علت کثرت نام عثمان در نهج البلاغه

پرسش:

چرا نام عثمان در نهج البلاغه از دو خليفة پيشين بيشتر آمده است؟

پاسخ:
علت آن روشن است: عثمان در جرياني كه تاريخ آن را. «فتنة بزرگ» ناميد وخود خويشاوندان نزديك عثمان، يعني بني اميه بيش از ديگران در آن دست داشتند، كشته شد ومردم بلافاصله دور علي(ع) را گرفتند و آن حضرت طوعاً او كرهاً بيعت آنان را پذيرفت و اين كار طبعاً مسائلي را براي حضرتش در دورة خلافت به وجود آورد. از طرفي داعيه داران خلافت، شخص او را متهم مي كردند كه در قتل عثمان دست داشته است و اوناچار بود از خود دفاع [كند] و موقف خويش را در حادثة قتل عثمان روشن سازد واز طرف ديگر گروه انقلابيون كه عليه حكومت عثمان شوريده بودند و قدرتي عظيم به شمار مي رفتند جزو ياران علي(ع) بودند. مخالفان علي از او مي خواستند آنان را تسليم كند تا به جرم قتل عثمان قصاص كنند، وعلي(ع) مي بايست اين مسئله را در سخنان خود طرح كند و تكليف خود را بيان نمايد.
بعلاوه، در زمان حيات عثمان، آنگاه كه انقلابيون عثمان را در محاصره قرار داده بودند و بر او فشار آورده بودند كه يا تغيير روش بدهد يا استعفا كند، يگانه كسي كه مورد اعتماد طرفين و سفير فيمابين بود و نظريات هر يك از آنها را علاوه بر نظريات خود به طرف ديگر مي گفت، علي بود.
از همه اينها گذشته، در دستگاه عثمان فساد زيادتري را ه يافته بود و علي(ع) بر حسب وظيفه نمي توانست در زمان عثمان و يا در دوره بعد از عثمان، دربارة آنها بحث نكند و به سكوت برگزار نمايد. اينها مجموعاً سبب شده كه ذكر عثمان بيش از ديگران در كلمات علي(ع) بيايد.
منبع:مجموعه آثار شهيد مطهري ج14 ـ سيري در نهج البلاغه صفحه477.