147- سه سخن از سخنان امام (ع):
مَنْ مَلَكَ اسْتَأْثَرَ وَ مَنْ اسْتَبَدَّ بِرَأْيِهِ هَلَكَ- وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَكَهَا فِي عُقُولِهَا
ترجمه
«هر كس تسلّط يافت، خود رأى مى شود، و هر كس خود رأى شد، هلاك مى شود، و هر كس با مردان مشورت كند، شريك عقلهاى آنها مى گردد.»
شرح
يكى از آن سخنان، اين است كه: هر كس سيطره يافت، خود رأى مى شود.
مقصود اين است كه روش پادشاهان در امور مورد علاقه شان، خودرأيى و تكروى است، از آن جهت كه بر ديگران مسلّطند و نسبت به خواهشهاى نفسانى خود، بلامنازعند. و اين سخن مانند ضرب المثلى است كه آن را در مورد كسانى به كار مى برند كه به كارى دست يابند، و بعد آن را به خود اختصاص دهند و ديگران را مانع شوند.
سخن دوم: هر كه خود رأى شد، به هلاكت رسيد. زيرا تكروى انسان در فكر و نظر خود و نپذيرفتن نصيحت و مشورت ديگران در جنگ و امثال آن، او را در معرض خطا قرار مى دهد و باعث هلاكت او مى گردد، گويا امام (ع) فرموده است: هر كس خودرأى باشد، در معرض هلاكت است، بنا بر اين هلاكت را- از باب اطلاق ما بالفعل بر ما بالقوّة- به جاى: معرض هلاكت، به طور مجاز به كار برده است.
سخن سوم: هر كس با مردان مشورت كند، شريك عقلهاى آنان است.
توضيح آن كه در آن صورت از بهترين نظر بهره بردارى كرده و آن را به كار مى بندد، پس تمام خردهاى مردان، در اختيار او قرار گرفته است، چه او از نتايج خردها سود مى برد. و اين سخن تشويق به مشورت با ديگران است.
( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 564)
|