حج
مجمع البيان: قيلَ- في سببِ نزولِ قولهِ تعالى:
«لا تَسْأَلُوا عَن أشياءَ ...»-: خَطَبَ رَسولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله فقالَ: إنَّ [اللَّهَ] كَتَبَ علَيكُمُ الحَجَّ، فقامَ عُكاشةُ ابنُ محصنٍ وقيل:
سُراقةُ بنُ مالكٍ فقالَ: أفِي كُلِّ عامٍ يا رسولَ اللَّهِ؟
فَأعرَضَ عَنهُ حَتّى عادَ مَرَّتَينِ أو ثلاثاً، فقالَ رسولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله: وَيحَكَ وما يُؤمِنُكَ أن أقولَ: نَعَم؟! واللَّهِ لو قُلتُ: نَعَم، لَوَجَبَتْ، ولَو وَجَبَتْ ما استَطَعتُم، ولَو تَرَكتُمْ لَكَفَرتُم.
فَاترُكُوني كما تَرَكتُكُم، فإنّما هَلَكَ مَن كانَ قَبلَكُم بكَثرَةِ سُؤالِهِم واختِلافِهِم علىأنبِيائهِم، فإذا أمَرتُكُم بِشَيءٍ فَأْتُوا مِنهُ ما استَطَعتُم، وإذا نَهَيتُكُم عن شَيءٍ فَاجتَنِبوهُ.
[1]
. مجمع البيان: گفته شده پيامبر خدا صلى الله عليه و آله درباره آيه «مپرسيد از چيزهايى كه ...» فرمود: خداوند حج را بر شما واجب فرمود. سپس عكاشة بن محصن- و به روايتى سراقة بن مالك- برخاست و عرض كرد: اى رسول خدا! آيا هر سال واجب است؟ پيامبر اعتنايى نفرمود، تا آن كه عكاشه، دو يا سه بار سؤالش را تكرار كرد. در اين هنگام رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
واى بر تو! چه چيز تو را مطمئن كرده كه نگويم: آرى؟! به خدا قسم اگر بگويم:
آرى، هر آينه واجب مىشود و در صورتى كه واجب شود، توان انجام آن را نداريد و چنانچه ترك كنيد كافر مىشويد. پس، تا من شما را واگذاشتهام، شما نيز مرا واگذاريد. همانا پيشينيان شما به سبب همين پرسوجوهاى زيادشان و سؤالپيچكردن پيامبران خود، هلاك شدند.
بنابراين، هرگاه به شما دستورى دادم در حدّ توان آن را انجام دهيد و هر گاه از چيزى نهى كردم از آن دورى كنيد.
منابع:
- مجمع البيان: 3/ 386.