برنامه ریزی برای بهره مندی از ماه مبارک رمضان

بدون ترديد موفقيت در هر كاري، مستلزم برنامه ريزي صحيح است و آن هنگامي ميسّر است كه:

1. برنامه ناظر به اهدافي باشد كه انسان در پيش روي دارد.
2. اهداف وقتي از شفافيت برخوردار مي شوند كه فرصت پيش آمده يا امكانات فراهم شده به خوبي شناخته شده و ارزش گذاري گردد.
3. وقتي انسان ارزش يك فرصتي را بداند يا اهميت يك نعمتي را درك كند، قدر آن را بهتر مي داند و بيشتر از آن بهره برداري مي كند.

در مورد اهميت و ارزش ماه رمضان همين بس كه «شب قدر» در آن قرار دارد و ارزش اين شب از هزار ماه بهتر است. اگر بخواهيم به صورت يك فرمول رياضي ارزش شب قدر را به صورت كمي بيان كنيم و با وقت هاي ديگر مقايسه كنيم، بايد بگوييم: نسبت هر لحظه از ماه مبارك رمضان با لحظات ديگر، مساوي با يك به (ده به توان سه) است. يكي از اهداف ماه مبارك رمضان، اين است كه از اين فرصت سرنوشت ساز بيشترين بهره را ببريم. اگر بخواهيم به اين هدف خود دست يابيم، بايد براي لحظه لحظه آن حساب باز كنيم؛ حتي براي ساعاتي كه درحال خواب يا استراحت هستيم.

به طور كلي براي بهره برداري از ماه مبارك رمضان، هر كسي بايد متناسب با موقعيت شغلي و وضعيت جسماني و رواني خودش، برنامه ريزي كند. اكنون با توجه به اينكه دانشجو هستيم، مهم ترين تكليف و كاري كه به عهده ما است دانش افزايي، تحصيل و تحقيق مي باشد. از نظر سني نيز يك جوان هستيم و از لحاظ جسماني و رواني نيز از سلامت نسبي برخورداريم، در اين صورت بايد وقت خود را به چند بخش تقسيم كنيم: بخش اول. برنامه ريزي براي دانش افزايي و تحصيل در اين قسمت بايد ما به عنوان فردي كه وظيفه و كار اصلي او تحصيل است، سعي كنيم با جديت تمام و با تمركز هر چه بيشتر درسمان را خوب مطالعه كنيم و تكاليف علمي خود را به خوبي انجام دهيم.

بخش دوم. برنامه ريزي براي عبادت در ماه مبارك رمضان علاوه بر عبادت هاي معمول - كه در طول سال هميشه بايد انجام دهيم مانند نمازهاي يوميه - عبادات واجب و مستحب ديگري نيز اضافه شده است؛ مانند خود روزه گرفتن كه در ساير ماه هاي سال بر ما واجب نيست، ولي در اين ماه اين چنين است. انجام دادن اعمال مستحبي كه در اين ماه تأكيد فراواني بر آن شده است؛ مانند تلاوت قرآن، خواندن دعاهاي وارده و گفتن ذكر و خواب و استراحت.

بخش سوم. خواب و استراحت لازمه استفاده بهينه از دو بخش گذشته، اين است كه خواب و استراحت انسان به مقدار كافي انجام شود. در غير اين صورت در دو بخش اول نيز موفق نخواهيد بود. در ماه مبارك رمضان به دليل جابه جايي اوقات غذا و تغييراتي ديگر تا حدودي چرخه خواب و استراحت نيز تغيير مي كند.

توصيه ما به شما اين است كه سعي كنيد: اولا ميزان خواب خود را خيلي تغيير ندهيد و ثانيا وقت آن را نيز خيلي به هم نزنيد فقط با كمي تغيير در چرخه خواب برنامه خواب و استراحت خود را كما في السابق ادامه دهيد، مثلا اگر هنگام سحر حدود يك ساعت (براي سحري خوردن و خواندن نماز شب و نماز صبح بيدار مي مانيد، اين مقدار از خواب را سعي كنيد در روز جبران كنيد؛ مثلا بعد از نماز ظهر و عصر با توجه به اينكه ناهار از برنامه روزانه حذف شده است، همان وقت را به استراحت و خواب اختصاص دهيد تا هم خواب شما جبران شود و هم بعد از ظهر و مقداري از شب را بتوانيد بيدار بمانيد و از وقت تان استفاده بهتري بكنيد.

علاوه بر آنچه بيان شد رعايت نكات زير به كيفيت استفاده از ماه مبارك رمضان مي افزايد:

1. در شبانه روز چند نوبت قرآن تلاوت كنيد، مثلا پانزده دقيقه بعد از نماز صبح، پانزده دقيقه بعد از نماز ظهر، پانزده دقيقه شب ها بعد از صرف افطاري.
2. ادعيه مأثوره را تقسيم كنيد و آنها را نيز در چند نوبت در شبانه روز بخوانيد. روزها به همان مقدار دعايي كه بين نماز يا بعد از نمازهاي يوميه خوانده مي شود، اكتفا كنيد، ولي شب ها كمي وقت بيشتري را صرف خواندن دعا كنيد. اگر بعضي از دعاها طولاني است لازم نيست هر شب همه آن دعا را بخوانيد.
3. براي استفاده بهينه از زمان در هنگام اياب و ذهاب، ذكر بگوييد (البته ذكرهاي بدون صدا و آرام تا شائبه ريا به وجود نيايد). بايد سعي كنيد از مرحله ذكر زباني به مرتبه ذكر قلبي و ياد واقعي خداوند برسيد؛ به طوري كه او را حاضر و ناظر بر خود بدانيد.
4. سعي كنيد دائم الوضو باشيد و حتي قبل از خواب نيز وضو بگيريد و به بستر خواب برويد؛ زيرا در ماه مبارك رمضان خواب نيز عبادت است و نفس كشيدن نيز تسبيح به حساب مي آيد.
5. از شب زنده داري و احياء - به ويژه در شب هايي كه فرداي آن تعطيل هستند - غفلت نكنيد. شايد يكي از مهم ترين اعمال در ماه مبارك، شب زنده داري، تهجد، استغفار و نماز شب در نيمه شب ها است.
6. حتما در يكي از مجالس بيان احكام و معارف ديني و موعظه در مساجد يا حسينيه ها شركت كنيد. بسياري از علما و مجتهدان نيز مقيد هستند به موعظه و ذكر مصيبت هاي گويندگان گوش فرا دهند تا دل و جان آدمي به واسطه شنيدن معارف ديني متذكر و نوراني گردد. به طور كلي شركت در مجالس مذهبي، خود را در معرض نفحات و نسيم هاي رحمت الهي قرار دادن است كه نقش مهمي در حفظ دين و معنويت انسان دارد.
7. از انجام دادن ورزش هاي سنگين در طول ماه رمضان اجتناب كنيد و در اين ماه سعي كنيد ورزش هاي سبك و آرام (مانند پياده روي يا نرمش) انجام دهيد.
8. مواد مغذي به ويژه غذاهاي قندي و پروتئين دار را در رژيم غذايي خود بيشتر استفاده كنيد؛ مانند خرما، لبنيات.
9. از پرخوري هنگام افطار و سحري جدا پرهيز كنيد؛ زيرا علاوه براينكه چرخه خواب شما را به هم خواهد زد، از ساير برنامه هاي عبادي و درسي نيز بهره وافي را نخواهيد برد.
10. از هدر دادن انرژي بي جا و بي مورد اجتناب كنيد؛ به ويژه در روزها مثلا از حرف زدن هاي بي مورد و تماشاي برنامه هاي تلويزيوني غيرضروري اجتناب كنيد. به عبارت ديگر با سكوت بيشتر و فيلتر گذاري روي گوش ها و كنترل ساير حواس، از هدر دادن انرژي جلوگيري كنيد. به تمركز خود بيفزاييد و فرصت هاي جديدي براي انجام دادن كارهاي مهم تر ايجاد كنيد.

پدیدآورنده: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها

منبع : سایت اندیشه قم