استوارترین
و برترین برنامه برای جلوگیری از گناه، صیانت جامعه و نجات نسل جوان از سقوط در
منجلاب منکرات، ابتذال و فحشا، ازدواج است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هر جوانی که
در دوره جوانی خود ازدواج کند، شیطانش فریاد بر آورد که وای بر او، دین خود را از گزند من حفظ کرد.[کنز
العمال . ح44441] بر این اساس در مرحله نخست بر والدین، اقوام و نهادهای مربوطه
واجب است که نسبت به ایجاد مقدمات این سنت الهی و حرکت پسندیده اقدامات مؤثری را
انجام داده و با دستان خویش با ساده‌ترین روش زمینه پیمانی پاک را فراهم آورند. در
مرحله بعد بر پسران و دختران لازم است که بنای زندگی و سعادت خود را به دور از
تجمل گرایی و با اجتناب از شرایط سخت بر پا کنند.
مشکلات
ازدواج مولد توقعات عجیب انسان‌ها است که برخی از آنها را خانواده‌ها ایجاد
می‌کنند و تعدادی مولود عوامل محیطی و تحولات پر سرعت عصر جدید هستند. جوانان نیز
خواسته یا ناخواسته آنها را پذیرفته و در برابرشان تسلیم شده‌اند. از انجام مقدمات
پر دردسر عقد و عروسی گرفته تا مهریه‌های سنگین و تهیه وسایل زندگی و مسکن. در
حالی که می‌توان با آگاهی، دوراندیشی و اندکی قناعت در زندگی راهی به سوی ازدواجی
آسان برای نسل جوان باز کرد و این سنت قدسی را بر اساس آموزه‌های دینی، حیاتی
دوباره بخشید.
علاوه بر
هزینه‌های مربوط به مراسم عروسی، از دیگر مشکلاتی که جوانان و خانواده‌ها با آن
دست به گریبان‌اند، مبالغ بالایی است که برای برپایی مراسم قبل از جشن عروسی و پس
از آن هزینه می‌شود؛ در حالی که بهتر است بیشتر به کیفیت مراسم ازدواج توجه شود نه
کمیت آن.
ضرورت
برگزاری ساده مراسمات ازدواج از آنجا شکل گرفت که رسم و رسومات این امر آن قدر
زیاد شد که اصل توصیه دینی برای تعجیل جوانان در این کار خیر، تحت شعاع قرار گرفت
و آن‌چه که در حال حاضر در جامعه مرسوم است، مسابقه چشم هم چشمی برای برگزاری
مفصل‌تر مراسم‌هاست.
مراسم عروسی یا
ماه عسل؛ کدام بهتر است؟
نگرفتن
مراسم به خودی خود مشکلی را به وجود نمی‌آورد؛ اما ممکن است برخی تصور کنند که اگر
مراسم عروسی گرفته نشود ممکن است پس از ماه عسل به خاطر حرف دیگران اذیت شوند.
اگر فردی به
این نتیجه برسد که در شرایط کنونی عروسی نگرفتن بهترین کار است و داماد می‌تواند
پول عروسی را برای رونق گرفتن زندگی خرج کند، بهتر است که ارامش و راحتی زندگی خود
را در نظر بگیرد؛ گر چه عروسی گرفتن خوب است، اما تا وقتی که هزینه‌های مهم‌تر و
اساسی‌تر وجود دارند، برگزاری مراسم عروسی الزام خود را از دست می‌دهد.
اگر افراد
معتقد به وجود هزینه‌های مهم‌تر برای آغاز زندگی باشند، نه تنها به حرف‌های دیگران
اهمیت نخواهند داد، بلکه از ازدواج بدون مراسم سنگین نیز دفاع خواهند کرد.
البته
می‌شود عروسی برگزار کرد، به گونه‌ای که مراسم کم هزینه باشد؛ به این دلیل که
هزینه عروسی به خود آدم بستگی دارد، یعنی افراد می‌توانند مراسم ازدواج خود را با
هزینه سنگین برگزار کرده و نیز می‌توانند با هزینه کمتر و جشنی مختصر در منزل با
دعوت فامیل نزدیک، دوستان دختر و یا پسر برگزار کنند.
پس این‌طور
نیست که یا باید عروسی پر هزینه بگیریم و یا اصلا نگیریم؛ می‌شود عروسی با هزینه
کم مهیا کرد که هم جشنی گرفته شده باشد و هم داماد زیر بار قرض و هزینه سنگین
مراسم نرود.
نکات سفارش
شده در اسلام برای برگزاری جشن عروسی
1– پرهیز
از غنا و لهو و لعب
شکی نیست که
موسیقی، غنا و آواز خوانی، در صورتی که مناسب مجالس لهو و لعب باشد، از نظر اسلام
حرام است؛ اما آیا این عمل در مورد عروسی یا شادی های دیگر استثنا شده یا نه؟ در
کتاب‌های تاریخی، از برگزاری مراسم عروسی و شادی‌های دیگر در زمان پیامبر(ص)، مثل
ازدواج حضرت فاطمه(س)، یا دیگر مسلمانان و شادی مردم مدینه در زمان ورود آن حضرت
به مدینه، نقل‌هایی وجود دارد. شادی مردم در زمان جاهلیت و صدر اسلام نوع ساده‌ای
از شادی بوده است. بیشترین موردی که در میان مردم صدر اسلام برای شادی مرسوم بوده،
آواز خوانی و دف زنی بود و به رقص و نواختن آلات موسیقی دیگر در شادی‌ها، کمتر
اشاره شده است.[قاضی زاده، کاظم، غناء از دیدگاه اسلام، مجله فقه، شماره 4-5،
تابستان و پاییز 1374]
شیخ انصاری
روایاتی که درباره حرمت غنا وارد شده را شامل هر عمل لهو می‌داند. ایشان این طور
بیان می‌کنند: «از مجموع روایات زیادی که درباره حرمت غنا است، چنین برداشت می‌شود
که ملاک حرمت غنا، لهوی بودن آن است و هر صوتی که به صورت لهو باشد، چه با آلات
موسیقی و چه بدون آن، حرام است.»[شیخ انصاری، المکاسب، ج 1، ص 296، مجمع الفکر
الاسلامی، قم، 1428 ق]
از جمله این
روایات، روایتی است که محمد بن ابی عباد نقل می‌کند: از امام رضا(ع) درباره غنا
پرسیدم، ایشان فرمودند... آن در زمره باطل و لهو است... .[عاملی، شیخ حر، وسائل
الشیعه، ج 17، ص 308، موسسه آل البیت، قم، 1409 ق] و روایتی که در آن امام صادق(ع)
در بیان موارد گناهان کبیره این را می‌فرمایند: کارهای لهوی که انسان را از ذکر
خدا باز می‌دارند، مانند غناء و نواختن اوتار(نوعی آلت موسیقی)... حرام
هستند.[عاملی، شیخ حر، وسائل الشیعه، ج 15، ص331]
2 – برگزاری مراسم عروسی به
صورت شاد و پرشور
در دعائم
الاسلام روایتی نقل شده که می‌گوید پیامبر اسلام(ص) از عروسی شخصی خبر دار شدند،
فرمودند که عروسی نباید در خفا برگزار شود و باید دود به پا شود و صدای دف شنیده
شود و فرق بین عروسی و زنا همین سر و صدای دف است.[ تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج 2، ص 207، دار المعارف،
مصر، 1385 ق. شبیه به این روایت در شیخ صدوق، امالی، ص 518، انتشارات دار الثقافه،
قم، 1414 ق]
پیامبر خدا صلی
الله علیه و آله و سلم امر فرمود، دختران عبدالمطلب و زنان مهاجر و انصار در شب
عروسی حضرت فاطمه(ع) به همراه او بروند و شادی کنند، شعر و سرود بخوانند، تکبیر و
حمد بگویند و از گفتن حرف‌هایی که خدا بدان راضی نیست، بپرهیزند.[مستدرک الوسائل،
ج 14، ص 198]
کتاب کشف
الغمه نیز نقل می‌کند، وقتی مسلمانان از ازدواج حضرت علی(ع) با حضرت فاطمه(س) مطلع
شدند و به پیامبر(ص) تبریک گفتند، حضرت رو به همسران خود کرد و به آنها دستور داد
برای فاطمه(س) دف بزنند و آنها مشغول دف زدن شدند.[ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، ج1، ص 359، مکتبه بنی هاشم، تبریز،
1381، ق]
3- ولیمه دادن
کلینی در
کتاب کافی در «باب الولائم» روایاتی در این زمینه آورده است. من جمله این روایات:
مردی به امام صادق(ع) عرض کرد: ما در غذای عروسی رایحه‌ای می‌یابیم که در سایر
غذاها نیست. امام(ع) فرمودند: هیچ عروسی نیست که در آن شتر، گاو یا گوسفندی ذبح
کنند؛ مگر آن‌که خداوند فرشته‌ای را بر می‌انگیزد که با او قیراطی از مشک بهشتی
است و او مأمور است غذای عروسی را معطر سازد! این همان رایحه‌ای است که تو استشمام
کردی.
امام
صادق(ع) در روایت دیگری تأکید می‌کند که چون غذای عروسی غذایی برای امر حلال است، رایحه‌ای از بهشت بر آن می‌وزد.
در برخی از
روایات آمده است که سور دادن عروسی، یک یا دو روز مستحب است. از سوی دیگر در
روایات سفارش شده است که مراسم عروسی را به مردم اعلام کنید و آن رامخفی برگزار
نکنید. از مؤمنان نیز خواسته شده دعوت برای شرکت در مراسم عروسی را بپذیرند.
ولیمه، آداب
پیامبران امام رضا(ع) فرموده است: از جمله سنت‌هاى اسلامى‌به هنگام ازدواج اطعام
طعام است.[حف العقول، ص 523]
امام رضا(ع)
فرموده است: هنگامى‌که پادشاه حبشه(نجاشى) از طرف پیامبر خدا(ص) از دختر ابوسفیان
به نام آمنه، رمله یا ام حبیبه خواستگارى نموده و به ازدواج آن حضرت در آورد،
طعامى‌را براى ولیمه فراهم کرد و گفت: از آداب پیامبران در هنگام تزویج، ولیمه است.
4 – برگزاری
مراسم عروسی در شب
امام رضا(ع)
فرمود: سنت اسلامى در برنامه ازدواج، آن است که شبانه صورت گیرد؛ زیرا خداوند شب
را مایه آرامش قرار داده و زنان نیز عامل آرامش مى‌باشند.[مستدرک الوسائل، جلد 2،
ص 539]
هم‌چنین آن
امام فرموده است: خداوند متعال شب را براى استراحت و آرامش قرار داده است و زن نیز
مایه آرامش مرد است و از سنت پیامبر(ص) است که همسر(عروس) را شب به خانه شوهر
ببرند و ولیمه‌اى ترتیب دهند.[ سنن
النبى، علامه طباطبایى، ص 147]
5 – پرهیز
از گرفتن مراسم عروسی در برخی از روزهای خاص
مستحب است،
مراسم عروسی روز جمعه باشد. چنان که از حضرت علی(ع) نقل شده که روز جمعه روز
خواستگاری و نکاح است.
از گرفتن
مراسم عروسی در روزهای مکروه پرهیز کنید. از جمله: هنگامی که قمر در عقرب است؛
امام صادق(ع) می‌فرماید: «کسی که هنگام قمر در عقرب ازدواج کند، نیکی نمی‌بیند» و
سه شب آخر ماه قمری که ماه دیده نمی‌شود، طبق بعضی روایات، ازدواج و آمیزش در چنین
وقتی، موجب سقط جنین خواهد شد.[ ازدواج
آسان، ص 250ـ 24]