اعمال ماه مبارك رمضان
قال رسول الله: «أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَيْكُمْ شَهْرُاللَّهِ بِالْ بَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ»[۱]
دريغا که فصل جوانـي گذشتبه لهو و لعب زندگاني گذشت
دريغا که بي ما بسـي روزگار بـرويد گل و بشـکفد نو بهار
کسـاني که از مـا بـغيب اندرند بيـاينـد و بـر خاک ما بگـذرند
چرا دل بر اين کاروان گه نهيم که ياران برفتند و ما در رهيم
بسي تير و دي ماه و ارديبهشت بيايد که ما خاک باشيم و خشت
بـيـا تـا بـر آريـم دسـتـي ز دل که نتـوان بر آورد فردا ز گل
فضيلت صلوات
يکي از اعمال مستحب ماه مبارک رمضان ذکر صلوات است. در خيلي از روايات، صلوات با کلمه مداومت آمده است. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «من أكثر فيه من الصلاة علي ثقل الله ميزانه يوم تخفف الموازين»[۲] هر کسي در دنيا زياد صلوات بفرستد، خدا در قيامت ميزان حسناتش را سنگين مي کند، روزي که همه ميزان ها سبک است. «فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَهُوَ فىِ عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ»[۳] اگر کسي ميزان حسناتش سنگين باشد، او در بهشت دائماً در خوشي خواهد بود و اگر کسي ميزان حسناتش سبک باشد، نعوذ بالله جايگاهش جهنم خواهد بود.
در قيامت همه اعمال انسان ها را وزن و ارزش يابي مي کنند؛ «وَ الْوَزْنُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ»[۴] همه مان را ارزيابي مي کنند. مي گويند: زماني هارون در حمام خلوت کرده بود که بهلول وارد حمام شد. به بهلول گفت: من هارون، خليفه زمان هستم و کل اين سرزمين زير سلطه من است؛ فکر مي کني من چقدر ارزش دارم. بهلول نگاهي کرد و گفت: فکر نکنم بيشتر از پنجاه درهم ارزش داشته باشي. هارون گفت: پنجاه درهم که فقط پول لُنگي است که به خودم بسته ام. بهلول گفت: من هم همان را حساب کردم، خودت که قيمت نداري، تو هيزم آتش جهنم هستي. روز قيامت سنجش مي شود که انسان ها لياقت کدام درجه را دارند؛ بعضي ها هستند که اهل بهشتند و بعضي هم لياقتشان فقط جهنم است.
شکر الهي بر نعمت و بلا
امام جواد مي فرمايد: «نِعْمَةٌ لَا تُشْكَرُ كَسَيِّئَةٍ لَا تُغْفَرُ»[۵] اگر کسي نعمتي را شکرگذاري نکند، مانند گناه نابخشودني است. يعني انسان بايد به نعمت هايي که خدا داده است شاکر باشد؛ «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذي هَدانا لِهذا وَما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلا أَنْ هَدانَا اللَّهُ»[۶] ميليون ها انسان کافرند و خدا را نمي شناسند؛ ولي خدا به ما عنايت کرده که خدا را بشناسيم و نماز بخوانيم و روزه بگيريم و از خدا بخواهيم که نعمتش را بر ما تمام کند و آن اين است ما را توفيق دهد اعمالمان را با اخلاص و براي رضايت خدا انجام بدهيم و در اين دنيا هيچ وقت از وليّمان امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف غافل نشويم. خيلي از مريض ها هستند که آرزو دارند سالم بودند و آنها هم مي توانستند روزه بگيرند و در اين مراسم شرکت کنند.
بدانيم که همه عالم در قبضه مشيت خداست.آنچه که در اختيار ما نيست و مشکلاتي که خودمان مقصر آن نيستيم و دست خداست، بايد راضي باشيم و هميشه بگوييم: «الحمد للّه على كل حال»[۷] «الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى كُلِّ نِعْمَةٍ»[۸] «الحمد للّه كما هو اهله».[۹] اين را بدانيم که خدا هيچ وقت بد بنده را نمي خواهد و اگر هم بلايي را مي فرستد، براي پاک کردنش از غبار گناه است.
هميشه دعايمان اين باشد که خدايا ما را توفيق بده که در زندگي از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اهل بيت عليهم السلام الگو بگيريم و بنده تو باشيم و عرض کنيم: خدايا توفيق بده که در آخرت هم با پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و اهل بيتش عليهم السلام محشور بشويم.
به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوستعاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
حلاوت بخورم زهر که شاهد ساقيستبهارادتببرمدرد کهدرمانهم از اوست
از اين نظر که همه موجودات مخلوق خدا هستند، اگر انسان عاشق عالم بشود، عين توحيد است. ابو لهب که اسمش در قرآن آمده است، نمي شود بي وضو به اسمش دست زد، هر چند که خدا هم لعنش کرده است و ما هم بايد لعنش کنيم.
گر رود سر برنگردد سرنوشت ايـن سـخـن با آب زر بـايـد نوشت
سرنوشت ما به دست ديگريستخوشنويس است و نخواهدبد نوشت
رمضان، ماه برکت
يکي از سيره هاي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم اين بود که مردم را براي رمضان و اعمالش آماده مي کردند «هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ إِلَى ضِيَافَةِ اللَّهِ وَجُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَنَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ وَ دُعَاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجَابٌ»[۱۰]
همه زمان ها براي خداست؛ ولي ماه رمضان کرامت ويژه اي دارد، «سَيِّدُالشُّهُورِ»[۱۱]است؛ يعني آقاي همه ماه ها است. شب قدر، يک شب است؛ ولي از هزار ماه فضيلتش بيشتر است که خدا يک سوره مستقل در منقبت اين شب نازل کرده است.
همه مکان ها براي خداست؛ ولي مسجد و مشاهد مشرّفه و خانه خدا يک شرافت خاص نسبت به مکان هاي ديگر دارند. همه مسلمان ها اگر مستطيع شدند، واجب است براي زيارت خانه خدا بروند و حجرالاسود را ببوسند و زيارت کنند.
همه مخلوقات براي خدا هستند؛ اما پيامبر ما صلي الله عليه و آله و سلم گل سرسبد همه مخلوقات و همه انبيا و اوليا هستند؛ «أَنَّهُ سَيِّدُ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ»[۱۲] اما پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم بهترين عبد کامل خداست «يَا مُحَمَّدُ أَنْتَ خَلِيلِي وَ حَبِيبِي وَ صَفِيِّي وَ خِيَرَتِي مِنْ خَلْقِي أَحَبُّ الْخَلْقِ إِلَيَّ»[۱۳]
ماه مبارک رمضان ويژگي هاي مهمي دارد که مخصوص خودش است. يک ويژگي بسيار مهمي که دارد، اين است که ماه برکت است. گاهي آدم از مالي که به دست آورده استفاده زيادي مي کند، ولي برخي اوقات برکت ندارد.
آيت الله استادي نقل کرده که آقايي به يک مرجعي خمس داد و اين پول وقتي به دست اين مرجع رسيد، خيلي از گره ها را باز کرد؛ براي خيلي ها جهاز تهيه شد، خيلي از نيازمندان نيازشان برطرف شد. مرجع پرس وجو کرد که صاحب اين مال چه کسي است. فهميدند صاحب مال يک سرهنگي است که شخصي از طرف دفتر براي ديدن اين سرهنگ به تهران رفت. مي گفت که ظاهر زندگيش نشان نمي داد که آدم با برکتي باشد؛ سؤال کرد که شما در زندگيتان چه کرديد که اين همه برکت داريد؟ سرهنگ تعريف مي کند که همسرش در اوايل ازدواج معلول و زمين گير مي شود؛ ولي به خاطر خدا با اين زن مي سازد و از او پرستاري مي کند. خدا هم اين لطف و عنايت را به او مي نمايد.
اين ماه مبارک آن قدر برکت دارد که خدا فرموده: هر کسي يک آيه در اين ماه بخواند، مانند اين است که يک ختم قرآن در ماه هاي ديگر کرده باشد. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: هر کسي در اين ماه دو رکعت نماز مستحب بخواند، برات آزادي از آتش جهنم به او داده خواهد شد.
پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمايد: «رمضان لو يعلم العباد ما في رمضان لتمنت أن يكون رمضان سنة»[۱۴]يعني اگر مردم مي فهميدند که در ماه رمضان چه خبر است آرزو مي کردند که اي کاش همه ماه هاي سال رمضان بود. اميرالمؤمنين عليه السلام مي فرمايد: فضيلت ماه رمضان بر ديگر ماه ها مثل برتري ما امامان عليهم السلام بر انسان هاي ديگر است. آيا مي شود امام را با کسي مقايسه کنيم؟ مي شود امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف را با کسي مقايسه کرد؟ يک موي امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف برتر از تمامي عالم است. اصلا برکات عالم به برکت اين آقا است. «لَا يُقَاسُ بِنَا أَحَدٌ»[۱۵]
ذکر مصيبت
اگر قبر حضرت زهرا سلام الله عليها مخفي شد، خدا يک قبر ديگر و يک فاطمه ديگر که قائم مقام آن فاطمه است در شهر قم ظاهر کرده که مردم از اينجا با حضرت زهرا سلام الله عليها ارتباط برقرار کنند؛ حضرت معصومه سلام الله عليها فاطمه ثاني است.
امام يازدهم عليه السلام فرمود: ما حجت خدا بر خلق هستيم، ولي مادرمان فاطمه زهرا سلام الله عليها حجت بر ماست. يعني مي تواند بر امامان عليهم السلام فرمان دهد. روايت داريم که روز قيامت، حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها در صحراي محشر پيراهن غرقه به خون اباعبدالله عليه السلام را مي آورد و مي فرمايد: خدايا تو حکم کن بين ما و کساني که به فرزندم، حسين جرم و جنايت کردند و بعد اين دعا را مي خوانند: «اللهم اشفعني فيمن بکي علي الحسين» اي خدا هر کس براي حسينم گريه کرده، من مي خواهم شفاعتش کنم؛ شفاعت من را بپذير.
خدمت عالم بزرگي در اصفهان بودم؛ به ايشان گفتم: آقا، در شب اول قبر و قيامت اميدتان به چه است. فرمودند: فلاني، اميدم به محبت فاطمه زهرا سلام الله عليها و گريه هايي است که براي حضرت کرده ام.
اما چه گذشت به دل اميرالمؤمنين عليه السلام آن لحظاتي که بدن حضرت زهرا را به قبر گذاشت. محرمي نبود که به او کمک کند؛ اما ديد دست هايي شبيه دست هاي پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ظاهر شد و صداي پيامبر آمد که علي جان، امانت ما را بده. آقا وارد قبر شدند و بدن آزرده حضرت زهرا سلام الله عليها را در قبر گذاشتند. اي خدا، در نيمه هاي شب حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام چه دلي داشت، صورت آزرده حضرت زهرا سلام الله عليها را بر روي خاک گذاشت. آقا از قبر بيرون آمد و روي قبر را پوشاند و با دست مبارک روي زهرا سلام الله عليها خاک ريخت؛ اما بعد از دفن شدن، همه غم هاي عالم بر دل حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام هجوم آورد. چکار کند تا دلش آرام بگيرد؟ يک وقت آقا خم شد و صورت به خاک قبر زهرا سلام الله عليها گذاشت. در کربلا هم حضرت اباعبدالله عليه السلام کنار بدن علي اکبر عليه السلام دلش آرام نشد؛ ديدند خم شد و صورت به صورت علي گذاشت.
پی نوشت:
- حجةالاسلام و المسلمين فرحزاد
- [۱] وسائل الشيعة / شيخ حرعاملي / ۱۰ / ۳۱۳ / ۱۸- بابتأكداستحبابالاجتهادفيص:۳۰۳٫
- [۲] فضائل الأشهرالثلاثة / شيخ صدوق / ۷۷ / كتابفضائلشهررمضان.. / ص: ۷۱٫
- [۳] سورةالقارعه:۶،۷٫
- [۴] الأعراف: ۸٫
- [۵] بحارالأنوار / مجلسي / ۶۸ / ۵۳ / باب ۶۱- الشكر.. / ص: ۱۸٫
- [۶] الأعراف: ۴۳٫
- [۷] الأخلاق / سيدعبدالله شبر / ۱ / ۲۳۷ / (الفصلالأولفىفضله.. / ص: ۲۳۵٫
- [۸] وسائل الشيعة / شيخ حرعاملي / ۷ / ۲۲۳ / ۴۸- بابنبذةممايستحبأنيقالكليومص:۲۱۹٫
- [۹] شرح دعاى صباح(خوئى) / ۱ / ۴۲ / تحقيقعرشىوتنبيهسماوى.. / ص: ۳۹٫
- [۱۰] أماليالصدوق / ۹۳ / المجلسالعشرون .ص:۹۳٫
- [۱۱] الكافي / شيخ کليني / ۴ / ۶۷ / بابفضلشهررمضان.. / ص: ۶۵٫
- [۱۲] من لايحضره الفقيه / شيخ صدوق / ۲ / ۶۰۲ / بابزيارةقبرالرضاأبيالحسنص:۶۰۲٫
- [۱۳] بحارالأنوارالجامعةلدررأخبارالأئمةالأطهار / مجلسي / ج ۲۵ / ۱۹ / باب ۱ بدوأرواحهموأنوارهموطينتهمعوأنهممننورواحد.. / ص: ۱٫
- [۱۴]فضائل الأشهرالثلاثة / شيخ صدوق / ۱۴۰ / خبروداعشهررمضان.. / ص: ۱۳۹٫
- [۱۵] وسائل الشيعة / شيخ حرعاملي / ۱۰ / ۳۱۲ / ۱۸- بابتأكداستحبابالاجتهادفيص:۳۰۳٫