(5)
در قرآن، افرادی همانند فرعون و قارون و ابولهب و امّت هایی همچون قوم عاد، ثمود و بنی اسرائیل، به عنوان غضب شدگان معرّفی شده اند.
ص:389
1- 2552. نساء، 110.
2- 2553. زمر، 53.
3- 2554. آل عمران، 134.
4- 2555. تفاسیر مجمع البیان و کنزالدقائق.
5- 2556. ذیل آیه 7 سوره حمد.
در آیات متعدّدی از قرآن ویژگی های گمراهان و غضب شدگان و مصادیق آنها بیان شده است که برای نمونه به موارد ذیل اشاره می شود:
1. منافقان و مشرکان و بدگمانان به خداوند.(1)
2. کافران به آیات الهی و قاتلان انبیاء الهی.(2)
3. اهل کتاب که در برابر دعوت به حقّ سرکشی کرده اند.(3)
4. فراریان از جهاد.(4)
5. پذیرندگان و جایگزین کنندگان کفر با ایمان.(5)
6. پذیرندگان ولایت دشمنان خدا و دوستداران رابطه ی با دشمنان خدا.(6)
بنی اسرائیل که داستان زندگی و تمدّن آنها در قرآن بیان شده است، زمانی بر مردم روزگار خویش برتری داشتند؛ «فَضّلتُکم علی العالَمین»(7) لیکن بعد از این فضیلت و برتری، به خاطر کردار و رفتار خودشان، دچار قهر و غضب خداوند شدند؛ «و باؤوا بغضب من اللّه»(8) این تغییر سرنوشت، به علّت تغییر در رفتار و کردار آنان بوده است «انّ اللّه مایغیّر بقوم حتی یغیّروا ما بأنفسهم»(9).
دانشمندان یهود، دستورات وقوانین آسمانی تورات را تحریف کردند، «یحرّفون الکلم»(10) و تجّار وثروتمندان آنان نیز به ربا وحرام خواری و رفاه طلبی روی آوردند، «اخذهم الرّبا»(11) و عموم مردم نیز در برابر دعوت به جهاد و مبارزه، از روی تن پروری و ترس، از رفتن به جبهه نبرد و ورود به سرزمینِ مقدّس، سر باز زدند. «فاذهب انت و ربّک فقاتلا انّا هاهُنا قاعدون»(12) به خاطر این انحرافات، خدا آنان را از اوج عزّت و فضیلت، به نهایت ذلّت و سرافکندگی مبتلا ساخت.
ما در هر نماز، از خداوند می خواهیم که مانند غضب شدگان نباشیم؛ یعنی نه اهل تحریف
ص:390
1- 2557. نساء،116 و فتح، 6.
2- 2558. بقره، 61.
3- 2559. آل عمران، 110 - 112.
4- 2560. انفال، 16.
5- 2561. بقره، 108 و نحل، 106.
6- 2562. ممتحنه، 1.
7- 2563. بقره، 47.
8- 2564. بقره، 61.
9- 2565. رعد، 11.
10- 2566. نساء، 46.
11- 2567. نساء، 161.
12- 2568. مائده، 24.
آیات و نه اهل ربا و نه اهل فرار از جهاد در راه حقّ. همچنین از گمراهان نباشیم، آنان که حقّ را رها کرده و به سراغ باطل می روند و در دین و باور خود غلوّ و افراط کرده، یا از هوی و هوس خود یا دیگران پیروی می کنند. «قل یا أهل الکتاب لاتَغلوا فی دینکم غیرالحقّ و لاتتّبعوا أهواء قوم قد ضَلّوا من قبل و أضلّوا من قبل و أضلّوا عن سواءالسبیل» بگو: ای اهل کتاب! در دینتان به ناحقّ غلوّ نکنید وبه دنبال خواهش های گمراهانِ پیش از خود نروید، که آنان افراد زیادی را گمراه کرده و از راه راست گمراه شده اند.(1)