مسواک زدن

1- الأمالي للصدوق عَنْ مَاجِيلَوَيْهِ عَنْ عَمِّهِ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ: عَلَيْكُمْ بِالسِّوَاكِ فَإِنَّهَا مَطْهَرَةٌ وَ سُنَّةٌ حَسَنَةٌ.[1]

امام صادق علیه السّلام فرمود: بر شما باد به مسواك كه پاك‌كننده است و سنت خوبى است.

2- الأمالي للصدوق فِي مَنَاهِي النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ: مَا زَالَ جَبْرَئِيلُ يُوصِينِي بِالسِّوَاكِ حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيَجْعَلُهُ فَرِيضَةً. [2]

پيغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئيل پيوسته مرا سفارش كرد به مسواک زدن، تا جایی که گمان بردم آن را واجب خواهد كرد.

3- علل الشرائع عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ لَوْ لَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ مَعَ كُلِّ صَلَاةٍ. [3]

امام باقر علیه السّلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل فرمود: اگر بر امتم سخت نبود، به مسواک زدن با هر نمازى فرمانشان مي دادم.

4- علل الشرائع عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ عَنْ أَبِي بَكْرِ بْنِ أَبِي سَمَّالٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‌ إِذَا قُمْتَ بِاللَّيْلِ فَاسْتَكْ فَإِنَّ الْمَلَكَ يَأْتِيكَ فَيَضَعُ فَاهُ عَلَى فِيكَ فَلَيْسَ مِنْ حَرْفٍ تَتْلُوهُ وَ تَنْطِقُ بِهِ إِلَّا صَعِدَ بِهِ إِلَى السَّمَاءِ فَلْيَكُنْ فُوكَ طَيِّبَ الرِّيحِ‌.[4]

امام صادق علیه السّلام فرمود: چون شب [برای نماز شب] برخاستى، مسواك بزن كه فرشته در برت آيد و دهانش را به دهانت گزارد و حرفى نخوانى جز آنكه آن را به آسمان رساند و بايد دهانت خوشبو باشد.

5- علل الشرائع عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَسَّانَ الرَّازِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَزِيدَ الرَّازِيِّ عَنْ أَبِي الْبَخْتَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ لَمَّا دَخَلَ النَّاسُ فِي الدِّينِ أَفْوَاجاً أَتَتْهُمُ الْأَزْدُ أَرَقُّهَا قُلُوباً وَ أَعْذَبُهَا أَفْوَاهاً قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ص هَذِهِ أَرَقُّهَا قُلُوباً عَرَفْنَاهُ فَلِمَ صَارَتْ أَعْذَبَهَا أَفْوَاهاً قَالَ لِأَنَّهَا كَانَتْ تَسْتَاكُ قَالَ وَ قَالَ جَعْفَرٌ ع لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ طَهُورٌ وَ طَهُورُ الْفَمِ السِّوَاكُ‌.[5]

امام صادق علیه السّلام روایت نمود که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چون مردم فوج فوج به دين در آمدند، تيره «ازد» هم آمدند كه دل نازك‌ترین آنان بودند و شيرين‌دهان‌ترین همه. گفته شد: يا رسول الله! نازك دلى آنها را دانسته‌ايم، اما چرا شيرين‌دهان‌ترند؟ فرمود: چون مسواك مي زنند. امام صادق علیه السّلام فرمود: هر چيزى را پاك‌كننده‌اي است و پاك‌كننده دهان، مسواك است.

6- قرب الإسناد عَنْ عَلِيٍّ عَنْ أَخِيهِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ يَسْتَاكُ بِيَدِهِ إِذَا قَامَ فِي الصَّلَاةِ صَلَاةِ اللَّيْلِ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى السِّوَاكِ قَالَ إِذَا خَافَ الصُّبْحَ فَلَا بَأْسَ‌.[6]

از امام کاظم علیه السلام درباره كسى كه براى نماز شب با دست مسواك كند در حالی که به مسواك دسترسى دارد سؤال شد. فرمود: اگر بيم دارد كه صبح شود عیبی ندارد.

7- الخصال‌ فِيمَا أَوْصَى بِهِ النَّبِيُّ ص إِلَى عَلِيٍّ ع يَا عَلِيُّ ثَلَاثٌ يَزِدْنَ فِي الْحِفْظِ وَ يُذْهِبْنَ السُّقْمَ اللُّبَانُ وَ السِّوَاكُ وَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ‌.[7]

در سفارش‌های پيغمبر صلی الله علیه و آله به على علیه السّلام آمده است: اى على! سه چیز به قوه حافظه بیفزايند و بيمارى را ببرند: كُندُر، مسواك و خواندن قرآن.

8- الخصال عَنِ ابْنِ الْمُتَوَكِّلِ عَنْ عَلِيٍّ عَنْ أَخِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ ع عَنِ النَّبِيِّ ص قَالَ: أَرْبَعٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِينَ الْعِطْرُ وَ النِّسَاءُ وَ السِّوَاكُ وَ الْحِنَّاءُ. [8]

پيغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: چهار چیز از سنت رسولان الهی است: عطر، زنان، مسواك، و حنا.

9- أَقُولُ، قَدْ مَضَى فِي بَابِ جَوَامِعِ الْمَسَاوِي وَ غَيْرِهِ‌ أَنَّهُ قِيلَ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ‌ ع أَ تَرَى هَذَا الْخَلْقَ كُلَّهُ مِنَ النَّاسِ فَقَالَ أَلْقِ مِنْهُمُ التَّارِكَ لِلسِّوَاكِ إِلَى آخِرِ مَا قَالَ‌.[9]

به امام صادق علیه السّلام گفته شد: به نظر شما همه اين خلق آدمند؟ فرمود: ترك کننده مسواك را كنار بزن و...تا آخر حدیث.

10- الخصال عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنِ الْيَقْطِينِيِّ عَنِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: فِي السِّوَاكِ اثْنَتَا عَشْرَةَ خَصْلَةً هُوَ مِنَ السُّنَّةِ وَ هُوَ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ وَ مَجْلَاةٌ لِلْبَصَرِ وَ يُرْضِي الرَّحْمَنَ وَ يُبَيِّضُ الْأَسْنَانَ وَ يَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ يَشُدُّ اللِّثَةَ وَ يُشَهِّي الطَّعَامَ وَ يَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ يَزِيدُ فِي الْحِفْظِ وَ يُضَاعِفُ الْحَسَنَاتِ وَ يُفَرِّحُ الْمَلَائِكَةَ. [10]

امام صادق علیه السّلام فرمود: در مسواك دوازده خصلت است: از سنت است، پاك‌كننده دهان است، روشن کننده ديده است، خشنودى خدای رحمان را در بر دارد، دندان‌ها را سفيد كند، زردی و بوی بد دندان را ببرد، لثه را سخت كند، ميل به خوراك آورد، بلغم را بِبَرد، قوه حافظه را افزایش دهد، حسنات را چند برابر كند و مایه خرسندى فرشته‌ها است.

11- الخصال الْأَرْبَعُمِائَةِ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع‌ السِّوَاكُ مِنْ مَرْضَاةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُنَّةٌ لِلنَّبِيِّ ص وَ مَطْيَبَةٌ لِلْفَمِ‌.[11]

امير مؤمنان علیه السّلام فرمود: مسواك، خشنودى خدای عزوجل، سنت پيغمبر صلی الله علیه و آله و خوشبو كننده دهان است.

12- ثواب الأعمال عَنِ ابْنِ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ عَنْ مُصَدِّقٍ عَنْ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع‌ لَوْ يَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِي السِّوَاكِ لَأَبَاتُوهُ مَعَهُمْ فِي لِحَافٍ‌.[12]

امام باقر علیه السّلام فرمود: اگر مردم خاصيت مسواك را مى‌دانستند، آن را تا صبح با خود زير لحاف مي داشتند.

13- ثواب الأعمال عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحِمْيَرِيِّ عَنِ ابْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ عَنْ أَبِيهِ يَحْيَى عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: السِّوَاكُ يَذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ يَزِيدُ فِي الْحِفْظِ. [13]

امام باقر علیه السّلام فرمود: مسواک زدن بلغم را می برد و قوه حافظه را می افزايد.

14- المحاسن عَنْ مَنْصُورِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِيدٍ الْمَدَائِنِيِّ عَنْ عَبْدِ الْوَهَّابِ عَنِ الصَّبَّاحِ عَنْ حَنَانِ بْنِ سَدِيرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: شَكَتِ الْكَعْبَةُ إِلَى اللَّهِ مَا تَلْقَى مِنْ أَنْفَاسِ الْمُشْرِكِينَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهَا أَنْ قِرِّي كَعْبَةُ فَإِنِّي أُبْدِلُكِ بِهِمْ قَوْماً يَتَخَلَّلُونَ‌ بِقُضْبَانِ الشَّجَرِ فَلَمَّا بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً ص أَوْحَى إِلَيْهِ مَعَ جَبْرَئِيلَ بِالسِّوَاكِ وَ الْخِلَالِ‌.[14]

امام باقر علیه السّلام فرمود: خانه كعبه از نفس مشرکین به درگاه خداى تعالى شكايت كرد؛ خدا بدو وحى كرد كه: اى كعبه! چشمت روشن باد كه من به جای آنها قومی بر انگیزم که خلال به كار برند. چون خدا پيغمبر را برانگيخت، توسط جبرئيل به او وحى كرد به مسواك و خلال.

15- المحاسن عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِي جَمِيلَةَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‌ نَزَلَ جَبْرَئِيلُ بِالسِّوَاكِ وَ الْخِلَالِ وَ الْحِجَامَةِ. [15]

امام صادق علیه السلام فرمود: جبرئيل فرود آمد، با [دستور] مسواك و خلال و حجامت.

16- المحاسن عَنْ أَبِي سُمَيْنَةَ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ أَبَانٍ الْحَنَّاطِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ‌ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ نَظِّفُوا طَرِيقَ الْقُرْآنِ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ ص وَ مَا طَرِيقُ الْقُرْآنِ قَالَ أَفْوَاهُكُمْ قِيلَ بِمَا ذَا قَالَ بِالسِّوَاكِ‌.[16]

امام صادق علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: راه قرآن را پاكيزه داريد. گفته شد: يا رسول الله! راه قرآن چيست؟ فرمود: دهان‌هاى شما. گفته شد: با چه؟ فرمود: با مسواك زدن.

17- المحاسن عَنِ ابْنِ الْحَكَمِ عَنْ عِيسَى بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ أَفْوَاهُكُمْ طَرِيقٌ مِنْ طُرُقِ رَبِّكُمْ فَأَحَبُّهَا إِلَى اللَّهِ أَطْيَبُهَا رِيحاً فَطَيِّبُوهَا بِمَا قَدَرْتُمْ عَلَيْهِ‌.[17]

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: دهان‌های شما راهى است به درگاه پروردگار شما و محبوب‌ترین آنها به درگاه خدا، خوشبوترین آنهاست، پس تا می توانيد آن را خوشبو كنيد.

18- المحاسن عَنْ يَحْيَى بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع‌ إِنِّي لَأُحِبُّ لِلرَّجُلِ إِذَا قَامَ بِاللَّيْلِ أَنْ يَسْتَاكَ وَ أَنْ يَشَمَّ الطِّيبَ فَإِنَّ الْمَلَكَ يَأْتِي الرَّجُلَ إِذَا قَامَ بِاللَّيْلِ حَتَّى يَضَعُ فَاهُ عَلَى فِيهِ فَمَا خَرَجَ مِنَ الْقُرْآنِ مِنْ شَيْ‌ءٍ دَخَلَ جَوْفَ ذَلِكَ الْمَلَكِ‌.[18]

امام صادق علیه السّلام فرمود: من دوست دارم براى كسى كه شب خيز است مسواك زند و عطرآگين باشد، زيرا فرشته نزد شب زنده دارآيد و دهان به دهان او نهد و آنچه از قرآن می‌خواند، به درون آن فرشته در آيد.

19- المحاسن عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِيَاءِ السِّوَاكُ‌.[19]

امام صادق علیه السّلام فرمود: مسواک زدن از اخلاق پيغمبران است.

20- المحاسن عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ مَا زَالَ جَبْرَئِيلُ يُوصِينِي بِالسِّوَاكِ حَتَّى خَشِيتُ أَنْ أَدْرَدَ أَوْ أُحْفِيَ‌.[20]

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئيل پيوسته مرا سفارش به مسواك زدن كرد، تا جایی که ترسيدم دندانهایم بیفتد.

21- المحاسن عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الْمَرْزُبَانِ عَنِ النُّعْمَانِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ مَا لِي أَرَاكُمْ تَدْخُلُونَ عَلَيَّ قُلْحاً مُرْغاً مَا لَكُمْ لَا تَسْتَاكُونَ‌.[21]

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: مرا چه باشد كه می بینم شما با دندان‌های چركين و موى آلوده و آشفته بر من وارد مي شويد؟ چرا شما مسواك نمى‌زنيد؟!

22- المحاسن عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنِ الصَّنْعَانِيِّ رَفَعَهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِيٍّ فِي وَصِيَّتِهِ عَلَيْكَ بِالسِّوَاكِ عِنْدَ كُلِّ وُضُوءٍ وَ قَالَ بَعْضُهُمْ لِكُلِّ صَلَاةٍ. [22]

رسول خدا صلی الله علیه و آله در سفارش‌هایش به على علیه السّلام فرمود: برتو باد به مسواک زدن در هر وضو، و بنا بر نقلی دیگر: در هر نماز.

23- المحاسن عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ مُعَلًّى أَبِي عُثْمَانَ عَنْ مُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ السِّوَاكِ بَعْدَ الْوُضُوءِ فَقَالَ الِاسْتِيَاكُ قَبْلَ أَنْ يَتَوَضَّأَ قُلْتُ أَ رَأَيْتَ إِنْ نَسِيَ حَتَّى يَتَوَضَّأَ قَالَ يَسْتَاكُ ثُمَّ يَتَمَضْمَضُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ‌.[23]

معلى بن خنيس گفت: از امام صادق علیه السّلام از مسواک زدن پس از وضو پرسيدم. فرمود: مسواك پيش از وضو است. گفتم: اگر فراموش كرد و وضو گرفت؟ فرمود: مسواك زند و سپس سه بار آب در دهان بگرداند.

24- المحاسن عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع‌ إِذَا تَوَضَّأَ الرَّجُلُ وَ سَوَّكَ ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى وَضَعَ الْمَلَكُ فَاهُ عَلَى فِيهِ فَلَمْ يَلْفِظْ شَيْئاً إِلَّا الْتَقَمَهُ وَ زَادَ فِيهِ بَعْضُهُمْ فَإِنْ لَمْ يَسْتَكْ قَامَ الْمَلَكُ جَانِباً يَسْتَمِعُ إِلَى قِرَاءَتِهِ‌.[24]

امير مؤمنان علیه السّلام فرمود: چون كسى مسواك زند و وضو سازد و به نماز ايستد، فرشته دهان به دهانش نهد و او سخنى نگويد جز آنكه فرشته آن را ببلعد. و در برخى نقلها این اضافه هست که: اگر مسواك نكند، فرشته كنارى ايستد و قرائتش را گوش كند.

25- المحاسن عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ رَكْعَتَانِ بِسِوَاكٍ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ رَكْعَةً بِغَيْرِ سِوَاكٍ‌.[25]

امام صادق از پدرانش علیهم السّلام، از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت می کند که فرمود: دو ركعت نماز با مسواک زدن، بهتر است از هفتاد ركعت بى ‌مسواك.

26- المحاسن عَنْ أَبِي الْقَاسِمِ وَ أَبِي يُوسُفَ عَنِ الْقَنْدِيِّ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ وَ أَبِي الْبَخْتَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: السِّوَاكُ وَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ مَقْطَعَةٌ لِلْبَلْغَمِ‌.[26]

امام صادق علیه السّلام فرمود: مسواک زدن و خواندن قرآن قطع کننده بلغم هستند.

27- المحاسن عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: السِّوَاكُ يَذْهَبُ بِالدَّمْعَةِ وَ يَجْلُو الْبَصَرَ. [27]

امام صادق علیه السّلام فرمود: مسواک زدن اشك ريزى را از بین ببرد و ديده را روشن كند.

28- المحاسن عَنْ أَبِيهِ عَنْ زَكَرِيَّا عَنْ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ يُكْثِرُ مِنَ السِّوَاكِ وَ لَيْسَ بِوَاجِبٍ وَ لَا يَضُرُّكَ فَرُطُهُ فَرْطَ الْأَيَّامِ‌.[28]

امام صادق علیه السّلام فرمود: رسول خدا بسيار مسواك مي زد و واجب نيست و زيانی برتو ندارد ترک آن در «فرط الایام»[29].

29- المحاسن عَنْ بَعْضِ مَنْ رَوَاهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: مَنِ اسْتَاكَ فَلْيَتَمَضْمَضْ‌.[30]

امام صادق علیه السّلام فرمود: هر کس كه مسواك زد، مضمضه كند. (آب در دهان بگرداند.)

30- مكارم الأخلاق‌ كَانَ النَّبِيُّ ص إِذَا اسْتَاكَ اسْتَاكَ عَرْضاً وَ كَانَ يَسْتَاكُ كُلَّ لَيْلَةٍ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ مَرَّةً قَبْلَ نَوْمِهِ وَ مَرَّةً إِذَا قَامَ مِنْ نَوْمِهِ إِلَى وِرْدِهِ وَ مَرَّةً قَبْلَ خُرُوجِهِ إِلَى صَلَاةِ الصُّبْحِ وَ كَانَ يَسْتَاكُ بِالْأَرَاكِ أَمَرَهُ بِذَلِكَ جَبْرَئِيلُ‌.[31]

پيغمبر صلی الله علیه و آله دندان‌ها را به پهنا مسواك ‌می‌زد، (بالا به پایین)، و هر شب سه بار مسواك مي زد؛ يك بار قبل از خواب و بار دوم‌ پس از بيدار شدن براى نماز شب و بار سوم قبل از بيرون رفتن براى نماز صبح (در مسجد) و با چوب اراك (درختى است در حجاز كه چوبهايش را اكنون هم براى مسواك بكار مى‌برند) مسواك مى‌نمود، جبرئيل او را به اين كار امر كرده بود.

31- مكارم الأخلاق قَالَ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع‌ أَكْلُ الْأُشْنَانِ يُذِيبُ الْبَدَنَ وَ التَّدَلُّكُ بِالْخَزَفِ يُبْلِي الْجَسَدَ وَ السِّوَاكُ فِي الْخَلَاءِ يُورِثُ الْبَخَرَ. [32]

امام كاظم علیه السّلام فرمود: خوردن اشنان بدن را ذوب كند و سفال به بدن ماليدن بدن را مى‌فرسايد و مسواک زدن در بيت الخلاء، گند دهان آورد.

32- مكارم الأخلاق عَنِ النَّبِيِّ ص قَالَ: السِّوَاكُ يَزِيدُ الرَّجُلَ فَصَاحَةً. [33]

از پيغمبر صلی الله علیه و آله روایت است كه فرمود: مسواک زدن فصاحت را بيفزايد.

33- مكارم الأخلاق وَ قَالَ ص‌ إِذَا صُمْتُمْ فَاسْتَاكُوا بِالْغَدَاةِ وَ لَا تَسْتَاكُوا بِالْعَشِيِّ فَإِنَّهُ لَيْسَ مِنْ صَائِمٍ تَيْبَسُ شَفَتَاهُ بِالْعَشِيِّ إِلَّا كَانَ نُوراً بَيْنَ عَيْنَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ. [34]

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: چون روزه داريد، صبح مسواك كنيد و عصر مسواك نكنيد، زيرا روزه دارى نباشد كه لبانش در شبانگاه خشك شود، جز آنكه نورى باشد ميان دو چشمش تا روز قيامت.

34- مكارم الأخلاق وَ قَالَ ص‌ نِعْمَ السِّوَاكُ الزَّيْتُونُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ وَ يَذْهَبُ بِالْحَفْرِ وَ هُوَ سِوَاكِي وَ سِوَاكُ الْأَنْبِيَاءِ قَبْلِي. [35]

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: چه خوب است مسواك از چوب زيتون، این درخت با بركت که چرك لثه را ببرد و آن مسواك من و پيمبران پيشین بوده است.

35- مكارم الأخلاق وَ قَالَ ع‌ أَرْبَعٌ مِنْ سُنَنِ الْمُرْسَلِينَ الْخِتَانُ وَ التَّعَطُّرُ وَ النِّكَاحُ وَ السِّوَاكُ. [36]

و فرمود: چهارچیز از سنت رسولان الهی است: ختنه کردن، عطر زدن، نكاح کردن و مسواک زدن.

36- مكارم الأخلاق مِنْ كِتَابِ رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى ع‌ لَا يَسْتَغْنِي شِيعَتُنَا عَنْ‌ أَرْبَعٍ عَنْ خُمْرَةٍ يُصَلِّي عَلَيْهَا وَ خَاتَمٍ يَتَخَتَّمُ بِهِ وَ سِوَاكٍ يَسْتَاكُ بِهِ وَ سُبْحَةٍ مِنْ طِينِ قَبْرِ الْحُسَيْنِ ع فِيهَا ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ حَبَّةً مَتَى قَلَّبَهَا ذَاكِراً لِلَّهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ حَبَّةٍ أَرْبَعِينَ حَسَنَةً وَ إِذَا قَلَّبَهَا سَاهِياً يَعْبَثُ بِهَا كَتَبَ اللَّهُ لَهُ عِشْرِينَ حَسَنَةً. [37]

امام كاظم علیه السّلام فرمود: شيعه ما از چهار چيز بى‌نياز نباشند: حصیری از نخل خرما كه روى آن نماز كنند؛ انگشترى كه به انگشت كنند؛ مسواكى كه با آن مسواك زنند؛ تسبيح تربت امام حسين با سى و سه دانه كه هر گاه آن را در ذكر خدا بگردانند، خدا به ازای هر دانه برايشان چهل حسنه بنويسد، و چون آن را در حال غفلت بگرداند، خدا برايش‌ بيست حسنه بنويسد.

37- مكارم الأخلاق وَ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع‌ ...يُكْرَهُ السِّوَاكُ فِي الْحَمَّامِ لِأَنَّهُ يُورِثُ وَبَاءَ الْأَسْنَانِ. [38]

امام باقر علیه السّلام فرمود: مسواک زدن در حمام مکروه است زيرا سبب ريزش دندان‌ها شود.

38- مكارم الأخلاق وَ قَالَ الْبَاقِرُ ع‌ السِّوَاكُ لَا تَدَعْهُ فِي كُلِّ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ وَ لَوْ أَنْ تُمِرَّهُ مَرَّةً وَاحِدَةً. [39]

امام باقر علیه السّلام فرمود: مسواک زدن را در هر سه روز وامگذار، اگرچه با كشیدن يك بار مسواك باشد.

39- مكارم الأخلاق وَ فِي وَصِيَّةِ النَّبِيِّ ص لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع‌ يَا عَلِيُّ عَلَيْكَ بِالسِّوَاكِ وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ لَا تُقِلَّ مِنْهُ فَافْعَلْ فَإِنَّ كُلَّ صَلَاةٍ تُصَلِّيهَا بِالسِّوَاكِ تَفْضُلُ عَلَى الَّتِي تُصَلِّيهَا بِغَيْرِ سِوَاكٍ أَرْبَعِينَ يَوْماً. [40]

در سفارش پيغمبر صلی الله علیه و آله به على علیه السّلام آمده است: اى على! بر تو باد به مسواک زدن، و اگر بتوانى از آن كم نکن و انجام بده كه هر نماز را با مسواک زدن بخوانى، بهتر است از نماز چهل روز بى ‌مسواك.

40- مكارم الأخلاق عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‌ السِّوَاكُ عَلَى الْمَقْعَدَةِ يُورِثُ الْبَخَرَ. [41]

امام صادق علیه السّلام فرمود: مسواک زدن در حال مدفوع کردن، باعث گند دهان باشد.

41- مكارم الأخلاق عَنِ الصَّادِقِ ع عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ: ثَلَاثٌ يَذْهَبْنَ بِالْبَلْغَمِ وَ يَزِدْنَ فِي الْحِفْظِ السِّوَاكُ وَ الصَّوْمُ وَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ‌.[42]

امام صادق از پدرش، از اميرالمؤمنين علیهم السّلام روایت می کند که فرمود: سه چیز بلغم را ببرد و حافظه را بیفزايد: مسواک زدن، روزه گرفتن و خواندن قرآن.

42- تحف العقول عَنِ النَّبِيِّ ص قَالَ: يَا عَلِيُّ عَلَيْكَ بِالسِّوَاكِ فَإِنَّ فِي السِّوَاكِ مَطْهَرَةً لِلْفَمِ وَ مَرْضَاةً لِلرَّبِّ وَ مَجْلَاةً لِلْعَيْنِ وَ الْخِلَالُ يُحَبِّبُكَ إِلَى الْمَلَائِكَةِ فَإِنَّ الْمَلَائِكَةَ تَتَأَذَّى بِرِيحِ مَنْ لَا يَتَخَلَّلُ بَعْدَ الطَّعَامِ‌.[43]

پيغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: اى على! بر تو باد به مسواك کردن كه مسواک زدن، پاكيزگى دهان است، و خشنودى پروردگار، و روشنى چشم. و خلال كردن تو را محبوب فرشته‌ها سازد، زيرا فرشته‌ها رنج برند از بوى آن کس که پس از خوردن، خلال نكند.

43- نَوَادِرُ الرَّاوَنْدِيِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ أَتَانِي جَبْرَئِيلُ ع فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ كَيْفَ نَنْزِلُ عَلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لَا تَسْتَاكُونَ وَ لَا تَسْتَنْجُونَ بِالْمَاءِ وَ لَا تَغْسِلُونَ بَرَاجِمَكُمْ. [44]

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: جبرئيل به سوی من آمد و گفت: اى محمد! چگونه بر شما فرود آيم با اينكه شما مسواك نكنيد طهارت با آب نداريد، و بند انگشتان خود را (كه محل جمع شدن آلودگى‌هاست) نمى‌شوييد؟!

44- الأمالي للشيخ الطوسي عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ وَهْبَانَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حُبْشٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيَى وَ جَعْفَرِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي غُنْدَرٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: عَلَيْكُمْ بِالسِّوَاكِ فَإِنَّهُ يُذْهِبُ وَسْوَسَةَ الصَّدْرِ. [45]

امام صادق علیه السّلام فرمود: بر شما باد به مسواک زدن كه وسوسه دل را ببرد.

45- دَعَوَاتُ الرَّاوَنْدِيِّ، قَالَ النَّبِيُّ ص‌ اسْتَاكُوا عَرْضاً وَ لَا تَسْتَاكُوا طُولًا وَ قَالَ التَّشْوِيصُ بِالْإِبْهَامِ وَ الْمُسَبِّحَةِ عِنْدَ الْوُضُوءِ السِّوَاكُ وَ الدُّعَاءُ عِنْدَ السِّوَاكِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي حَلَاوَةَ نِعْمَتِكَ وَ أَذِقْنِي بَرْدَ رَوْحِكَ وَ أَطْلِقْ لِسَانِي بِمُنَاجَاتِكَ وَ قَرِّبْنِي مِنْكَ مَجْلِساً وَ ارْفَعْ ذِكْرِي فِي الْأَوَّلِينَ اللَّهُمَّ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ وَ يَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى حَوِّلْنَا مِمَّا تَكْرَهُ إِلَى مَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى وَ إِنْ كَانَتِ الْقُلُوبُ قَاسِيَةً وَ إِنْ كَانَتِ الْأَعْيُنُ‌ جَامِدَةً وَ إِنْ كُنَّا أَوْلَى بِالْعَذَابِ فَأَنْتَ أَوْلَى بِالْمَغْفِرَةِ اللَّهُمَّ أَحْيِنِي فِي عَافِيَةٍ وَ أَمِتْنِي فِي عَافِيَةٍ. [46]

پيغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: دندان‌ها را به پهنا مسواك كنيد، نه به طول آنها. و فرمود: كشيدن انگشت ابهام و مسبحه به دندان‌ها هنگام وضو گرفتن، مسواک زدن است و دعای هنگام مسواک زدن اين است: «بار خدایا! به من شيرينى نعمتت را روزى كن و به من بچشان خنكى نسيم رحمتت را، و زبانم را به مناجاتت روان ساز، و مرا به خود نزديك كن و نامم را در اولين بلند كن. بار خدايا! اى بهترين درخواست‌شده‌ها و بخشنده‌ترین بخشنده‌ها! مرا از آنچه بد دارى به آنچه دوست دارى برگردان، اگر چه دل‌ها سخت و ديده‌ها بى‌اشكند. و اگر ما سزاوارتريم به عذاب، تو سزاوارترى به آمرزش. بار خدايا! مرا در عافيت زنده دار و در عافيت بميران.

46- كِتَابُ الْإِمَامَةِ وَ التَّبْصِرَةِ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ السِّوَاكُ شَطْرُ الْوُضُوءِ وَ الْوُضُوءُ شَطْرُ الْإِيمَانِ. [47]

امام صادق از پدرانش علیهم السّلام، از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرد که فرمود: مسواک زدن نيمى از وضو است و وضو نيمى از ايمان.