نهادینه کردن حجاب و عفاف در کودکان و نوجوانان

نهادینه کردن حجاب و عفاف در کودکان و نوجوانان

شیوه های مؤثر برای نهادینه کردن حجاب و عفاف در کودکان و نوجوانان از منظر قرآن و روایات

1ـ نقش تعلیم و تربیت:

در قرآن کریم آمده است: «هو الذی بعث فی الامیین رسولا منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه» (جمعه 2) رسول الله (ص) فرموده اند (با لتعلیم ارسلت(مجلسی، ‌ج1 ص206)) من فرستاده شدم برای تعلیم و (بُعثت لاتمم مکارم الاخلاق) (من برای تکمیل مکرمت ها و فضائل اخلاقی (تربیت اخلاقی) مبعوث شده ام . (شرح اصول کافی «صدرا» ج1،ص420) مرد در جایگاه مدیریت خانواده مسئول تعلیم و تربیت است و بایستی با برنامه ریزی و تدبیر زمینه های تعلیم و تربیت همسر و فرزندان را فراهم آورد.

در قرآن کریم آمده است: «یا ایها الذین آمنوا قوا انفسکم و اهلیکم نارا وقودها الناس و الحجاره علیها.» ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده خود را از آتش دوزخ نگاه دارید، ‌آتشی که آتش افروزش انسان و سنگ است.(تحریم/6)

دراین آیه مسئولیت سنگینی متوجّه سرپرست خانواده گردیده و آن تعلیم و تربیت همسر و فرزندان است شوهر بعنوان مدیر خانه و خانواده بایستی همسر و فرزند خود را با سوق دادن به توحید، ایمان به قیامت، ترساندن از عذاب الهی، آراستن به تقوا، مؤدب نمودن آنان به آداب و اخلاق اسلامی، ایجاد زمینه ی رشد و کمال و تعلیم و تربیت، از عذاب روز قیامت حفظ کند.

سرپرست خانواده بایستی،‌ خانواده خود (زن و فرزند) خود را از چنان آتشی که محصول گناه و معصیت است حفظ کنید و تقوای الهی را در تمام زمینه های زندگی مراعات کند و خود و اهل بیت خود را برای چند روزه دنیا و لذّات تمام شدنی و ثروت از دست رفتنی دچار عذاب ابد الهی که آتش افروزش وجود خود انسان است ننماید.

سرپرست خانواده وقتی به حفظ خود و خانواده اش از آتش جهنم اقدام کرد، یعنی آنان را از گناهان بدنی، مالی و اخلاقی بازداشت و به واجبات و انجام برنامه های خیر تشویق نمود، راه خود و خانواده اش را به بهشت هموار نموده است. قرآن به همه دستور می دهد با آراسته شدن به ایمان و عمل صالح و اخلاق حسنه به سوی بهشت بشتابید. (سارعوا الی مغفره من ربکم و جنه عرضها السموات و الارض اعدت للمتقین) (آل عمران133)

علامه مجلسی (ره) در تفسیر آیه ی شریفه ی (قوا انفسکم و اهلیکم ناراً) چهار وظیفه تعلیمی و تربیتی را برای مردان بر می شمارد.

1 ـ 1 دعوت به طاعت الهی (بدعائهم الی طاعه الله):(بحارالانوار،ج8،ص269)

بر سرپرست خانه است که تا زنده است خانواده خود را به طاعت خداوند و فرمانبرداری از دستورات حق که به صلاح دنیا و آخرت انسان است دعوت کند و دعوت به صورتی باشد که اجابتش از جانب آنان سخت نباشد، دعوت توأم با مهر و محبت،‌ زبان نرم و با خوشروئی و متانت و دعوت به زبان و عمل، ‌به صورتی که زن و فرزند عاشق و علاقه مند به طاعت حق شوند، ‌و آن را بر تمام وظائف خود مقدّم بدانند.

اطفال چون به طاعت خدا روی آوردند آنان را تشویق کنید،‌ جایزه بدهید،‌ ببوسید و آنان را در آغوش بگیرید تا پای طاعت در فضای وجودتان ثابت و پا برجا شود. و زنان عنایت کنند که وقتی از جانب شوهرشان دعوت به طاعت رب شدند با شوق و رغبت بپذیرند، ‌تا اثر این پذیرش از مشرق وجود فرزندان آنها طلوع کند.

1ـ 2 تعلیم فرائض

(و تعلیمهم الفرائض)(بحارالانوار،ج8،ص269)

تا جائی که برای سرپرست خانواده امکان دارد، ‌واجبات حق را که قسمتی از آن در رساله های عملیه و قسمتی در کتب اخلاقی و فقهی آمده به خانواده اش تعلیم دهد و اگر از عهده اش برنیامد، ‌زمینه فراگیری آنان را با بردن به مساجد و مجالس مذهبی فراهم نماید یا عالمی ربانی را به خانه دعوت کند تا فرائض حق را به آنان آموزش دهد.

1 ـ 3 نهی از منکر

(ونهیهم عن القبایح)(بحارالانوار،ج8،ص269)

بر سرپرست خانواده وظیفه و فرض است که اهل خانه (زن و فرزند) را از زشتی ها نهی کند و از عواقب گناهان و معاصی بترساند و زمینه تولید گناه را در خانه از بین ببرد.

1ـ 4 امر به معروف

(و حثهم علی افعال الخیر):(بحارالانوار،ج8،ص269)

بر سرپرست خانواده واجب است اهل بیت خود را به کلیه کارهای خیر و خوب از صدقه دادن در راه خدا، تواضع به افراد،‌ احترام به بزرگترها،‌رعایت کوچکتر، ایجاد صلح و مسالمت بین افراد، حق گوئی و حق جوئی، حق خواهی و خیر طلبی تشویق و ترغیب کند. بکارگیری این چهار وظیفه به فرموده علامه مجلسی (ره) تحقق آیه ی (قو انفسکم و اهلیکم نارا) است. (مجلسی، ج71، ص 86)

2ـ تفکر و آگاهی بخشی: در اسلام استدلال و تعقل و انتخاب از روی آگاهی و بصیرت پایه ی اعتقادات افراد را تشکیل می دهد. بنابراین یکی از راههای اساسی در تربیت اعتقادی و التزام یافتن به ارزشهای دینی از جمله حجاب و عفاف در کودکان و نوجوانان، واداشتن آنها به اندیشه، ‌تفکر و کسب آگاهی های صحیح است.

بایستی از طریق مهارت های رفتاری و گفتاری قوه عاقله و اندیشه ورزی کودکان و نوجوان تحریک و تقویت شود.

و به آنها فرصت مواجهه با مسائل داده شود و روحیه کاوشگری و تفحص در حقایق دینی فراهم و تقویت شود. بدیهی است که کودکان و نوجوانان در این صورت از نظر فکری رشد یافته و در مسیر کمال و بندگی حق تعالی رشد خواهند کرد. احیاء قوه عاقله و تفکر و اندیشه ورزی در کودکان و نوجوانان موجب استقلال فکری و عدم توجه به وساوس و گرایش ها و حرفها و تحلیل های منحرف و باطل می گردد.

گفتگوی علمی با کودکان و نوجوانان در حد فهم و درک آنها و تبیین فلسفه حجاب و ارزشها و پیامدهای مبارک حجاب و عفاف در خانه و خانواده و جامعه از طریق مهارت گفتگوی چهره به چهره یا قصه و فیلم یا شعر موجب می گردد آگاهی آنها از ارزش و فریضه قرآنی و الهی به کمال رسیده و انتخاب آگاهانه و مطلوب آنها شود بگونه ای که از آن به بهترین وجه دفاع و پاسداری خواهند کرد.(نگرشی نو به تربیت دین کودکان و نوجوانان ،ص22)