1- مَجَالِسُ الصَّدُوقِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ مَاجِيلَوَيْهِ عَنْ عَمِّهِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي الْقَاسِمِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ الْبَرْقِيِّ عَنِ ابْنِ جَبَلَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ: جَاءَ نَفَرٌ مِنَ الْيَهُودِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَسَأَلَهُ أَعْلَمُهُمْ عَنْ مَسَائِلَ فَكَانَ فِيمَا سَأَلَهُ أَخْبِرْنِي لِأَيِّ شَيْ‌ءٍ تُوَضَّأُ هَذِهِ الْجَوَارِحُ الْأَرْبَعُ وَ هِيَ أَنْظَفُ الْمَوَاضِعِ فِي الْجَسَدِ قَالَ النَّبِيُّ ص لَمَّا أَنْ وَسْوَسَ الشَّيْطَانُ إِلَى آدَمَ وَ دَنَا آدَمُ مِنَ الشَّجَرَةِ وَ نَظَرَ إِلَيْهَا ذَهَبَ مَاءُ وَجْهِهِ ثُمَّ قَامَ وَ هُوَ أَوَّلُ قَدَمٍ مَشَتْ إِلَى خَطِيئَةٍ ثُمَّ تَنَاوَلَ بِيَدِهِ ثُمَّ مَسَّهَا فَأَكَلَ مِنْهَا فَطَارَ الْحُلِيُّ وَ الْحُلَلُ عَنْ جَسَدِهِ ثُمَّ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى أُمِّ رَأْسِهِ وَ بَكَى فَلَمَّا تَابَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِ وَ عَلَى ذُرِّيَّتِهِ الْوُضُوءَ عَلَى هَذِهِ الْجَوَارِحِ الْأَرْبَعِ وَ أَمَرَهُ أَنْ يَغْسِلَ الْوَجْهَ لَمَّا نَظَرَ إِلَى الشَّجَرَةِ وَ أَمَرَهُ بِغَسْلِ السَّاعِدَيْنِ إِلَى الْمِرْفَقَيْنِ لَمَّا تَنَاوَلَ مِنْهَا وَ أَمَرَهُ بِمَسْحِ الرَّأْسِ لَمَّا وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِهِ وَ أَمَرَهُ بِمَسْحِ الْقَدَمَيْنِ لَمَّا مَشَى إِلَى الْخَطِيئَةِ ثُمَّ سَنَّ عَلَى أُمَّتِيَ الْمَضْمَضَةَ لِتُنَقِّيَ الْقَلْبَ مِنَ الْحَرَامِ وَ الِاسْتِنْشَاقَ لِتَحْرُمَ عَلَيْهِمْ رَائِحَةُ النَّارِ وَ نَتْنُهَا قَالَ الْيَهُودِيُّ صَدَقْتَ يَا مُحَمَّدُ فَمَا جَزَاءُ عَامِلِهَا قَالَ النَّبِيُّ ص أَوَّلُ مَا يَمَسُّ الْمَاءَ يَتَبَاعَدُ عَنْهُ الشَّيْطَانُ وَ إِذَا تَمَضْمَضَ نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ وَ لِسَانَهُ بِالْحِكْمَةِ فَإِذَا اسْتَنْشَقَ آمَنَهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ رَزَقَهُ رَائِحَةَ الْجَنَّةِ فَإِذَا غَسَلَ وَجْهَهُ بَيَّضَ اللَّهُ وَجْهَهُ يَوْمَ تَبْيَضُّ فِيهِ وُجُوهٌ وَ تَسْوَدُّ فِيهِ وُجُوهٌ وَ إِذَا غَسَلَ سَاعِدَيْهِ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ أَغْلَالَ النَّارِ وَ إِذَا مَسَحَ رَأْسَهُ مَسَحَ اللَّهُ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَ إِذَا مَسَحَ قَدَمَيْهِ أَجَازَهُ اللَّهُ عَلَى الصِّرَاطِ يَوْمَ تَزِلُّ فِيهِ الْأَقْدَامُ قَالَ صَدَقْتَ يَا مُحَمَّدُ. [1]
امام حسن علیه السلام فرمود: گروهی یهودی نزد رسول خدا آمدند و داناترین آنان سؤالاتی را از آن حضرت پرسید و یکی از آن پرسش‌ها این بود: برای چه این اعضای چهارگانه بدن که تمیزترین اعضای بدن هستند در وضو شسته می‌شود؟ رسول خدا فرمود: وسوسه شیطان در آدم باعث شد که آن حضرت به آن درختی که نباید نزدیک شود، نزدیک شد و نگاهی به آن درخت انداخت و در اثر آن نگاه، حجب و حیاء او از بین رفت. سپس به طرف آن درخت آمد و این اولین قدمی بود که به طرف خطا برداشته شد. بعد از آن، آدم از میوه آن درخت خورد و در اثر این خوردن، زینت و لباس از بدنش برداشته شد، و او در این حالت دستش را روی سرش گذاشت و گریست. بعد از آن که خداوند بزرگ توبه آدم را قبول کرد، بر او و فرزندانش وضوی این اعضای چهارگانه را واجب کرد، دستور داد که صورت را بشوید، به خاطر این که به آن درخت نگاه کرد؛ و امر کرد به شستن دو دست تا آرنج، بدین دلیل که با دو دستش از میوه آن درخت خورد؛ و دستور داد به مسح سر، بدین دلیل که دستش را روی سرش گذاشت؛ و مسح پاها به خاطر آن بود که به وسیله آنها به طرف خطا رفت. سپس بر امت من مضمضه را به خاطر پاک شدن قلب از حرام سنت کرد و استنشاق را سنت قرار داد تا رائحه آتش و بوی بد آن بر آنان حرام شود.
آن فرد یهودی گفت: راست گفتی ای محمد، پاداش عمل کننده بدان چیست؟ رسول خدا فرمود: به محض اینكه آب با اوّلین عضو بدن تماس پیدا می‌كند، شیطان از آن دور می‌شود و هنگامی كه مضمضه می‌كند، خداوند سبحان قلب و زبان او را به حكمتش منور می‌سازد و زمانی كه استنشاق می‌كند، خدا او را از آتش جهنّم در امان می‌دارد، بوی بهشت را نصیبش می‌گرداند و وقتی كه صورتش را می‌شوید، خدا در روزی كه گروهی با چهره سفید و عده‌ای با چهره سیاه محشور می‌شوند، او را با روی سفید محشور می‌كند و وقتی که دست‌هایش را می‌شوید، خداوند زنجیرهای آتش را بر او حرام می‌کند و هنگامی كه سرش را مسح می‌كند، خدا او را از پل صراط، روزی كه قدم‌ها در آن می‌لغزد، عبور می‌دهد. آن فرد گفت: راست گفتی ای محمد.
2- مَجَالِسُ الصَّدُوقِ، عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ أَحْمَدَ الصَّائِغِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ ابْنِ عُقْدَةَ الْهَمْدَانِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ رِئَابٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ قَيْسٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: أَتَى رَجُلٌ النَّبِيَّ ص فَسَأَلَهُ عَنْ ثَوَابِ الْوُضُوءِ وَ الصَّلَاةِ فَقَالَ ص اعْلَمْ أَنَّكَ إِذَا ضَرَبْتَ يَدَكَ فِي الْمَاءِ وَ قُلْتَ بِسْمِ اللَّهِ تَنَاثَرَتِ الذُّنُوبُ الَّتِي اكْتَسَبَتْهَا يَدَاكَ فَإِذَا غَسَلْتَ وَجْهَكَ تَنَاثَرَتِ الذُّنُوبُ الَّتِي اكْتَسَبَتْهَا عَيْنَاكَ بِنَظَرِهِمَا وَ فُوكَ بِلَفْظِهِ فَإِذَا غَسَلْتَ ذِرَاعَيْكَ تَنَاثَرَتِ الذُّنُوبُ عَنْ يَمِينِكَ وَ شِمَالِكَ فَإِذَا مَسَحْتَ رَأْسَكَ وَ قَدَمَيْكَ تَنَاثَرَتِ الذُّنُوبُ الَّتِي مَشَيْتَ إِلَيْهَا عَلَى قَدَمَيْكَ فَهَذَا لَكَ فِي وُضُوئِك. [2]
امام باقر علیه السلام فرمود: مردی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و از ایشان درباره ثواب وضو و نماز سؤال کرد. فرمود: بدان! چون دستانت را در آب زنی و «بسم الله الرحمن الرحیم» بگویی، گناهانی که دستانت انجام داده‌اند فرو می‌ریزد، و چون چهره خویش را بشویی، گناهانی که چشمانت با نگاه کردنشان و زبانت با بیان آنها انجام داده‌اند از بین می‌رود، و وقتی دو دست خود را از آرنج بشویی، گناهان از دست راست و چپت فرو می‌ریزند، و چون بر سر و پاهای خود مسح کشی، گناهانی از بین می رود که با قدم‌هایت به سوی آنها گام برداشته‌ای. پس این، پاداش وضوی تو است.
3- ثَوَابُ الْأَعْمَالِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع مَنْ تَوَضَّأَ لِلْمَغْرِبِ كَانَ وُضُوؤُهُ ذَلِكَ كَفَّارَةً لِمَا مَضَى مِنْ ذُنُوبِهِ فِي نَهَارِهِ مَا خَلَا الْكَبَائِرَ وَ مَنْ تَوَضَّأَ لِصَلَاةِ الصُّبْحِ كَانَ وُضُوؤُهُ ذَلِكَ كَفَّارَةً لِمَا مَضَى مِنْ ذُنُوبِهِ فِي لَيْلَتِهِ مَا خَلَا الْكَبَائِرَ. [3]
امام کاظم علیه السلام فرمود: كسى كه براى نماز مغرب وضو بگیرد، وضویش كفاره گناهانی است که در روز انجام داده است، البته به استثناى گناهان كبیره؛ و كسى كه براى نماز صبح وضو بگیرد، وضوى او كفاره گناهان شب گذشته اوست، به جز گناهان كبیره.
4- مَعَانِي الْأَخْبَارِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارِ وَ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِيسَ مَعاً عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى الْأَشْعَرِيِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَمَانِيَةٌ لَا تُقْبَلُ لَهُمْ صَلَاةٌ الْعَبْدُ الْآبِقُ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَى مَوْلَاهُ وَ النَّاشِزُ عَنْ زَوْجِهَا وَ هُوَ عَلَيْهَا سَاخِطٌ وَ مَانِعُ الزَّكَاةِ وَ تَارِكُ الْوُضُوءِ وَ الْجَارِيَةُ الْمُدْرِكَةُ تُصَلِّي بِغَيْرِ خِمَارٍ وَ إِمَامُ قَوْمٍ يُصَلِّي بِهِمْ وَ هُمْ لَهُ كَارِهُونَ وَ الزِّبِّينُ قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الزِّبِّينُ قَالَ الرَّجُلُ يُدَافِعُ الْبَوْلَ وَ الْغَائِطَ وَ السَّكْرَانُ فَهَؤُلَاءِ ثَمَانِيَةٌ لَا تُقْبَلُ لَهُمْ صَلَاةٌ. [4]
برخی اصحاب در حدیثی که به امام صادق علیه السلام نسبت داده‌اند نقل کرده‌اند که فرمود: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: هشت نفرند که نمازشان پذیرفته نمى‌شود: بنده فرارى، تا زمانى که به سوى مولایش برگردد. زن نافرمان که شوهرش از او ناراضى است، کسى که زکات نمى‌دهد، کسى که وضو نمى‌گیرد، دختر بالغى که بدون روسرى نماز بخواند، امام قومى که با آنان نماز بخواند در حالى که از امامت او ناراضى هستند، و انسان زَبین. سؤال کردند: ای رسول خدا زبین کیست؟ فرمود: یعنى کسى که از بول و غائط خودداری کرده است، و انسان مست، این هشت نفر نمازشان پذیرفته نمی‌شود.
5- عِقَابُ الْأَعْمَالِ، وَ الْعِلَلُ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنِ السِّنْدِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ قَالَ: أُقْعِدَ رَجُلٌ مِنَ الْأَخْيَارِ فِي قَبْرِهِ فَقِيلَ لَهُ إِنَّا جَالِدُوكَ مِائَةَ جَلْدَةٍ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ فَقَالَ لَا أُطِيقُهَا فَلَمْ يَزَالُوا بِهِ حَتَّى انْتَهَوْا إِلَى جَلْدَةٍ وَاحِدَةٍ فَقَالُوا لَيْسَ مِنْهَا بُدٌّ فَقَالَ فَبِمَا تَجْلِدُونِيهَا قَالُوا نَجْلِدُكَ لِأَنَّكَ صَلَّيْتَ يَوْماً بِغَيْرِ وُضُوءٍ وَ مَرَرْتَ عَلَى ضَعِيفٍ فَلَمْ تَنْصُرْهُ قَالَ فَجَلَدُوهُ جَلْدَةً مِنْ عَذَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَامْتَلَأَ قَبْرُهُ نَاراً. [5]
امام صادق علیه السلام فرمود: مردی از نیکان را در قبرش گذاشتند. به او گفته شد که ما صد تازیانه از عذاب خدا را به تو می‌زنیم! گفت طاقت ندارم، به تدریج آن را کم کردند تا رسید به یک تازیانه، و گفتند چاره‌ای جز زدن آن نداریم. گفت: به چه سبب مرا تازیانه می‌زنید؟ گفتند: بدین علت که روزی بدون وضو نماز خواندی و بر ناتوانی گذشتی و به او کمک نکردی. فرمود: و یک تازیانه از عذاب الهی را به او زدند، پس قبرش از آتش پر شد.
6- الْعُيُونُ، وَ الْعِلَلُ، عَنْ عَبْدِ الْوَاحِدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَيْبَةَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ عَنِ الرِّضَا ع فَإِنْ قَالَ لِمَ أُمِرَ بِالْوُضُوءِ وَ بُدِئَ بِهِ قِيلَ لِأَنْ يَكُونَ الْعَبْدُ طَاهِراً إِذَا قَامَ بَيْنَ يَدَيِ الْجَبَّارِ فِي مُنَاجَاتِهِ إِيَّاهُ مُطِيعاً لَهُ فِيمَا أَمَرَهُ نَقِيّاً مِنَ الْأَدْنَاسِ وَ النَّجَاسَةِ مَعَ مَا فِيهِ مِنْ ذَهَابِ الْكَسَلِ وَ طَرْدِ النُّعَاسِ وَ تَذْكِيَةِ الْفُؤَادِ لِلْقِيَامِ بَيْنَ يَدَيِ الْجَبَّارِ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ وَجَبَ ذَلِكَ عَلَى الْوَجْهِ وَ الْيَدَيْنِ وَ الرَّأْسِ وَ الرِّجْلَيْنِ قِيلَ لِأَنَّ الْعَبْدَ إِذَا قَامَ بَيْنَ يَدَيِ الْجَبَّارِ فَإِنَّمَا يَنْكَشِفُ مِنْ جَوَارِحِهِ وَ يَظْهَرُ مَا وَجَبَ فِيهِ الْوُضُوءُ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ بِوَجْهِهِ يَسْتَقْبِلُ وَ يَسْجُدُ وَ يَخْضَعُ وَ بِيَدِهِ يَسْأَلُ وَ يَرْغَبُ وَ يَرْهَبُ وَ يَتَبَتَّلُ وَ بِرَأْسِهِ يَسْتَقْبِلُ فِي رُكُوعِهِ وَ سُجُودِهِ وَ بِرِجْلَيْهِ يَقُومُ وَ يَقْعُدُ فَإِنْ قِيلَ فَلِمَ وَجَبَ الْغَسْلُ عَلَى الْوَجْهِ وَ الْيَدَيْنِ وَ الْمَسْحُ عَلَى الرَّأْسِ وَ الرِّجْلَيْنِ وَ لَمْ يُجْعَلْ غَسْلًا كُلُّهُ وَ لَا مَسْحاً كُلُّهُ قِيلَ لِعِلَلٍ شَتَّى مِنْهَا أَنَّ الْعِبَادَةَ الْعُظْمَى إِنَّمَا هِيَ الرُّكُوعُ وَ السُّجُودُ وَ إِنَّمَا يَكُونُ الرُّكُوعُ وَ السُّجُودُ بِالْوَجْهِ وَ الْيَدَيْنِ لَا بِالرَّأْسِ وَ الرِّجْلَيْنِ وَ مِنْهَا أَنَّ الْخَلْقَ لَا يُطِيقُونَ فِي كُلِّ وَقْتٍ غَسْلَ الرَّأْسِ وَ الرِّجْلَيْنِ يَشْتَدُّ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ فِي الْبَرْدِ وَ السَّفَرِ وَ الْمَرَضِ وَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ وَ غَسْلُ الْوَجْهِ وَ الْيَدَيْنِ أَخَفُّ مِنْ غَسْلِ الرَّأْسِ وَ الرِّجْلَيْنِ وَ إِنَّمَا وُضِعَتِ الْفَرَائِضُ عَلَى قَدْرِ أَقَلِّ النَّاسِ طَاقَةً مِنْ أَهْلِ الصِّحَّةِ ثُمَّ عُمَّ فِيهَا الْقَوِيُّ وَ الضَّعِيفُ وَ مِنْهَا أَنَّ الرَّأْسَ وَ الرِّجْلَيْنِ لَيْسَ هُمَا فِي كُلِّ وَقْتٍ بَادِيَانِ وَ ظَاهِرَانِ كَالْوَجْهِ وَ الْيَدَيْنِ لِمَوْضِعِ الْعِمَامَةِ وَ الْخُفَّيْنِ وَ غَيْرِ ذَلِكَ فَإِنْ قَالَ فَلِمَ وَجَبَ الْوُضُوءُ مِمَّا خَرَجَ مِنَ الطَّرَفَيْنِ خَاصَّةً وَ مِنَ النَّوْمِ دُونَ سَائِرِ الْأَشْيَاءِ فَقِيلَ لِأَنَّ الطَّرَفَيْنِ هُمَا طَرِيقُ النَّجَاسَةِ وَ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ طَرِيقٌ تُصِيبُهُ النَّجَاسَةُ مِنْ نَفْسِهِ إِلَّا مِنْهُمَا فَأُمِرُوا بِالطَّهَارَةِ عِنْدَ مَا تُصِيبُهُمْ تِلْكَ النَّجَاسَةُ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَمَّا النَّوْمُ فَإِنَّ النَّائِمَ إِذَا غَلَبَ عَلَيْهِ النَّوْمُ يُفْتَحُ كُلُّ شَيْ‌ءٍ مِنْهُ وَ اسْتَرْخَى فَكَانَ أَغْلَبَ الْأَشْيَاءِ كُلِّهَا فِيمَا يَخْرُجُ مِنْهُ فَوَجَبَ عَلَيْهِ الْوُضُوءُ بِهَذِهِ الْعِلَّةُ فَإِنْ قَالُوا فَلِمَ لَمْ يُؤْمَرُوا بِالْغُسْلِ مِنْ هَذِهِ النَّجَاسَةِ كَمَا أُمِرُوا بِالْغُسْلِ مِنَ الْجَنَابَةِ قِيلَ لِأَنَّ هَذَا شَيْ‌ءٌ دَائِمٌ غَيْرُ مُمْكِنٍ لِلْخَلْقِ الِاغْتِسَالُ مِنْهُ كُلَّمَا يُصِيبُ ذَلِكَ وَ لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَهَا وَ الْجَنَابَةُ لَيْسَ هِيَ أَمْراً دَائِماً إِنَّمَا هِيَ شَهْوَةٌ يُصِيبُهَا إِذَا أَرَادَ وَ يُمْكِنُهُ تَعْجِيلُهَا وَ تَأْخِيرُهَا لِلْأَيَّامِ الثَّلَاثَةِ وَ الْأَقَلِّ وَ الْأَكْثَرِ وَ لَيْسَ هَاتَيْكَ هَكَذَا. [6]
فضل بن شاذان نقل کرده است که امام رضا علیه السلام فرمود: اگر بگویند چرا به گرفتن وضو امر کرده و با آن آغاز کرده است؟ در جواب گفته می‌شود: زیرا زمانی که بنده در حین مناجات، فراروی خداوند جبار می‌ایستد، پاک باشد و در آنچه که به وی فرمان داده، وی را اطاعت کند و از آلودگیها و نجاسات پاکیزه گردد و وضو گرفتن سبب از بین رفتن کسالت و خواب آلودگی است و بدین خاطر که قلب خود را به خاطر حضور در محضر خداوند جبار پاک گرداند.
اگر گفته شود: چرا آن بر صورت و دستان و سر و پاها واجب شده است؟ در جواب گفته می‌شود: زیرا بنده وقتى که در حضور حضرت جبار ایستاد، همانا اعضا و جوارح او آشکار می‌گردد، و آن چه که وضو در آن واجب است، ظاهر می‌گردد؛ زیرا با رویش سجده کند و خضوع نماید و با دستش سؤال و رغبت و رهبت نماید و منقطع به حق شود و با سرش حق را در رکوع و سجود استقبال کند، و با پاهایش بایستد و بنشیند. اگر گفته شود: به چه دلیل شستن صورت و دستان و مسح سر و پاها واجب شده، اما شستن و مسح تمامی اعضا واجب نشده؟ در پاسخ گفته می‌شود: به دلائل بسیار، از جمله اینکه عبادت بزرگ تنها رکوع و سجود است و رکوع و سجود تنها با صورت و دستان انجام می‌شود. نه با سر و دو پا. دلیل دیگر این است که بندگان در هر زمان توان شستن سر و پاها را ندارند. این امر، زمان سرما و سفر و بیماری و شب و روز بر آنان سخت می‌گردد و شستن صورت و دستان راحت‌تر از شستن سر و دو پاست، و انجام واجبات بر ضعیفترین خلایق از لحاظ صحت جسمانی قرار داده شده و سپس قوی و ضعیف را در بر گرفته؛ و دیگر دلیل این است که سر و پاها در هر زمان، همچون صورت و دستان به خاطر قرار گرفتن عمامه بر روی سر و پوشیدن کفشها، آشکار نیستند.
اگر گفته شود: به چه دلیل گرفتن وضو به ویژه پس از خارج شدن [بول و مدفوع] از دو طرف و پس از خواب واجب شده، در حالی که در مورد چیزهای دیگر اینچنین نیست، در پاسخ گفته می‌شود: زیرا هر دو طرف راه نجاست است و بر انسان راهی برای اصابت نجاست به او جز از این دو راه نیست، از این رو به طهارت و پاکیزگی فرمان داده شدهاند، زمانی که نجاست به واسطه خودشان به آنان برسد؛ اما زمانی که خواب بر فرد خفته غلبه کند، همه چیز از وی باز می‌شود و سست می‌گردد، پس اغلب بلکه تمامی اشیاء از چیزهایی هستند که از وی خارج می‌شوند، بدین دلیل وضو گرفتن بر وی واجب شده است. اگر گفته شود: به چه دلیل به انجام غسل به خاطر این نجاست فرمان داده نشده‌‌اند، همچنان که به غسل جنابت مامور شدهاند؟ در پاسخ باید گفت: زیرا که این امری همیشگی و دائمی است و هر بار قضای حاجت کند، غسل کردن به خاطر آن برای بندگان ممکن نیست و خداوند بندگان را تنها به اندازه توانایی‌شان تکلیف می‌کند؛ و جنابت امری دائمی نیست، بلکه آن تنها شهوتی است که هر زمان اراده کند بدان می‌رسد و می‌توان آن را به مدت سه روز و کمتر و بیشتر به تعجیل یا تاخیر انداخت، و این دو اینچنین نیست.
7- نَوَادِرُ الرَّاوَنْدِيِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْوُضُوءُ نِصْفُ الْإِيمَانِ. [7]
امام موسی بن جعفر از پدران خود علیهم السلام نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: وضو نیمی از ایمان است.