ، و أنا مَلْجَأُ كلِّ ضعيفٍ ، و مأمَنُ كلِّ خائفٍ ، و أنا قائدُ المؤمنينَ إلَى الجنّةِ ، و أنا حَبلُ اللّه ِ المتينُ، و أنا عُروَةُ اللّه ِ الوُثْقى ، و كلمةُ التَّقوى ، و أنا عَينُ اللّه ِ ، و لسانُهُ الصّادقُ ، و يَدُهُ . [132]امام على عليه السلام : من رهنمايم، من رهيافته ام. پدر يتيمان و مستمندانم ، سرپرست بيوه زنانم، پشت و پناه هر نا توانى هستم و مأمن هر وحشتزده اى؛ من رهنماى مؤمنان به سوى بهشتم، ريسمان استوار خدايم، حلقه و دستاويز محكم خدايم و كلمه تقوا؛ من چشم خدايم و زبان راستگوى او و دست او.

١١٢٩- عنه عليه السلام ـ و قد سألَهُ بعضُ الأحبارِ : يا أميرَ المؤمنينَ، فنَبِيٌّ أنتَ ؟ ـ : وَيْلَكَ ! إنّما أنا عبدٌ مِن عبيدِ محمّدٍ صلى الله عليه و آله . [133]امام على عليه السلام ـ در پاسخ به يكى از احبار يهود كه پرسيد: اى امير مؤمنان! پس تو پيامبرى؟ ـ فرمود : واى بر تو! همانا من غلامى از غلامان محمّد صلى الله عليه و آله هستم.

١١٣٠- عنه عليه السلام : أنا يَعْسوبُ المؤمنينَ ، و أنا أوَّلُ السّابقِينَ ، و خليفةُ رسولِ ربِّ العالمينَ ، و أنا قَسيمُ الجنّةِ و النّارِ ، و أنا صاحِبُ الأعرافِ . [134]امام على عليه السلام : من مهتر مؤمنان هستم، من نخستين پيشگامان [در اسلام] هستم و جانشين فرستاده پروردگار جهانيان؛ من تقسيم كننده بهشت و دوزخم و من صاحب اعراف هستم.

١١٣١- عنه عليه السلام : أنا حُجَّةُ اللّه ِ، و أنا خليفةُ اللّه ِ ، و أنا صِراطُ اللّه ِ ، و أنا بابُ اللّه ِ ، و أنا خازِنُ عِلمِ اللّه ِ ، و أنا المؤتَمنُ على سِرِّ اللّه ِ، و أنا إمامُ البَرِيّةِ بَعد خيرِ الخليقةِ محمّدٍ نبيِّ الرّحمةِ صلى الله عليه و آله . [135]امام على عليه السلام : من حجّت خدايم، من خليفه خدايم، من راه خدايم، من دروازه خدايم، من خزانه دار علم خدايم، من امين راز خدايم، من بعد از بهترين آفريدگان، محمّد صلى الله عليه و آله ، پيامبر رحمت، پيشواى مردمان هستم.

١١٣٢- عنه عليه السلام : أنا خليفةُ رسولِ اللّه ِ و وزيرُهُ و وارِثُهُ، أنا أخو رسولُ اللّه ِ و وصيُّهُ و حبيبُهُ، أنا صَفِيُّ رسولِ اللّه ِ و صاحِبُهُ ، أنا ابنُ عمِّ رسولِ اللّه ِ و زوجُ ابنتِهِ و أبو وُلْدِهِ ، أنا سيّدُ الوصيّينَ و وصيُّ سيّدِ النّبيّينَ ، أنا الحُجّةُ العظمى و الآيةُ الكبرى و المَثَلُ الأعلى و بابُ النّبيِّ المصطفى ، أنا العُرْوَةُ الوُثْقى و كلمةُ التّقوى و أمينُ اللّه ِ ـ تعالى ذِكْرُهُ ـ على أهلِ الدُّنيا .[136] امام على عليه السلام : من جانشين رسول خدا و وزير و وارث او هستم؛ من برادر رسول خدا و وصىّ و دوست او هستم؛ من برگزيده رسول خدا و يار و همدم او هستم؛ من پسر عموى رسول خدا و داماد و پدر فرزندان او هستم؛ من سرور اوصيا و وصىّ سرور پيامبرانم؛ من حجّت عُظمى و آيت كبرى و نمونه والا و دروازه پيامبر مصطفى هستم؛ من دستاويز استوار و كلمه تقوا و امين خداوند متعال بر مردم دنيا هستم.

١١٣٣- عنه عليه السلام ـ في وصفِ النّاكبِ ـ : أنا الذِّكْرُ الّذي عنه ضَلَّ ، و السّبيلُ الَّذي عنه مالَ ، و الإيمانُ الّذي به كَفَر ، و القرآنُ الَّذي إيّاهُ هَجرَ ، و الدِّينُ الّذي بهِ كَذّبَ ، و الصِّراطُ الَّذي عنه نَكَبَ . [137]امام على عليه السلام ـ در توصيف كسى كه از او كناره گرفت ـ فرمود : من همان ذِكر و يادى هستم كه [ او مرا] به فراموشى سپرد و همان راهى هستم كه از آن منحرف شد و همان ايمانى هستم كه بدان كفر ورزيد و همان قرآنى هستم كه تركش كرد و همان دينى هستم كه تكذيبش نمود و همان صراطى هستم كه از آن كناره گرفت.

١١٣٤- عنه عليه السلام : أنا عَينُ اللّه ِ ، و أنا يَدُ اللّه ِ ، و أنا جَنْبُ اللّه ِ ، و أنا بابُ اللّه ِ .[138] امام على عليه السلام : من چشم خدايم، من دست خدايم، من پهلوى خدايم، و من دروازه خدايم.

١١٣٥- عنه عليه السلام : أنا أوّلُ مَن بايَعَ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله تحتَ الشَّجَرةِ في قولِه :    « لقد رضِيَ اللّه ُ عنِ المؤمنينَ إذ يُبايعونكَ تحتَ الشّجرةِ»   [139]. [140]امام على عليه السلام : من نخستين كسى هستم كه زير درخت با پيامبر خدا صلى الله عليه و آله بيعت كرد و خدا فرمود: «خداوند از مؤمنان، آن گاه كه زير درخت با تو بيعت مى كردند، خشنود شد».

١١٣٦- عنه عليه السلام : أنا الاُذُنُ الواعِيَةُ ، يقولُ اللّه ُ عزّ و جلّ :    «و تَعِيَها اُذنٌ واعيةٌ»    [141] . [142]امام على عليه السلام : من همان گوش شنوايم كه خداوند عزّ و جلّ مى فرمايد: «و گوشهاى شنوا آن را در مى يابند».

١١٣٧- عنه عليه السلام : أنا أوَّلُ مَن يَجْثو لِلخُصومَةِ بينَ يدَيِ اللّه ِ عزّ و جلّ يومَ القيامةِ .[143]امام على عليه السلام : من نخستين كسى هستم كه در روز قيامت براى دادخواهى [ از دشمنان ]در برابر خداوند عزّ و جلّ بر زانو مى نشيند.

١١٣٨- عنه عليه السلام : قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لَوْلاكَ يا علِيّ، ما عُرِفَ المؤمنونَ مِنْ بَعْدي . [144]امام على عليه السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : اى على ! اگر تو نبودى بعد از من مؤمنان شناخته نمى شدند .

١١٣٩- عنه عليه السلام : بَعَثني رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله إلى أهلِ اليَمَنِ لِأقْضيَ بينَهُم فقلتُ : يا رسولَ اللّه ِ ، بَعَثْتَني و أنا شابٌّ لا عِلمَ لي بالقضاءِ ، فَضَربَ بيدِهِ على صَدري فقالَ : اللّهمَّ اهْدِ قَلْبَهُ ، و سَدِّدْ لِسانَهُ ، فَما شَكَكْتُ في قَضاءٍ بَيْنَ اثنَيْنِ حتّى جَلَسْتُ مَجْلِسي هذا . [145]امام على عليه السلام : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله مرا براى قضاوت به سوى مردم يمن فرستاد. عرض كردم: اى پيامبر خدا! مرا كه جوان هستم و از دانش قضاوت ناآگاه، مى فرستى؟ پيامبر دست به سينه من زد و فرمود: «خدايا! قلب او را هدايت كن و زبانش را استوار بدار (حكم حق را بر زبانش جارى گردان)». از آن پس تا كنون كه اين جا نشسته ام در قضاوت ميان دو نفر، هرگز دچار شك و ترديد نگشتم.

١١٤٠- عنه عليه السلام : كنتُ إذا سألتُ رسولَ اللّه ِ صلى الله عليه و آله أعطاني ، و إذا سَكَتُّ ابتَدَأني .[146] امام على عليه السلام : هرگاه از پيامبر خدا مى پرسيدم به من پاسخ مى داد و چون خاموش مى ماندم، با من سر سخن را مى گشود.

١١٤١- عنه عليه السلام : لقد عَلِمَ المُسْتَحفَظونَ مِن أصحابِ محمّدٍ صلى الله عليه و آله أنّي لم أرُدَّ علَى اللّه ِ و لا على رسولِهِ ساعةً قَطُّ ، و لقد واسَيْتُهُ بِنَفْسي في المَواطنِ الّتي تَنْكُصُ فيها الأبطالُ و تَتَأخَّرُ فيها الأقْدامُ ، نَجْدةً أكْرَمَنيَ اللّه ُ بها .[147] امام على عليه السلام : ياران راز دار محمّد صلى الله عليه و آله مى دانند كه من حتى لحظه اى خدا و پيامبر او را مخالفت نكردم. در جاهايى پيامبر را با جان خود يارى رساندم كه دليران مى گريزند و گامها وا پس مى رود. اين شجاعت و مردانگى را خداوند به من ارزانى داشت.

١١٤٢- عنه عليه السلام : ما كَذَبتُ و لا كُذِبتُ ، و لا ضَلَلتُ و لا ضُلَّ بي . [148]امام على عليه السلام : دروغ نگفته ام و دروغ به من گفته نشده است؛ و گمراه نشده ام و گمراه نكردم.

١١٤٣- عنه عليه السلام ـ في قولهِ تعالى :    «إنّما أنتَ منذرٌ و لكلِّ قومٍ هادٍ»   [149]ـ : رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله المُنذِرُ، و أنا الهادي . [150]امام على عليه السلام ـ در تفسير آيه «همانا تو بيم دهنده هستى و هر قومى را هدايت گرى است» ـ فرمود : بيم دهنده پيامبر خداست و هدايت گر منم.

١١٤٤- عنه عليه السلام : زَعَمَ ابنُ النّابِغَةِ أنّي تَلْعابةٌ تِمْزاحَةٌ ذو دُعابَةٍ ، اُعافِسُ و اُمارِسُ ، هَيْهاتَ! يَمْنَعُني مِن ذاكَ خَوفُ الموتِ و ذِكرُ البَعثِ و الحِسابِ . [151]امام على عليه السلام : پسر نابغه (عمرو عاص) گفته است كه من آدمى مزّاح و بسيار شوخ و بذله گويم و دست و پنجه نرم مى كنم ولى گويى به بازى . هيهات! ترس از مرگ و ياد قيامت و حسابرسى ، مرا از اين كارها باز مى دارد.

١١٤٥- عنه عليه السلام ـ من خُطبةٍ لهُ في اليومِ الثّاني مِن بَيعَتِه ـ : إنّما أنا رجُلٌ مِنكُم، لي ما لَكُم، و علَيَّ ما علَيكُم . [152]امام على عليه السلام ـ در خطبه اى كه روز دوم خلافتش ايراد كرد ـ فرمود : من هم، يكى از شما هستم. هر حقّى كه براى شماست، براى من نيز هست و هر وظيفه اى بر عهده شماست، بر عهده من نيز هست.

١١٤٦- عنه عليه السلام : ما ضَلَلتُ و لا ضُلَّ بي ، و ما نَسِيتُ ما عُهِدَ إليّ، و إنّي لَعلى بيّنةٍ مِن ربّي بَيَّنها لِنَبيِّهِ صلى الله عليه و آله و بَيَّنها لي ، و إنّي لَعلَى الطّريقِ . [153]امام على عليه السلام : گمراه نشدم و كسى را گمراه نكردم. آنچه به من سفارش شد از ياد نبردم. من از طرف پروردگار خود بيّنه اى دارم كه آن را براى پيامبرش روشن ساخت و براى من تبيين نمود. من در راه [راست ]هستم.

١١٤٧- عنه عليه السلام : لم تَكُن بَيْعَتُكُم إيّايَ فَلْتةً ، و ليس أمْري و أمْرُكُم واحدا، إنّي اُريدُكُم للّه ِ، و أنتُم تُريدونَني لأنفسِكُم . أيُّها النّاسُ ، أعِينوني على أنفسِكُم ، و ايمُ اللّه ِ لاُنْصِفَنَّ المظلومَ مِن ظالِمِه، و لأقودَنَّ الظّالمَ بِخِزامَتِه ، حتّى اُورِدَهُ مَنْهَلَ الحقِّ و إنْ كانَ كارِها . [154]امام على عليه السلام : بيعت شما با من، نا منتظره (بى انديشه) نبود، و كار من و شما يكسان نيست. من شما را براى خدا مى خواهم و شما مرا براى خودتان مى خواهيد. اى مردم! مرا به خاطر خودتان يارى رسانيد. به خدا سوگند كه داد ستمديده را از ستمكار مى ستانم و ستمگر را به مهارى سخت مى كشانم، تا او را به آبشخور حق درآورم، هر چند خود نخواهد.

١١٤٨- عنه عليه السلام : و اللّه ِ ، لَأنْ أبِيتَ على حَسَكِ السَّعْدانِ مُسَهَّدا أو اُجَرّ في الأغْلالِ مُصَفَّدا أحَبُّ إليَّ مِن أنْ ألقَى اللّه َ و رسولَه يومَ القيامةِ ظالما ... . و اللّه ِ ، لو اُعْطيتُ الأقالِيمَ السَّبعةَ بما تَحتَ أفلاكِها على أن أعصِيَ اللّه َ في نَمْلةٍ أسْلُبُها جُلْبَ شَعيرةٍ ما فَعَلْتُه . [155]امام على عليه السلام : به خدا سوگند اگر شب را بر روى اشتر خار تا صبح بيدار مانم و مرا در كُند و زنجيرها كت بسته بكشند خوش تر دارم از اين كه در روز رستاخيز، خدا و پيامبرش را با عنوان ستمكار ديدار كنم... . به خدا سوگند اگر هفت اقليم را با آنچه زير آسمانهاى آنهاست به من دهند تا با گرفتن پوست جوى از دهان مورچه اى خدا را نافرمانى كنم چنين نخواهم كرد.

١١٤٩- عنه عليه السلام : إنّما مَثَلي بينَكُم كالسِّراجِ في الظُّلمَةِ ، يَستَضيءُ بها مَن وَلَجَها . [156]امام على عليه السلام : همانا حكايت من در ميان شما همچون چراغ در تاريكى است كه هر كس به حريم آن درآيد از نور آن روشنايى مى گيرد.

١١٥٠- عنه عليه السلام ـ أنَّه كانَ يقولُ ـ : ما للّه ِ عزّ و جلّ آيةٌ هِي أكبرُ مِنّي ، و لا للّه ِ مِن نبأٍ أعْظَمُ مِنّي . [157]امام على عليه السلام ـ همواره ـ مى فرمود : خداوند عزّ و جلّ را آيتى بزرگتر از من و «نبأ»ى «عظيم»تر از من نيست.

١١٥١- عنه عليه السلام : ما أنكرتُ اللّه تَعالى مُنذُ عَرَفْتُه .[158]امام على عليه السلام : از آن زمان كه خداوند متعال را شناختم، انكارش نكرده ام.

١١٥٢- عنه عليه السلام : ما شَكَكْتُ في الحقِّ مُذ اُرِيتُهُ . [159]امام على عليه السلام : از آن زمان كه حق به من نموده شد، در آن ترديد نكرده ام.

١١٥٣- الإمامُ الباقرُ عليه السلام : قُرى ء عندَ أميرِ المؤمنينَ عليه السلام    « إذا زُلزلتِ الأرضُ زِلْزالها »    إلى أنْ بَلَغَ قولَهُ :    « و قالَ الإنسانُ مالَها* يومئذٍ تُحدِّثُ أخبارَها »   [160]قال : أنا الإنسانُ ، إيّايَ تُحدِّثُ أخبارَها . [161]امام باقر عليه السلام : در حضور امير المؤمنين سوره «زلزلت» تلاوت شد: «آن گاه كه زمين به زلزله [واپسينِ ]خود بلرزد» تا آيه «و انسان مى گويد : زمين را چه شده است؟ در چنين روزى ، زمين خبرهايش را باز مى گويد». حضرت فرمود: آن انسان منم ، زمين خبرهايش را به من مى دهد.

(انظر) الدنيا : باب ١٢٣٣ . الأدب : باب ٧٠ .