الإنسان - انسان

الإنسان - انسان میزان الحکمه ، جلد 1 ، صفحه 489 - 499

الإنسان

انسان

و لمزيد الاطّلاع راجع : بحار الأنوار : ٦٠ / ٢٦٤ «علّة خلق العباد و تكليفهم» ، ٥ / ٣٠٩ باب ١٥ «الإنسان و الروح و البدن» . انظر : عنوان ١٥٠ «الخلقة» . الخلافة : باب ١٠٦٤ ، العلم : باب ٢٧٨٩ ، الفضيلة : باب ٣١٦٣ . القلب : باب ٣٣٢٧ ، العَجَب : باب ٢٤٩١ ، النعمة : باب ٣٨٤٤ .

٣١٥ - كَرامةُ بَني آدَمَ

كرامت انسانها

(وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلاً) . [1]«ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم و بر دريا و خشكى سوارشان كرديم و از چيزهاى خوش و پاكيزه روزيشان داديم و بر بسيارى از آفريدگانمان برترى شان داديم».

١٦٥٦- كنز العمّال عن رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : ما شَيءٌ أكرمُ علَى اللّه ِ مِن ابنِ آدمَ . قيلَ : يا رسولَ اللّه ِ ، و لا الملائكةُ ؟! قالَ : الملائكةُ مَجْبورونَ ، بمنزلةِ الشّمسِ و القمرِ . [2]كنز العمّال : پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود : هيچ چيز نزد خدا گراميتر از فرزند آدم نيست. عرض شد: اى پيامبر خدا! حتّى فرشتگان؟! فرمود: فرشتگان، بسان خورشيد و ماه ، مجبورند.

١٦٥٧- عنه صلى الله عليه و آله : لَيس شَيءٌ خَيرا مِن ألْفٍ مِثلِهِ إلاّ الإنسانَ . [3]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هيچ چيزى نيست كه [بتوان ]از هزار همتاى خود بهتر باشد، مگر انسان.

١٦٥٨- الإمامُ الباقرُ عليه السلام ـ بعد أنْ ذَكرَ وفاةَ آدمَ عليه السلام ـ : حتّى إذا بلغَ الصَّلاةَ علَيهِ قالَ هِبَةُ اللّه ِ : يا جَبرئيلُ ، تقدّمْ فصَلِّ على آدمَ، فقالَ لَه جَبرئيلُ عليه السلام : يا هِبةَ اللّه ِ ، إنّ اللّه َ أمَرَنا أنْ نَسجُدَ لأبيكَ في الجنّةِ ، فليس لنا أنْ نَؤُمَّ أحَدا مِن وُلدِهِ . [4]امام باقر عليه السلام ـ بعد از شرح درگذشت آدم عليه السلام ـ فرمود : تا آن كه نوبت نماز خواندن بر [جنازه ]آدم رسيد، هبة اللّه گفت: اى جبرئيل! جلو برو و بر آدم نماز بخوان. جبرئيل عليه السلام به او گفت: اى هبه اللّه ! خداوند به ما دستور داد كه در بهشت بر پدرت سجده آوريم، پس ما را نسزد كه بر هيچ يك از فرزندانش امامت كنيم.

١٦٥٩- الإمامُ الصّادقُ عليه السلام : لَمّا اُسرِيَ برسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله حَضَرتِ الصَّلاةُ ، فأذّنَ و أقامَ جَبرئيلُ ، فقالَ : يا محمّدُ ، تَقدّمْ . فقالَ رسولُ اللّه ِ : تَقدّمْ يا جَبرئيلُ . فقالَ لَه : إنّا لا نَتَقدّمُ الآدَمِيّينَ مُنذُ اُمِرْنا بالسُّجودِ لآدمَ عليه السلام . [5]امام صادق عليه السلام : شبى كه پيامبر صلى الله عليه و آله به معراج برده شد، وقت نماز رسيد. جبرئيل اذان و اقامه گفت و سپس عرض كرد: اى محمّد! [براى امامت نماز ]پيش برو. پيامبر خدا صلى الله عليه و آله فرمود: تو پيش برو، اى جبرئيل! جبرئيل گفت: از آن زمان كه به ما دستور داده شد بر آدم عليه السلام سجده كنيم، خود را بر آدميان مقدّم نمى داريم.

(انظر) بحار الأنوار : ٦٠ / ٢٦٨ باب ٣٩ .

٣١٦ - كَرامَةُ المُؤمِنِ

كرامت مؤمن

١٦٦٠- رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لا نعلَمُ شيئا خيرا مِن ألفٍ مِثلِهِ إلاّ الرّجلَ المؤمنَ . [6]پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : هيچ چيز را سراغ نداريم كه از هزار همتاى خود بهتر باشد، مگر انسان مؤمن.

١٦٦١- الإمامُ الباقرُ عليه السلام : ما خَلقَ اللّه ُ عزّ و جلّ خَلْقا أكرمَ علَى اللّه ِ عزّ و جلّ مِن المؤمنِ ؛ لأنّ الملائكةَ خُدّامُ المؤمنينَ .[7] امام باقر عليه السلام : خداوند عزّ و جلّ هيچ آفريده اى را نيافريد كه از مؤمن نزد خداوند عزّ و جلّ گرامى تر باشد؛ زيرا فرشتگان، خدمتگزار مؤمنان هستند.

٣١٧ - ما يوجِبُ تفضيلَ الإنسانِ

آنچه انسان را برترى مى دهد

١٦٦٢- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : خَلَقَ الإنسانَ ذا نَفْسٍ ناطِقةٍ ، إنْ زكّاها بالعِلمِ و العَملِ فقد شابَهتْ جواهرَ أوائلِ عِلَلِها ، و إذا اعْتَدلَ مِزاجُها و فارَقَتِ الأضدادَ فقد شارَكَ بها السَّبْعَ الشِّدادَ .[8]امام على عليه السلام : خداوند انسان را داراى نفس ناطقه آفريد؛ اگر آدمى آن را با علم و عمل تزكيه كند و بپروراند، با گوهرهاى اوّليه علّتهايش (يا ذات عقول مقدسه اش) همسان مى گردد و هرگاه تركيبش معتدل شود و از اضداد جدا گردد او [از افراط و تفريط سالم مى ماند و ]با آن هفت آسمان قوى و محكم (نفوس فلكيه) شريك مى شود.

 ١٦٦٣- الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ـ و قد سألَهُ عبدُ اللّه ِ بنُ سِنانٍ : الملائكةُ أفضلُ أمْ بَنو آدمَ ؟ ـ : قالَ أميرُ المؤمنينَ عليُّ بنُ أبي طالبٍ عليه السلام : إنّ اللّه َ عزّ و جلّ ركّبَ في الملائكةِ عقلاً بلا شَهوةٍ ، و ركّبَ في البهائمِ شَهوةً بلا عقلٍ ، و ركّبَ في بني آدمَ كِلْتَيْهما ، فمَنْ غلَبَ عقلُهُ شهوتَهُ فَهُو خيرٌ مِن الملائكةِ ، و مَن غلَبتْ شَهوتُهُ عقلَهُ فهُو شَرٌّ مِن البهائمِ . [9]امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش عبد اللّه بن سنان كه: فرشتگان برترند يا آدميان؟ ـ فرمود : امير المؤمنين على بن ابى طالب عليه السلام فرموده است: خداوند در فرشتگان فقط عقل نهاده است و نه خواهش نفسانى، و در ستوران ميل و خواهش نهاده است و عقل نه، و در بنى آدم هر دو را نهاده است. پس، آن كه عقلش بر خواهشش چيره آيد از فرشتگان بهتر است و هر كه خواهشش بر خردش غالب گردد از ستوران بدتر است.

٣١٨ - عِلَّةُ خَلقِ الإنسانِ

حكمت آفرينش انسان

(وَ إِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنّي جاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قالُوا أَ تَجْعَلُ فِيهَا مَنْ يُفْسِدُ فِيها وَ يَسْفِكُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ قالَ إِنّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ) .[10] «و چون پروردگارت به فرشتگان گفت: من در زمين خليفه اى مى آفرينم، گفتند: آيا كسى را مى آفرينى كه در زمين فساد كند و خونها بريزد حال آن كه ما همراه ستودنت منزّهت مى داريم و تو را تقديس مى كنيم؟ گفت: من چيزى مى دانم كه شما نمى دانيد».

(وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الاْءِنْسَ إِلاّ لِيَعْبُدُونِ) . [11]«جن و انس را نيافريدم مگر تا مرا بپرستند».

(وَ لَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً وَ لاَ يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ * إِلاّ مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُمْ) . [12]«اگر پروردگار تو خواسته بود، بى گمان همه مردم را يك امّت مى كرد، ولى همواره گونگون خواهند بود، مگر آنهايى كه پروردگارت بر آنها رحمت آورده و آنها را براى همين بيافريده است».

١٦٦٤- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : بتقوَى اللّه ِ اُمِرْتُم ، و للإحسانِ و الطّاعةِ خُلِقْتُم . [13]امام على عليه السلام : شما به پرواى از خدا فرمان يافته و براى نيكوكارى و فرمانبردارى [از خدا ]آفريده شده ايد.

١٦٦٥- عنه عليه السلام ـ و هُو يَدعو النّاسَ إلَى الجهادِ ـ : إنَّ اللّه َ قد أكْرَمَكُم بدِينِه ، و خَلقَكُم لعِبادَتِه ، فأنْصِبوا أنفسَكُم في أداءِ حقِّهِ .[14] امام على عليه السلام ـ هنگام فراخوان مردم براى جهاد ـ فرمود : خداوند شما را با دين خود گرامى داشت و شما را براى پرستش خويش بيافريد؛ پس در اداى حقّ او بكوشيد.

١٦٦٦- عنه عليه السلام : يقولُ اللّه ُ تعالى : يا بنَ آدمَ ، لَم أخلُقْكَ لِأربَحَ علَيكَ ، إنّما خَلقتُكَ لِتربَحَ علَيَّ ، فاتّخِذْني بَدلاً مِن كلِّ شيءٍ ، فإنّي ناصرٌ لكَ مِن كلِّ شيءٍ . [15]امام على عليه السلام : خداوند متعال مى فرمايد: اى فرزند آدم! تو را نيافريدم تا سودى برم، بلكه تو را آفريدم تا از من سودى برى. پس، به جاى هر چيز مرا برگزين؛ زيرا من، به جاى هر چيز ياور تو هستم.

١٦٦٧- عنه عليه السلام : لم يَخْلُقْ ما خَلقَهُ لِتَشديدِ سُلطانٍ ، و لا تَخَوُّفٍ مِن عواقبِ زمانٍ ، و لا اسْتِعانَةٍ على نِدٍّ مُثاوِرٍ ، و لا شَريكٍ مُكاثِرٍ ، و لا ضِدٍّ مُنافِرٍ ، و لكنْ خلائقُ مَرْبوبونَ ، و عِبادٌ داخِرونَ . [16]امام على عليه السلام : آنچه آفريد نه براى افزودنِ قدرت و توان بود و نه به خاطر بيم از پيشامدهاى زمان، و نه براى آن كه در برابر همتايى جنگجو و يا شريكى كه به مال نازد و يا مخالفى برترى جوى او را يارى دهد ؛ بلكه آنان آفريدگانى هستندپروده (روزي خوار)، و بندگانى خرد و بي مقدار.

١٦٦٨- الإمامُ الصّادقُ عليه السلام ـ في جَوابِ زِنديقٍ سألَهُ : فَلِأيِّ عِلّةٍ خَلقَ الخَلقَ و هُو غيرُ مُحتاجٍ إليهِم و لا مُضْطرٍّ إلى خَلْقِهِم ، و لا يَليقُ بهِ التَّعَبُّثُ بِنا ؟ ـ : خلَقَهُم لإظهارِ حِكمتِهِ ، و إنْفاذِ علمِهِ ، و إمْضاءِ تَدبيرِهِ . [17]امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين پرسش زنديق كه چرا خدا خلايق را آفريد با آنكه نياز ندارد و از آفريدن آنها ناگزير نيست و بازيچه كردن ما نيز شايسته او نيست؟ ـ فرمود : آفريدگان را بيافريد تا حكمت خود را پديدار كند و علم خود را به كار زند و تدبير خويش را بگذراند.

١٦٦٩- بحار الأنوار : عنه عليه السلام : خَرجَ الحسينُ بنُ عَليٍ على أصحابِهِ فَقالَ : أيّها النّاسُ ، إنّ اللّه َ عزّ و جلّ ذِكْرُهُ ما خَلقَ العِبادَ إلاّ لِيَعرِفوهُ ، فإذا عَرفُوهُ عَبَدوهُ ، فإذا عَبَدوهُ اسْتَغنَوا بعِبادتِهِ عن عبادةِ ما سِواهُ . فقالَ لَه رجلٌ : يا بنَ رسولِ اللّه ِ ، بأبي أنتَ و اُمّي فما معرفةُ اللّه ِ؟ قالَ : معرفةُ أهلِ كلِّ زمانٍ إمامَهُمُ الّذي يَجبُ علَيهِم طاعتُهُ . [18]بحار الأنوار : امام صادق عليه السلام فرمود : امام حسين بر اصحابش وارد شد و فرمود : اى مردم! خداوند عزّ و جلّ بندگان را نيافريد مگر تا او را بشناسند. چون او را شناختند بپرستندش و چون او را بپرستند از پرستش جز او بى نياز مى شوند. مردى عرض كرد: اى فرزند رسول خدا! پدر و مادرم فدايت بادا! شناخت خدا چيست؟ فرمود: شناخت اين است كه مردم هر روزگار، امام و پيشواى واجب الطاعه خود را بشناسند.

١٦٧٠- عنه عليه السلام ـ في قولهِ تعالى :    «و لا يَزالونَ مُختلفينَ * إلاّ مَن رَحِمَ ربُّكَ و لذلكَ خَلَقهم»    ـ : خَلقَهُم لِيَفعَلوا ما يَسْتَوجِبونَ بهِ رَحمتَه فيَرْحَمَهُم . [19]امام صادق عليه السلام ـ در تفسير گفته خدا كه «پيوسته در اختلاف اند مگر آن كس كه خدايت بر او رحمت آورد و براى همين آنان را آفريده است» ـ فرمود : آنان را بيافريد تا كارى كنند كه به واسطه آن سزاوار رحمت خدا شوند و خداوند بر ايشان رحمت آورَد.

١٦٧١- عنه عليه السلام : إنّ اللّه َ تباركَ و تعالى لم يَخلُقْ خَلْقَهُ عَبَثا و لَم يَتْرُكْهُم سُدىً ، بَل خَلقَهُم لإظهارِ قُدرتِهِ ، و لِيُكَلّفَهُم طاعتَهُ فيَسْتوجِبوا بذلكَ رِضوانَهُ ، و ما خَلقَهُم لِيَجلِبَ مِنهم مَنفَعةً و لا لِيَدفَعَ بِهِم مَضَرَّةً ، بَل خَلقَهُم لِيَنْفَعَهُم و يُوصِلَهُم إلى نعيمِ الأبدِ .[20] امام صادق عليه السلام : خداوند تبارك و تعالى آفريدگان خود را بيهوده نيافريد و آنان را به حال خود رهايشان نكرد، بلكه آفريدشان تا قدرت خويش را پديدار كند و تكليفِ طاعتِ خود را به دوش آنان نهد، تا با آن سزاوار خشنودى او شوند. آنان را نيافريد تا از آنها سود برد و يا زيانى را به وسيله آنها از خويش دور سازد. بلكه آفريدشان تا به آنان سود رساند و به نعمت جاودانشان برساند.

١٦٧٢- عنه عليه السلام ـ في قولِه تعالى :    «وَ ما خَلَقتُ الجِنَّ و الإنسَ إلاّ لِيَعْبدونِ»    ـ : خَلَقَهُم للعِبادَةِ . [21]امام صادق عليه السلام ـ درباره آيه «جنّ و انس را نيافريدم مگر تا مرا بپرستند» ـ فرمود : آنان را براى عبادت آفريد.

١٦٧٣- علل الشرائع : قالَ رجلٌ لجعفرِ بنِ محمّدٍ : يا أبا عبدِ اللّه ِ، إنّا خُلِقنا للعَجَبِ ؟ قالَ : و ما ذاكَ للّه ِ أنتَ ؟! قالَ : خُلِقْنا للفَناءِ ؟ فقالَ: مَهْ يا بنَ أخ! خُلِقْنا للبَقاءِ .[22] علل الشرائع : مردى به امام صادق عليه السلام عرض كرد : ما براى شگفتى و تعجب [از قدرت الهى ]آفريده شده ايم؟ حضرت فرمود: تو را به خدا اين چه حرفى است؟! آن مرد گفت: براى نابود شدن آفريده شده ايم؟ فرمود: برادر زاده! دست بردار! ما براى ماندن آفريده شده ايم.

١٦٧٤- تفسير القمّي ـ أيضا ـ : خَلقَهُم للأمرِ و النَّهيِ و التَّكليفِ، و ليستْ خِلْقَتُهُم جبرا أن يَعْبُدوهُ ، و لكنْ خِلقَتُهم اخْتِيارا لِيَختَبِرهُم بالأمرِ و النّهيِ . [23]تفسير القمّى ـ نيز از همان حضرت ـ : آنان را براى امر و نهى و تكليف آفريد، و آفرينش آنان به گونه اى نبوده است تا او را [ناگزير ]پرستش كنند، بلكه مختار آفريده شده اند تا ايشان را با امر و نهى بيازمايد.

٣١٩ - كَيفِيَّةُ خَلقِ الإنسانِ

چگونگى آفرينش انسان

(هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ يُخْرِجُكُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّكُمْ ثُمَّ لِتَكُونُوا شُيُوخا وَ مِنْكُم مَنْ يُتَوَفَّى مِنْ قَبْلُ وَ لِتَبْلُغُوا أَجَلاً مُسَمّىً وَ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ) . [24]«اوست آن خدايى كه شما را از خاك، سپس از نطفه، سپس از لخته خونى بيافريده است. آنگاه شما را كودك از رحم مادر بيرون آورد، تا به سنّ جوانى برسيد و پير شويد ـ و برخى از شما پيش از اين مراحل بميرند ـ و به سرآمد عمرتان برسيد و [در اين همه ]بينديشيد».

(انظر) آل عمران : ٦ ، النساء : ١ ، الأنعام : ٢ ، الرعد : ٨ ، مريم : ٦٧ ، المؤمنون : ١٢ ـ ١٤ ، لقمان : ١٤ ، هود : ٦١ ، النحل : ٤ ، الحجّ : ٥ ، الروم : ١٩ ، ٢٠ ، السجدة : ٧ ـ ٩ ، فاطر : ١١ ، يس : ٧٧ ، الزمر : ٦، الشورى : ٤٩ ، ٥٠ ، النجم : ٣٢ ، ٤٥ ، ٤٦ ، الواقعة : ٥٧ ـ ٥٩ ، التغابن: ٢، ٣، الملك : ٢٣، ٢٤، نوح : ١٤ ، ١٧ ، الإنسان : ١ ، ٢ ، المرسلات : ٢٠ ـ ٢٣ ، النبأ : ٨ ، عبس : ١٨ ـ ٢١ ، الانفطار : ٧ ، ٨ ، الطارق : ٥ ـ ٧. بحار الأنوار : ٦٠ / ٣١٧ باب ٤١ .

٣٢٠ - ضَعفُ الإنسانِ

ناتوانى انسان

(خُلِقَ الاْءِنْسَانُ ضَعِيفا) . [25]«انسان ، ناتوان آفريده شده است».

١٦٧٥- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : مِسكينٌ ابنُ آدمَ ! مَكْتومُ الأجَلِ ، مَكْنونُ العِلَلِ ، مَحْفوظُ العَملِ ، تُؤْلِمُهُ البَقَّةُ ، و تَقتُلُهُ الشَّرْقَةُ ، و تُنْتِنُهُ العَرْقَةُ .[26]امام على عليه السلام : بينوا آدمى زاده! مرگش پوشيده است و بيماريهايش نهفته و كردارش نگاشته. پشه اى او را مى آزارد و جرعه اى گلوگير او را از پاى در مى آورد و عرق وى را بدبو مى كند.

٣٢١ - قيمَةُ الإنسانِ

ارزش انسان

١٦٧٦- الإمامُ عليٌّ عليه السلام: ابنُ آدمَ أشبَهُ شيءٍ بالمِعيارِ : إمّا ناقِصٌ بجَهلٍ ، أو راجِحٌ بعِلمٍ . [27]امام على عليه السلام : آدمى زاده شبيه ترين چيز به ترازوست؛ با نادانى سبك مى شود و با علم و دانش سنگين مى گردد.

١٦٧٧- عنه عليه السلام : المرءُ بأصغَرَيْهِ : بقلبِهِ و لسانِهِ ، إنْ قاتَلَ قاتَلَ بجَنانٍ ، و إن نَطقَ نَطقَ ببَيانٍ . [28]امام على عليه السلام : ارزش انسان به دو عضو كوچك اوست: دلش و زبانش. با دل [قوى ]به ميدان جنگ پا مى نهد و با زبان به عرصه بيان.

١٦٧٨- عنه عليه السلام : للإنسانِ فَضيلَتانِ : عَقلٌ و مَنْطقٌ ، فبِالعقلِ يَستفيدُ و بالمَنطقِ يُفيدُ .[29]امام على عليه السلام : انسان دو فضيلت دارد: خِرد و سخن. با خرد، بهره مى ستاند و با سخن، بهره مى رساند.

١٦٧٩- عنه عليه السلام : أصلُ الإنسانِ لُبُّهُ ، و عَقلُهُ دِينُهُ ، و مُروّتُهُ حيثُ يَجعَلُ نَفسَهُ .[30]امام على عليه السلام : اصل و تبار انسان، دل اوست و خردش دين او و مردانگى اش جايگاهى است كه خود را در آن قرار دهد.

١٦٨٠- عنه عليه السلام : المرءُ يُوزَنُ بقولِهِ و يُقَوَّمُ بفعلِهِ . [31]امام على عليه السلام : انسان با گفتارش اندازه گيرى مى شود و با كردارش ارزش يابى .

١٦٨١- عنه عليه السلام : المرءُ بفِطنتِهِ لا بصُورَتِهِ ، المرءُ بِهمّتِهِ لا بِقُنيَتِهِ . [32]امام على عليه السلام : [ارزش] انسان به هوش اوست، نه به شكل و شمايلش؛ [ارزش ]انسان به همّت اوست نه به مال و اندوخته اش.

(انظر) الكمال : باب ٣٤٨٠ .

٣٢٢ - صِفَةُ الإنسانِ الكامِلِ

ويژگى انسان كامل

١٦٨٢- الإمامُ عليٌّ عليه السلام : قد أحيا عَقلَهُ و أماتَ نَفسَهُ ، حتّى دَقَّ جليلُهُ ، و لَطُفَ غليظُهُ ، و برَقَ لَه لامعٌ كثيرُ البَرقِ، فأبانَ لَه الطَّريقَ ، و سلكَ بهِ السَّبيلَ ، و تَدافَعَتهُ الأَبوابَ إلى بابِ السَّلامَةِ وَ دارِ الإِقامَةِ ، و ثَبَتَت رِجلاهُ بِطُمَأنينَةِ بَدَنِهِ في قَرارِ الأمنِ و الرّاحَةِ بِمَا استَعمَلَ قَلبَهُ و أَرضَى رَبَّهُ .[33]امام على عليه السلام : همانا خرد خويش را زنده گردانْد و نفس خود را ميرانْد چندان كه [اندام ]درشت او نزار شد و خشونتش (درشتى اش) به لطافت گراييد. درخشنده اى پر نور بر وى تابيد و راه را برايش روشن ساخت و او را در راه [راست] به پيش راند و از درى به درى برد تا به در سلامت كشاند ، و خانه اقامت و دو پاى او در قرارگاه ايمنى و آسايش استوار گردديد به آرامشى كه كه در بدنش پديدار گرديد ، بدانچه دل خود را در آن به كار بُرد ، و پروردگار خويش را راضى گرداند.

١٦٨٣- عنه عليه السلام : ما بَرِحَ للّه ِ ـ عَزّتْ آلاؤهُ ـ في البُرْهَةِ بعدَ البُرْهَةِ و في أزمانِ الفَتراتِ ، عِبادٌ ناجاهُم في فِكرِهِم و كَلّمَهُم في ذاتِ عُقولِهِم ... و كانوا كذلكَ مَصابِيحَ تلكَ الظُّلُماتِ ، و أدِلّةَ تلكَ الشُّبُهاتِ . [34]امام على عليه السلام : همواره خدا را ـ كه نعمتهايش گرانبهاست ـ در برهه اى از روزگار پس از برهه اى ديگر و زمانى ميان آمدن دو پيامبر، بندگانى است كه از راه انديشه با آنان در راز است و از طريق خرد با ايشان دمساز ... آنان اين چنين، چراغهايى در آن تاريكيها بوده اند و راهنمايانى در آن شبهه ها.

 (انظر) الأخ : باب ٥١ . عنوان ٤٦٦ «الكمال» .

پی‌نوشت‌ها

[1] . الإسراء : ٧٠ .

[2] . كنز العمّال : ٣٤٦٢١ .

[3] . كنز العمّال : ٣٤٦١٥ .

[4] . كمال الدين : ٢١٤ / ٢ .

[5] . بحار الأنوار : ١٨ / ٤٠٤ / ١٠٨ .

[6] . كنز العمّال : ٧٢٢ .

[7] . الكافي : ٢ / ٣٣ / ٢ .

[8] . غرر الحكم : ٥٨٨٥.

[9] . بحار الأنوار : ٦٠ / ٢٩٩ / ٥ .

[10] . البقرة : ٣٠ .

[11] . الذاريات : ٥٦ .

[12] . هود : ١١٨ ، ١١٩

[13] . شرح نهج البلاغة : ٣ / ١٠٨ .

[14] . شرح نهج البلاغة : ٣ / ١٨٥ .

[15] . شرح نهج البلاغة : ٢٠ / ٣١٩ / ٦٦٥.

[16] . نهج البلاغة : الخطبة ٦٥ .

[17] . بحار الأنوار : ١٠ / ١٦٧ / ٢ .

[18] . بحار الأنوار : ٢٣ / ٨٣ / ٢٢ .

[19] . بحار الأنوار : ٥ / ٣١٤ / ٥ .

[20] . بحار الأنوار : ٥ / ٣١٣ / ٢ .

[21] . علل الشرائع : ١٤ / ١١ .

[22] . علل الشرائع : ١١ / ٥ .

[23] . تفسير القمّي : ٢ / ٣٣١ .

[24] . غافر : ٦٧ .

[25] . النساء : ٢٨ .

[26] . نهج البلاغة: الحكمة ٤١٩ .

[27] . تحف العقول : ٢١٢ .

[28] . غرر الحكم : ٢٠٨٩ .

[29] . غرر الحكم : ٧٣٥٦ .

[30] . بحار الأنوار : ١ / ٨٢ / ٢ .

[31] . غرر الحكم : ١٨٤٨ .

[32] . غرر الحكم : ٢١٦٦ ـ ٢١٦٧ .

[33] . نهج البلاغة : الخطبة ٢٢٠ .

[34] . نهج البلاغة : الخطبة ٢٢٢ .

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

 

جدیدترین ها در این موضوع

No image

چگونه در مهمانی‌ها رفتار کنیم؟

رعایت آداب مهمانی می‌تواند روابط برادرانه میان مۆمنان را مستحکم‌تر ساخته و در رشد تعالی اجتماع تأثیر بسزایی داشته باشد.
No image

نقش ابراز علاقه و معاشرت درست در اسلام

نسان علاقه دارد كه مورد علاقه و محبت دیگران باشد. اگر آن‏ دوستداران، محبت‏خود را آشكار كنند، محبوب هم به محبان‏ علاقه‏ مند مى‏ شود و این محبت دو جانبه، زندگیها را از صفا و صمیمیت‏ بیشترى برخوردار مى‏سازد. ما اگر بدانیم كه خدا دوستمان دارد، ما هم‏خدا را بیشتر دوست‏خواهیم داشت. اگر بدانیم و بفهمیم كه رسول‏ خدا(ص) و اهل بیت(ع) به ما شیعیان عنایت و محبت دارند و این ‏علاقه را بارها نشان داده و اظهار كرده‏اند، محبت عترت در دل ما بیشترخواهد شد.
No image

اخلاق معاشرت اجتماعی، نمونه ای از سبک زندگی اسلامی

نمونه های بسیاری از سیره ی ائمه ی معصوم علیهم السلام درباره ی تشویق و تحریض مؤمنان به دوستی و برادری با هم، ایجاد پیوند برادری و دوستی بین آنها، اصلاح اختلافات و رفع کدورت ها گزارش شده است.
No image

اخلاق معاشرت و ارتباط با خویشاوندان در اسلام

سنّتِ «صله رحم»، از نیکوترین برنامه های دینی در حیطه معاشرت است. گرچه شکل نوین زندگی و مشغله های زندگیهای امروزی، گاهی فرصت این برنامه را از انسانها گرفته است، ولی حفظ ارزشهای دینی و سنّتهای سودمند و ریشه دار دینی، از عوامل تحکیم رابطه ها در خانواده ها است. بویژه در مناسبتهای ملّی، در اعیاد و وفیات و آغاز سال جدید، فرصت طبیعی و مناسبی برای عمل به این «سنّت دینی» است.
No image

تحلیل یافته‌های الگوی دینی رفتارها در خانواده و نقش رسانه ملی

آنچه از امور فطری در بحث تربیت مورد نظر است و مبنای تربیت مطرح می‌شود، امور فطری در زمینه خواست‌ها و گرایش‌هاست. البته باید توجه داشت آن دسته از خواست‌های فطری مبنای تربیت قرار می‌گیرد که ویژه انسان است و امتیاز او بر حیوان به شمار می‌آید، نه آن بخش از خواست‌ها و گرایش‌ها که میان هر دو مشترک است؛ زیرا در این بخش، انسان مانند حیوان برای شکوفاسازی نیازی به تربیت ندارد.

پر بازدیدترین ها

No image

سبک زندگی در خانواده اسلامی

مفهوم «سبک زندگي» از جمله مفاهيم علوم اجتماعي و علم جامعه شناسي و مردم شناسي است که اخيراً و در دهه اخير بسيار مورد توجه عالمان علوم اجتماعي و مديران فرهنگي قرار گرفته است؛ سبک زندگي معنايي است که از به هم تنيدگي و پيوند و نظام وارگي و شبکه اي بودن عوامل متعددي که در شيوه هاي زندگي يا اقليم هاي زيستن انسان تأثير مي گذارند، به وجود آمده است.
No image

آشنایی با حقوق خانواده

تمام اموری كه از نظر اجتماعی توهین محسوب می شود مانند ناسزاگویی ایراد ضرب ، مشاجره و تحقیر ، یا اموری كه با محبت به خانواده منافات دارد مانند ترك خانواده ، بی اعتنایی به همسر و خواسته های او و اعتیاد مضر از مصادیق سوء معاشرت در خانواده است .
No image

اخلاق و معاشرت در اسلام

اگر از انسانهاى موفق بپرسيد كه عامل موفقيت شما چه بود؟ بى درنگ يكى از عوامل مهم موفقيت خود را رفاقت با دوستان خوب اعلام مى‏دارند، و بر عكس اگر از انسانهاى شكست خورده در زندگى بپرسيد: چگونه به اين ناكامى‏ها مبتلا گشتيد؟ خواهند گفت: دوست ناباب.
No image

تحکیم خانواده از دیدگاه اسلام

حکمت غایی تشکیل خانواده و هدف نهایی اسلام از این همه تاکید بر تشکیل و تحکیم و تداوم آن، گسترش ارزشهای انسانی، انتشار آرمان‌های توحیدی و سرانجام، جهانی شدن اسلام است، و بقای نسل انسان، در واقع، مقدمه برای رسیدن به این هدف بزرگ است
No image

سیر تاریخى مباحث خانواده از دیدگاه اسلامى

بحث سلسله مراتب در خانواده و اقتدار بیشتر مرد، مورد اتفاق همه ی این صاحب نظران است. وظایف اعضاى خانواده و حدود و مرزهاى آن تا حدى بیان شده است، و زمینه هاى ناکارآمدى خانواده و عوامل اختلال در کارکردها، معرفى و به راههای پیشگیری توجه شده است. حالات روانى هر یک از زن و مرد و نکات روان شناختى تحکیم بخش روابط مطلوب در خانواده نیز تا حدی مورد توجه قرارگرفته است.
Powered by TayaCMS