ویژگیهاى مادر نمونه
1ـ نیازهاى عاطفى كودك
الف: نوازش و محبت
نوازش و محبت ابراز محبت و علاقه به كودك از دو جهت در شكل گیرى شخصیت كودك موثر است. اول آنكه بروز و ظهور استعدادها و قواى او كه خداوند متعال در وجودش قرار داده تا حد زیادى به آن بستگى دارد. پیش از این به نقش اظهار محبت در این خصوص
توجه نمى شد و بیشتر خانواده ها تربیت فرزند را, در اعمال خشونت و تنبیه بدنى مى دانستند و پدر و یا مادر موفق را كسى مى پنداشتند كه فرزندان او هر چه بیشتر از او ترس به دل داشته باشند, در صورتى كه هم اكنون این قضیه كاملا به عكس است و تحلیل گران مسایل تعلیم و تربیت متفقند كه هیچ عاملى جاى محبت و نوازش را در بروز و رشد استعدادها و شخصیت
كودك نمى گیرد. والدین موفق كسانى اند كه توانسته باشند بین خود و فرزندانشان رابطه اى دوستانه و صمیمى بر پایه احترام متقابل ایجاد كنند.
میز مادر و پدر است كه نوعدوستى و محبت به دیگران و علاقه مندى به سرنوشت و دیگر آنكه كودك در آغوش گرم و محبت موزد. كودكى كه خود از محبت كافى برخوردار بوده و در این زمینه اشباع شده است, دیگردوست و محبت ورز آنان را مى است, و به راحتى با كودكان دیگر مى تواند به ایجاد رابطه دوستانه اقدام كند. چنین كودكى دچار انتقام جویى و عقده گشایى
و حسادت و خیانت و سركشى نمى شود و حتى الامكان بى مهریها و تجاوزات دیگران را نیز با عفو و مهربانى پاسخ مى دهد. چنین انسانى كمتر در زندگى و روابط اجتماعى خود با شكست مواجه مى شود و جاذبه هاى نیرومند وجودى و عاطفى رشد یافته اش همه را به سوى او مى كشاند. در خانواده اى كه كودك فقط از پدر واهمه دارد, تا وقتى او در خانه است آرام است, ولى به محض خروج او از منزل, با ناسازگارى و بهانه جوییهاى خود مادر را بیچاره مى كند.
خلاصه, كودكى كه در دوران ویژه آن, از محبت مادرى و پدرى محروم بوده است, در بزرگى قطعا جبران آن ممكن نخواهد بود.
یكى از روانشناسان مى گوید:اولین كسانى كه خریدار مدهاى جدید و تغییر لباس و خودآراییهاى زننده هستند, همان تحقیرشدگان دوران كودكى مى باشند.
در روایت آمده است: روزى رسول خدا(ص) فرزندان خود حسن و حسین(علیهماالسلام) را بوسید اقرع بن حابس كه شاهد آن جریان بود گفت: من داراى بیست فرزند هستم و تاكنون من هیچ یك از آنان را نبوسیدم! حضرت جمله اى به این مضمون فرمودند: خداوند عاطفه را از دستت برده است.
ب: رفتار عادلانه
برخى مادران و یا پدران, گاهى بى دلیل موجه بعضى از فرزندان خود را بر برخى دیگر ترجیح داده و رفتار محبت دارند, و بویژه این توجه بیشتر كه گاهى خیلى هم مایه عذاب و اذیت براى برخى خانواده ها مى شود وقتى اتفاق مى افتد كه پس از یك فرزند خردسال, نوزاد دیگرى متولد مى شود كه معمولا در این صورت كودك بزرگتر به دست فراموشى سپرده مى شود و همه توجه ها به سوى دومى گسیل مى گردد و در نزاعها و برخوردهاى كودكانه گرچه دومى مقصر باشد همیشه حق به او داده مى شود, و اولى را به بهانه اینكه تو بزرگ هستى, از حق خود محروم مى كنند, و بازتاب چنین رفتارى بسیار روشن است. در صورتى كه با توجه به اینكه بخصوص در ماههاى اول تولد نوزاد, كه هم شروع دوران تازه و فصل جدیدى از نوع رابطه والدین با كودك اولى است و طبعا از حساسیت بیشترى برخوردار است و از طرف دیگر اظهار محبت به نوزاد نیز
تإثیر چندانى بر او ندارد, باید بیشتر توجهات و ابراز علاقه ها معطوف به كودك نخستین شود, تا او احساس نكند كه با آمدن دیگرى, همه چیز از او گرفته شده و دیگر توجهى به او نمى شود. این رفتار هم از میزان ناهنجاریها و بهانه جوییهاى او مى كاهد و هم رابطه آینده او با كودك تازه وارد را به خوبى شكل مى دهد. در روایت آمده است رسول گرامى (ص) روزى مردى را كه داراى دو فرزند پسر بود, دیدند كه فقط یكى از آن دو را بوسید
حضرت فرمودند: فهلا ساویت بینهما چرا با هر دو به یك گونه عمل نكردى؟
و باز در حدیث دیگرى از همان حضرت آمده است: اعدلوا بین اولادكم كما تحبون إن یعدلوا بینكم فى البر و اللطف. (مكارم الأخلاق، ص: 220)بین فرزندان خود همچنان كه دوست دارید آنها با شما به عدالت رفتار كنند, عادلانه عمل كنید.
ج: فراهم كردن محیطى آرام براى فرزندان در سایه تفاهم با همسر و خویشان
نكته اى قابل توجه این است كه در مورد زن و یا مادر و یا همسر نمونه نمى توان هر یك را جداى از دیگرى به حساب آورد.
یك زن نمونه نمى تواند مادر و یا همسر نمونه نباشد همچنان كه مادر نمونه الزاما همسر نمونه هم هست, چون تا زن در همسرى, شایسته نباشد قادر نیست به وظایف مادرى قیام كند. قربانى اصلى زندگیهاى پرجنجال و با روابط ناسالم, فرزندان اند. اگر خانمى بتواند حتى الامكان محیط خانواده را آغشته به محبت و تفاهم كند و از كم و كاستیهاى زندگى چشم پوشى كند و خلاهاى معیشتى را از جریان اطلاع فرزندان خود دور سازد و در چشم آنان زندگى مشترك خود با شوهر و فرزندان را موفق جلوه دهد و روح قناعت و سازش را در وجدان آنان تقویت كند و روابطى سالم با اقوام خود و شوهر برقرار سازد, چنین زنى بالاترین خدمتها را به بچه هاى خود كرده و خود نیز از آثار آن بهره مند است.
د: حوصله و متانت در برخورد با ناهنجاریهاى كودك.
انسان در هر دوره اى از حیات خود طبیعت و اقتضایى خاص به خود دارد, بسیارى اذیت و شیطنت كودكان را به حساب بدى او مى گذارند و به سرعت در برابر لجبازى, بهانه گیرى و شیطنتهاى كودكانه آنان برآشفته شده و آنها را به باد كتك مى گیرند.
این كار گذشته از اینكه ستم به كودك بوده و شرعا و اخلاقا درست نیست, آثار بد تربیتى داشته و بر سركشى و ناهنجاریهاى كودك مى افزاید. باید توجه داشت فرزند در سنین كودكى نارسایى عقلى دارد. او توجه به زشتى كار خود ندارد و به طبیعت خود عمل مى كند. نه با اراده و قصد اذیت.
در روایتى رسول اكرم(ص)فرمودند: لا تضربوا اطفالكم على بكأهم فان بكأهم اربعه اشهر شهاده ان لا اله الا الله و اربعه اشهر الصلاه على النبى و آله و اربعه اشهر الدعإ لوالدیه (التوحید (للصدوق)، ص: 331)
كودكان خود را به جهت گریه آنها كتك نزنید زیرا گریه آنان تا چهار ماه شهادت به توحید و چهار ماه صلوات بر محمد و آل محمد و چهار ماه دیگر نیز دعاى خیر براى والدین شان است مرحوم صاحب وسأل هم طبق این حدیث فتوا داده است كه این عمل شرعا جایز نیست
ه: تربیت مذهبى
داشتن روحیه مذهبى و اعتقادات و ایمان درست و سالم, گذشته از اینكه تإمین كننده سعادت انسان در زندگى اصلى و ابدى اوست, كمك كار بسیار خوب و تكیه گاهى بسیار مطمئن, براى او در دستیابى به اهداف حیات كنونى اوست. خداشناس واقعى و عارف به وظیفه, قطعا بهترین پدر و یا مادر براى فرزندان و شایسته ترین همسر براى زن و یا شوهر و صالحترین و خدمتگزارترین فرزند براى والدین و مفیدترین انسان براى جامعه خود خواهد بود. و چه خدمتى از این بالاتر كه مادرى بتواند از همان ابتداى دوران كودكى, شهد حلاوت نماز و ذكر و یاد خدا را در كام فرزند خود بچشاند و آفریدگار او را به او بشناساند و جان او را با مبدإ هستى پیوندى پایدار بخشد؟ و چنین مادر و پدرى جز بهشت برین, چیزى پاداش حقیقى او نتواند بود.
در باره مزد چنین كسى, حضرت امام صادق(ع) از رسول اكرم(ص) نقل مى فرماید كه آن حضرت فرمودند: هر كس فرزند خویش را ببوسد خداوند حسنه اى برایش مى نویسد و هر كس او را خوشحال كند خداوند او را در قیامت خوشحال خواهد كرد و هر كس آیات قرآنى به او تعلیم دهد در قیامت آن والدین را مى طلبند و دو جامه بهشتى به آنان مى پوشانند كه از نور آن دو صورتهاى بهشتیان درخشیدن مى گیرد. مادر نمونه ویژگیهاى دیگرى نیز در رابطه با فرزندان خود دارد كه براى رعایت اختصار فهرست وار آن را بیان مى كنیم.