اعوذُ بالله مِن الشیطان الرجیم. بسم الله الرحمن الرحیم. لا حول و لا قوّه الّا بالله العلی العظیم اَلْحَمدُ لِلّهِ الّذی جَعَلَ الحَمْدَ مِفْتاحاً لِذِکْرِه و سَبباً مِنْ مَزید مِنْ فَضْلِه و دلیلاً عَلی آلائِه و عَظَمَتِه ثُمَّ الصَّلوه و السَّلام علی حَبیبه و خِیَرتهِ حافِظِ سرِه و مُبَلغِ رسالاتِه سَیِّدِنا و نَبیَّنا اباالقاسم محمد علی آلِهِ الطّیبین الطّاهرین المُنْتَجَبین سیَّما بقیه الله فِی الْاَرَضین.
قال الله تبارک و تعالی: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَکُونُواْ مَعَ الصَّادِقِینَ(توبه/119)
شام غریبان حضرت ابا عبدالله الحسین و اصحاب و فرزندان و یاران باوفای اوست. خدا را شاکریم در این شب عزا و حزن و اندوه به ما توفیق داد در کنار حرم آن بانوی بزرگ حضرت فاطمه ی معصومه(س) عرض ارادت و تسلیتی خدمت آن بانوی بزرگوار داشته باشیم و از خدا می خواهیم در چنین ایامی زیارت قبر ابا عبدالله(ع) و مضجع شریف حسینی را نصیب همه ی این جمع و علاقه مندان به آن حضرت بگرداند. حادثه ی عاشورا در ساعاتی محدود، در سرزمین تفتیده عراق و در آوردگاه و نبردی نابرابر بین دو جبهه ی عزت و ذلّت، دو جبهه ی ارزش و ضد ارزش به وقوع پیوست. از آن حادثه، روزگاران زیادی سپری شده است. هر کسی این حادثه را که از نظر زمان کوتاه، اما از نظر پیام بلند و نامحدود است، حادثه ای که در سرزمینی کوچک، اما گسترده در همه ی عالم رخ داد را براساس دیدگاه خود تحلیل کرده و به نقد و بررسی آن پرداخته است.
بهترین راه برای شناخت اهداف امام حسین(ع)، انگیزه ابا عبدالله و جریاناتی که منجر به این حادثه خونین و ماندگار شد، کلمات سالار شهیدان، امام حسین(ع) است. قبل از شنیدن نظرات و تحلیل های دیگران می توانیم با مراجعه به سخنان ابا عبد الله(ع)، تحلیل قیام و تحلیل این حادثه را از امام(ع) دریافت کنیم. در این جا، به پنج انگیزه ی مهم ابا عبد الله، با ذکر پنج شاهد مثال از کلمات امام حسین یا کلمات ائمه معصومین پرداخته خواهد شد.
انگیزه ی دینی یعنی اقامه دین؛ حفظ دین که حفظ دین در رأس همه امور است. امیرالمؤمنین می فرمود: ای مردم مواظب باشید دین و آئین تان را حفظ کنید. اگر هر کس متدین باشد، جامعه دیندار می شود و اگر خطایی هم در آن جامعه صورت بگیرد، بهتر از آن جامعه ای است که بی دین باشند، اما به ظاهر کارهای خوب انجام دهند، زیرا که دین و آئین و اعتقادات باید در همه ی جامعه و در همه ی ابعاد، جریان داشته باشد. نخستین انگیزه ی ابا عبد الله، انگیزه دینی بود. شاهد آن، همان جمله ای است که امام حسین(ع) در نامه ای به مردم بصره، به پنج تن از سران آن جا نوشته بود. من کاری به عکس العمل رؤسای قبائل بصره ندارم زیرا که عکس العمل خوبی نشان ندادند و آن گونه که باید پاسخ مثبتی ندادند. کار اصلی من با پیام این نامه است. نخستین انگیزه امام، انگیزه دینی است و نشانه آن همین نامه است." فإنَّ السُنَّه قَدْ اُمیتَتْ و اِنَّ البِدْعِهَ قَدْ اُحْیَیت" " نامه دو سطر بیشتر نبود.
1-سنت پیامبر(ص) زیرپا گذاشته شده
2-در دین بدعت گذاشته شده است و خطری از این بالاتر نیست. پیامبری که خودش فرمود: مردم سنت مرا حفظ کنید. امیر المؤمنین در نهج البلاغه می فرماید: ای مردم! ستون و استوانه ی سنت و کتاب خدا را حفظ کنید. سنتی که بیست و سه سال بعد از بعثت، پیامبر(ص) برایش زحمت کشید و این همه روایات، احادیث، کلمات و " امام(ع) می فرماید: سنت پیامبر(ص) زیر پا گذاشته شده است. مگر سنت پیامبر(ص) چه بود؟ یکی از سنت های پیامبر(ص) این است، که حاکم باید عادل باشد حاکمی که حکومت می کند، یزید است که بسیار ظالم است. یکی دیگر از سنت های پیامبر(ص)، محبت اهل بیت است؛ که فرمود: مزد رسالت من مودّت فامیل و قربی و بستگان و اهل بیت من است. این چه محبتی است که اباعبد الله را در بیابان های حجاز و کوفه این گونه با خانواده می چرخانند و به خاندان اباعبد الله جسارت می کنند؟ آیا بهتر از این هم می شود سنت را زیر پا گذاشت؟ بعد از جریان شهادت اباعبد الله از انس بن مالک پرسیدند: چه قدر از سنت پیامبر(ص) مانده است؟ گفت: من با پیامبر(ص) سالها محشور بودم فقط همین نمازی که مردم می خوانند و شهادت ان لا اله الّا الله دیگر هر چه نگاه می کنم، سنت پیامبر(ص) را نمی بینم. سنت پیامبر(ص) محبت اهل بیت بود. حکومت عدالت بود. سنت پیامبر(ص) چیزی نیست که اکنون در جامعه وجود دارد که هنوز نیم قرن از رحلت آن حضرت گذشته این همه ظلم و تعدی و شرابخواری و جنایت باشد.
1-سنت پیامبر(ص) از بین رفته
2-بدعت در دین به وجود آمده.
ای برادران عزیز و خواهران گرامی بدعت چیست؟ هر چیزی که خداوند نفرموده و پیامبر(ص) به آن اشاره نکرده، در دین نیست و اگر کسی چنین چیزی را به اسم دین به مردم بدهد این بدعت است. گاهی کسی به طور ذوقی مطلبی را بیان می کند. و می گوید این ذوق خود من است و ممکن است در قالب یک شعر، یک نکته، یک مطلب، یا یک برداشت باشد اما اگر کسی چیزی را که جزو دین نیست وارد دین کند و به آن بیفزاید به آن بدعت می گویند. ما در طول تاریخ با بدعت های زیادی مواجه بوده ایم در زمان رحلت پیامبر اکرم حتی پیش از آن، پیامبر(ص) گاهی دستهایشان را بالا می بردند، آن قدر بالا می بردند که نوشته اند زیر بغل های مبارکش پیدا می شد می فرمود: ای مردم، عده ای در مورد من سخنان باطل می گویند و هر کس در مورد من سخنان باطل و دروغ بگوید جایگاهش در آتش است. پیامبر اکرم مرتب این خطر را متذکر می شدند. چه قدر روایت به نام پیامبر(ص) جعل کردند. چه قدر تفسیر آیات قرآن را جا به جا کردند. روزی شخصی نزد معاویه آمد و از او پولی گرفت، آیه ای را که در شأن علی بن ابیطالب است می گوید این آیه در شأن ابن ملجم نازل شده است. چه قدر فضائل امیرالمومنین را پنهان کردند و برای دیگران فضائل و منقبت های فراوان درست کردند. همین چیزها بدعت است. امروز هم فرقی با گذشته ندارد. اگر کسی سنت پیامبر(ص) را زیر پا گذاشت، در دین بدعت ایجاد کرده است. خرافه در دین به وجود آورد و از خودش چیزی اختراع کرد و به اسم دین به خورد جامعه داد همین پیام امام حسین(ع) شامل حالش می شود. ما در دین، تابع قرآن و سنت هستیم. عالم دینی، مرجع تقلید، مفسر کتاب و قرآن هم اگر چیزی بر ما ابلاغ می کنند؛ مستندش این آیه، یا این حدیث است.
1-سنت پیامبر(ص) زیر پا گذاشته شده
2-بدعت در دین به وجود آمده است.
راه حل این مشکل چیست؟ ای مردم، یک راه چاره بیشتر وجود ندارد." و إن تسمعوا قَولی و تطیعوا أمری اَهدِکُم سبیل الرَّشاد " اگر دنبال من بیایید و حرف نوه ی پیامبر(ص) را گوش کنید؛ من شما را به سمت رشد و راه صحیح هدایت می کنم. شبیه همین جمله را اباعبدالله در خطبه ای که در منی خوانده بود هم فرمودند: انگیزه امام حسین از آمدن به کربلا چه بود؟ نخستین انگیزه، انگیزه ی دینی است، یعنی سنت احیا شود و بدعت کنار رود. البته شما می دانید ما یک عمل به وظیفه داریم و دیگری دریافت نتیجه است. مؤمن وظیفه اش را انجام می دهد. نتیجه دست ما نیست. باید به خدا توکل کرد. اباعبدالله، تکلیف را انجام داد و نتیجه این بود که در جامعه بیداری هایی به وجود بیاورد. قیام هایی رخ داد. حکومت بنی امیه، که معاویه چهل سال برای استقرارش تلاش کرده بود، بعد از شهادت امام حسین(ع) از هم پاشید. مدتی از این حادثه نگذشته بود که قیام حرّه، در مدینه و قیام توابین و قیام مختار شروع شد. من در مقام تأیید کردن یا تحلیل یا نفی این قیام ها نیستم اما سخن من این است؛ حتی بعضی از صاحب نظران گفته اند که در عصر عاشورا افرادی در کربلا فریاد زدند و گفتند: خون حسین، خون مظلوم بود. باید برای اعاده و انتقام از خون مظلوم قیام کرد. مردم کوفه به دور سلیمان بن صُرد خُزاعی گرد آمدند. این آیه را، وقتی بنی اسرائیل موسی را تنها گذاشتند و رفتند، به دنبال گوساله سامری برای آن ها خواند. قرآن می فرماید: موسی بن عمران به آنها گفت:"ظَلَمْتُم اُنْفُسَکُم بِاتِّخاذِکُم العِجْل " شما به خودتان ظلم کردید چون خدا را رها کردید و بت پرست شدید. سلیمان بن صُرَد خُزاعی این آیه را در جمع مردم توّابین کوفه خواند و گفت ما بد اشتباه کردیم که امام حسین(ع) را تنها گذاشتیم. و به عده ای اجازه ندادیم که با او همراه شوند و عده ای دیگر هم کوتاهی کردند. گفت:" ظَلَمْتُم اُنْفُسَکُم فَتوبوا إلی بارِئکُم " ای مردم! توبه کنید. شاید علت اینکه به آن ها توابین می گویند این باشد که:" تُوبْوا إلی بارِئکُم"، لذا نوشته اند: آن ها آمدند و کنار قبر اباعبدالله، گریه کردند و اشک ریختند و عزاداری کردند و از همین جا بود که قیام توابین شکل گرفت. البته بیشتر این نهضت ها به نتیجه مطلوب نرسیده است؛ اما انگیزه، انگیزه ای دینی بود.
اگر جامعه دچار انحراف شد، امام باید در جامعه این انحراف را ریشه کن کند و جامعه را به سمت راه راست هدایت کند. دومین انگیزه اباعبدالله از قیام طبق نقل مشهوری که در نامه ایشان به محمد حنیفه آمده: اصلاح جامعه است. امام به محمد حنیفه نوشته اند:" إنَّما اخرجْتُ لِطَلَبِ الْاصلاح " من قیام کردم تا اصلاحات را ایجاد کنم. برادرن عزیز و خواهران گرامی انسان اصلاح را کجا به کار می برد؟ جایی که چیزی خراب باشد می گویند اصلاح " ! آیا اگر ساختمانی خراب بود، آن را از ریشه در آورند و دوباره بسازند به آن اصلاح می گویند؟ همانا اگر جایی اصلاح شده بود آن را خراب کردیم دیگر به آن اصلاح نمی گویند. اصلاح هر چیزی بر حسب ویژگی های همان چیز است. اصلاح یک ساختمان به این است که پایه هایی و سقفی محکم داشته باشد. دیوارهای آن استوار باشند. معنای اصلاح این است. به مطلبی که عرض می کنم خوب به آن دقت فرمایید. گاهی رابطه ما با خدا هم در هم می پیچد. ما باید این رابطه را اصلاح کنیم. روایاتی در این زمینه وجود دارد، از جمله:" مَنْ اَصْلَحَ ما بَیْنَه و بین الله اَصْلَحَ اللهُ ما بَیْنَه و بَیْنَ النّاس" هر کس رابطه خودش را با خدا اصلاح کند خدا رابطه اش را با مردم اصلاح می کند، یعنی چه؟ یعنی کاری می کند که نزد مردم، محبوب شود. خداوند متعال می فرماید: رابطه تان را با من اصلاح کنید. اگر این رابطه اصلاح شد" إنَّ الّذین آمنوا و عَمِلوا الصّالحات سَیَجْعَلْ لَهُمُ الرَّحمنَ وُدّا " من (خدا) شما را محبوب جامعه قرار می دهم. در حادثه عاشورا این همه تلاش شد، زینب کبری-سلام الله علیها- رو به دشمن کرد و فرمود: " کِد کیْدَک" هر کاری بکنید، نمی توانید محبت ما را از دل مردم بیرون بکنید و همین طور هم شد.
یکی از آن خصوصیت ها این است که" اَلْمحَبَّهُ فی قُلوب المؤمنین" محبت ما در دلهای مردم است. یکی از خلفای بنی عباس به کنار قبر امام هادی(ع) رفته بود، وزیرش گفت: قربان قبر پدرش اینجاست و همانا تخریب شده است، از شنیدن این سخن به هم ریخت، اما قبر امام شیعیان و مسلمانان با اینکه بودجه ی خاصی برای آن در نظر گرفته نشده بود چقدر زیبا و شکیل است به چه علت این گونه است؟ گفت: برای اینکه اینها در دل مردم جا دارند. مردم از زندگی خود برای ضریح امام حسین(ع) هزینه می کنند. برای اصلاح رابطه شان با خدا، هزینه می کنند. وقتی امام کاظم(ع) با هارون الرشید در مکه ملاقات کرد به هارون گفتند: این آقا کیست؟ گفت:" هُوَ إمامُ القُلوب" این آقا جایش در دل مردم است. محبت را که نمی شود از دل بیرون راند. شما ببینید امروز در دنیا با این تهدهایی که وجود دارد و در مورد عزاداری و سوگواری اباعبدالله به هر حال صحبت هایی وجود دارد. ولی با همه، در پاکستان، هندوستان، انگلستان، عراق و در همه دنیا عزاداری اباعبدالله برپاست! کدام جریان سیاسی مردم را به این عزاداری ها می کشاند؟ کدام جریان منسجم مردم را به کوچه و خیابان می کشاند؟ واقعاً مردم از جان خود مایه گذاشتند. این همان است که زینب کبری(س) فرمود: "کِدْ کَیْدَک" هر کاری می خواهید بکنید. امام سجاد(ع) فرمود: این محبت در دلهاست، نمی توانید آن را أخذ کنید. عزیزان! دومین انگیزه، انگیزه اجتماعی است. یعنی اصلاح. گاهی رابطه آدم با خدا دچار خرابی و نقص می گردد، این رابطه را باید اصلاح کرد.
این شب ها، شب توبه است. شب محبت است. شب انابه است. شب خواندن نماز با حضور قلب است. از خدا توفیق حضور قلب در نماز خواستن است. این پدیده یک نوع اصلاح است. گاهی رابطه انسان با مردم به هم می ریزد. به این می گویند: اِصلاحُ ذَاتِ البَینْ. امیرالمؤمنین(ع) می فرماید: اگر رابطه تان را با مردم، آشنا، فامیل، دوست و همسایه که به هم ریخته را اصلاح کنید و برقرار کنید از یک عمر عبادت و بعضی گفته اند از یک سال عبادت بهتر است."اِصلاحُ ذَاتِ البَینْ اَفْضَلَ مِنْ عامَهِ صلاهِ و صیام." یعنی اگر بتوانید رابطه دو نفر را بهبود بخشید و اصلاح کنید بهتر از یک سال یا یک عمر عبادت، نماز و روزه است. برادران عزیز و خواهران گرامی! این پیام عاشورا است. بیایید رابطه ها را با هم اصلاح کنیم. اگر کینه ای، کدورتی، اختلافی هست. کنار بگذاریم! این یک نوع اصلاح است. اصلاح رابطه با مردم. نظام حاکم بر جامعه باید نظام اصلاح شده باشد! نظام حاکم باید نظام دینی باشد. اباعبدالله(ع)فرمود: من خارج شدم "لِطَلَبِ إصْلاح فی اُمَّهِ جَدّی محمد(ص)". چرا ما از خود امام حسین(ع) دلیل قیام را نخواهیم؟ خیلی از افراد تحلیل کرده اند آقا برای حکومت آمد! باید به این افراد بگوییم: خیر! امام حسین(ع) برای تکلیف آمد! برای عدم بیعت یزید آمد. خیلی ها در این زمینه کتاب نوشته اند از مسلمان ها، از غیر مسلمان ها، شیعیان، غیر شیعیان ولی بهترین منبع و مأخذ برای پی بردن به انگیزه امام، کلام خود ایشان و خطبه های اباعبدالله است.
دچار نادانی می شود و قدرت تشخیص آن را هم ندارد! بنابراین باید جامعه را بیدار کرد. شما زیارت اربعین را بخوانید. امام صادق(ع) می فرماید: حسین جان تو جان دادی"
خیلی ها گفته بودند مگر خدا به عبادت ما نیاز دارد. ما نماز بخوانیم یا نخوانیم او خداست نیازی به نماز ما ندارد. اگر تمامی کائنات کافر و بی دین باشند مگر بر عظمت و کبریای او گردی می نشیند؟ برای چه بخوانیم چه نیازی به این سجده و رکوع ماست؟ این ندانستن و جهل است! ارتباط و وصل رودخانه به دریا دلیل نیاز دریا نیست! بلکه نیاز رودخانه است! اگر وصل شد ماندگار می شود. عبد اگر به خالق وصل شد"وَ مَا خَلَقْتُ الجِنَّ والْاِنس إلّا لِیَعبُدون" خودش را بالا برده. وصلِ باقی، فانی را ماندگار می کند. وصل به خدای غفور، رفیق، شفیق و مهربان به انسان رفق و مهربانی و شفقت می دهد. درست است خدا اصلاً نیازی به عبادات بندگانش ندارد اما تو باید از این زاویه وارد شوی که من نیاز دارم! رودخانه یا جوی باید به دریا وصل شود! غالباً گفته بودند ما به این دلیل توجه نمی کنیم. متأسفانه یکی از مشکلات حاد در جامعه ما معضل بدحجابی است. خیلی از همین دوستان عزیز، دانشجویان، جوان ها و نوجوان هایی که حجاب را رعایت نمی کنند، گاهی که با آن ها صحبت و گفتگو می شود و سؤال می شود.،می بینید اعتقادات خوبی دارند! الزاماً هر بدحجابی در مسیر فساد نیست. اتفاقاً غیورن! خانواده هایی دارند که مقیدند. اما این مسئله به صورت یک فرهنگ و یک ساختار شده. می گوید خانواده ما این گونه است یا در فامیل ما رسم اینطور است یا اینکه در زندگی و ساختار خانواده ی ما، رابطه دخترخاله و پسرخاله مثل رابطه خواهر و برادر است و یکدیگر را نامحرم نمی دانیم. مگر دختر خاله هم مثل خواهر است؟ درست است از نظر ارزش و احترام مثل خواهر است ولی اسلام در این بین حریم گذاشته و همه ملزم به رعایت آن حریم هستیم! مرز شکنی ممنوع است! بسیاری اوقات این امر ناشی از عدم داشتن اطلاع کافی است. من گاهی با پدران و همسران این افراد صحبت کرده ام از آن ها سوال کرده ام: آیا راضی هستید دختر و یا همسر شما با این وضع در کوچه و خیابان توجه های زیادی را به خودش جلب کند؟ می گویند: خیر! خیلی وقت ها هم می بینید حساس است، غیرت دارد. می گویم: شما بخواهید یا نخواهید بخشی از این بهره مندی را در اختیار مردم و جوان مجرد قرار داده اید. بالاخره این پوشش محرک است. این لباس تحریک کننده است. اگر در عطر باز شد نمی شود به بوی عطر بگویی بیرون نیا و یا بگویی بمان، پس باید در عطر را مسدود نمایی! تو اگر درّ و صدف را از محل حفاظت، در محل رو باز گذاشتی جلوی هزار دزد را که نمی توانی بگیری! اما خودت می توانی حفاظ برای دُرّت ایجاد کنی! تو نمی توانی در خیابان به همه بگویی نگاه نکن ولی می توانی خانواده ات را با حجاب بیرون بیاوری پس این یک ارزش است.
امشب طبق نقل، وقتی زینب کبری(س) آمد کنار آن دختر بچه ای که داغ دیده و پدرش را از دست داده، گرسنه و تشنه است، در بیابان مسیر را گم کرده تا عمه بالای سرش می آید، می گوید: عمه جان یک قطعه پارچه بده من سرم را بپوشانم! با این که شاید این بچه تکلیفی هم ندارد. آن طور که مشهور است کنار بدن اباعبدالله گر چه اعتقاد خود من این است که حجاب زینب کبری(س) و اهل بیت، روز عاشورا و حتی بعد از آن کنار نرفته و کسی نتوانسته است چهره و موی آن ها را ببیند. اما با این فرض ببینید دختر اباعبدالله گله و شکوه و درد و دلش با پدر این است که بعضی ها متعرّض حجاب آن ها شده اند! برادران عزیز خواهران گرامی و بینندگانی که امشب برنامه را از کنار حرم کریمه ی اهل بیت فاطمه ی معصومه مشاهده می کنید سفره ی دهه ی محرم تمام شد! خوشا به حال آن کسانی که حُرّ وار فرصت یاب بودند و نه مانند عبیدالله حر جعفی فرصت سوز و نه مثل عمرسعدها فرصت طلب. تاریخ می گذرد. امروز نه عمرسعد در جامعه است نه عبیدالله حر جعفی و نه حرّ بن یزید ریاحی. چرا ما این ها را به سه شاخه تقسیم می کنیم؟ چرا می گوییم حرّ فرصت یاب بود. عبیدالله حر جعفی فرصت سوز بود و عمرسعد فرصت طلب بود؟ چون حرّ از مرکب عاشورا برای هدایت خود استفاده کرد. عبیدالله حر جعفی مرکب عاشورا را سوار نشد و آن گونه از کاروان عقب ماند. عمرسعد خواست از این مرکب به ری برسد و نرسید! مولای ما و شما اباعبدالله فرمود: هرکس بخواهد از گناه به هدف و خواسته ی خود برسد بداند که کوچه ی گناه بن بست است! عمرسعد از کوچه ی گناه به ری نرسید. خولی از کوچه ی گناه به ثروت نرسید! شبث بن ربعی از کوچه ی گناه به قدرت نرسید. تاریخ را ببینید. صدام چه قدر خیانت کرد؟ چقدر عالم و مسلمان و متدین و بی گناه را به قتل و شهادت رساند؟ عاقبتش چه شد؟ درست است که صبر خدا زیاد است و گاهی طول می کشد. اما عاقبت این کوچه بن بست است. سومین انگیزه ی اباعبدالله، انگیزه ی فرهنگی به معنای جهل زدایی است. جوان ما اگر بداند اثر گناه و بدحجابی چیست؟ اثر عبادت چیست؟ بدان مسائل علاقه مند می شود. ما باید این آثار را برای جوان تبیین کنیم. قرآن هم هرچه توصیه می کند بلافاصله اثرش را هم بیان می کند. مثلاً"أقِمِ الصّلوه لِذِکْری" نماز را بخوانیدتا یادِ من بیفتید. روزه بگیرید تقوایتان زیاد می شود. زکات و خمس بدهید مالتان پاکیزه می شود. همدیگر را مسخره نکنید، غیبت نکنید، تهمت نزنید، جامعه تان سالم می ماند! خود قرآن آثار را شمرده است:"اللّهمّ اغْفِرلی الذّنوب الّتی تُحبسُ الدُّعا". بسیار دقت کنید که گناهانی هستند که باعث می شود دعایتان مستجاب نشود و یا نعمت بر شما فرود نیاید. این جهل ها باید زدوده شود. جامعه ی زمان امام حسین(ع) گرفتار ترس و دنیازدگی است. جامعه ی زمان امام حسین(ع) گرفتار جهل است. خیلی از آن هایی که به سرزمین کربلا آمده بودند واقعاً قضایا را نمی دانستند، قدرت تحلیل هم نداشتند. مردم شام واقعاً تصورشان این بود که باید ورود اهل بیت را جشن بگیرند. چون افرادی که علیه حکومت برحق (به زعم آن ها) قیام کرده اند، کشته شده اند. اما خطبه ی امام سجاد(ع) و سخنان زینب کبری(س) جهل زدایی کرد.
یعنی جامعه باید امام را بشناسند و بداند که هر کسی نمی تواند جامعه را اداره کند. امام فرمود: ثمره ی عملی تمام فقه، حکومت اسلامی است. فرمود حکومت اسلامی و ولایت فقیه تصورش، تصدیق می آورد. روشن است جامعه ی اسلامی چگونه باید اداره شود. با قوانین اسلامی. قوانین اسلام را چه کسی می داند؟ پیامبر خدا، ائمه بعد از ائمه و کارشناسان دینی. اگر خواستند یک بیمارستان را با قوانین پزشکی اداره کنند یک مهندس مثلاً مهندس نفت را به عنوان رئیس بیمارستان به کار نمی گمارند. اگر خواستند یک بیمارستان را از نظر مهندسی پی ریزی کنند که یک جامعه شناس و تاریخ دان را مهندس ناظر ساختمان قرار نمی دهند! باید کسی باشد که در رشته ی عمران تحصیل کرده و کارشناس باشد! این امری بدیهی و مشخص است. عجیب است همه جا دنبال متخصص اند؛ اما در دین همه متخصص می شوند. در مسائل شرعی همه متخصّص می شوند. در مسائل شرعی همه صاحب نظر می شوند. چه طور شما برای ساختمان رشته ی عمران را دنبال می کنید. برای برق دنبال مهندس الکترونیک می روید برای پزشکی دنبال متخصص می روید ولی دین آن قدر مظلوم است که باید یزید متخصص دین شود؟! معاویه متخصص دین شود؟! کعب الاحبار مفسر قرآن شود؟! نه، جایی که امام صادق(ع) هست چرا دیگران باید اظهار نظر کنند؟ جایی که اباعبدالله هست چرا آن ها به خود اجازه ی این گونه گستاخی ها را می دهند؟ انگیزه ی چهارم، انگیزه ی سیاسی است. نامه ای که امام(ع) به مردم کوفه نوشت مردم کوفه،" فَلَعَمْری! لیس الامام العامل بالکتاب" قسم به جان منِ حسین، امام کسی است که قرآن شناس باشد و قرآن شناس اهل بیت هستند. برای تفسیر قرآن باید به درِ خانه ی ما بیایید! این انگیزه ی چهارم امام بود.
گفتند امام خروج کرده! به تعبیر آن ها از مسیر خارج شده است. اباعبدالله باید به دنیا بگوید من کیستم؟ می دانید چرا روز عاشورا این قدر خطبه خوانده؟ چرا محاجّه کرده؟ گاهی می فرمود: بروید از اصحاب بپرسید. از اباسعید، از جابر بپرسید. من کیستم، چرا خون مرا می ریزید؟ گاهی می فرمود: در تمام دنیا اکنون پسر پیامبری غیر از حسین وجود دارد؟ آیا پسر پیامبری غیر از امام حسین(ع) در حادثه ی 61 کربلا و واقعه ی طف که از فاطمه ی زهرا باشد آن زمان بود؟ امام حسن(ع) که به شهادت رسیده بود. بقیه هم از حضرت زهرا(س) به پیامبر(ص) نمی رسیدند. می فرمود: آیا روی این کره ی خاکی پسر پیامبری غیر از من هست؟ چرا اباعبدالله این قدر تأکید و اصرار می کند؟ این انگیزه ی شخصی است که خود او را بشناسند. کسی نباشد که یک برداشت و تحلیل از حادثه ی کربلا و از حضور امام حسین(ع) داشته باشد که کاملاً شبیه به برداشت های نادرست بنی امیه شود! این پنج محوری بود که خیلی خلاصه عرض کردم. و تبعاً هر کدام از این محورها یک سخنرانی جداگانه می طلبد که من در این جا فقط رئوس را گفتم.
انگیزه ی اباعبدالله از آمدن به کربلا چه بود؟ قبل از هر مکاشفه و تحلیلی سراغ کلام خود ایشان بیایید: انگیزه ی دینی! نامه به مردم بصره، می خواهم سنت احیا شود. وبدعت زدوده شود.
دوم انگیزه ی اجتماعی خَرَجْتِ لِطَلَبِ الأصلاح می خواهم خرابی ها را اصلاح کنم.
سوم انگیزه ی فرهنگی لِیَسْتَنْقِذَ عِبادکَ مِنَ الْجهالَه می خواهم جهل از جامعه زدوده شود.
چهارم انگیزه ی سیاسی می خواهم مردم بدانند چه کسی باید حاکم شود. حاکم باید قرآن شناس باشد. حاکم باید آشنای دین باشد. و پنجم انگیزه ی شخصی. در این باره حداقل دیدگاهِ خودم را بیان کردم.
البته این ها خیلی دوست داشتند قضیه کربلا همان جا بسته شود و دیگر چیزی از آن جا بیرون نرود. اما برادران، خواهران و عزیزانی که کنار حرم حضرت معصومه(س) هستید. همان سوگواری ها و عزاداری ها عاشورا را ترویج کرد. وقتی زینب کبری(س) در گودال قتلگاه روضه خواند دوست و دشمن گریه کردند! وقتی ام السلمه در مدینه واحسیناه گفت تمام افراد مدینه با واقعه ی کربلا آشنا شدند. وقتی کوفیان در دروازه ی کوفه اشک ریختند. وقتی سیدالساجدین بالای منبر شام فرمود:"أنا ابْنُ العَطشان بِکَربلا" پدر مرا با لب تشنه در کربلا کشتند! فرمود من پسر آن کسی هستم که بدنش را عریان کردند. منطقه ی شام غرق در عزا شد. نزدیک به سی و چهار یا سی و پنج سال امام سجاد هر افطار و غیر افطار اگر آب آوردند، غذا آوردند صدا زد" قُتِلَ ابْنُ رسول الله عَطْشانا". می فرمود: مردم دنیا، من با نگاه به آب به یاد لب های تشنه ی پدرم می افتم! با نگاه به غذا به یاد گرسنگی پدرم می افتم! با نگاه به اطفال صغیر، یاد غربت علی اصغر می افتم. این ها باعث شد فرهنگ کربلا ترویج و همه گیر شود. هدف امام حسین(ع)جای خود؛ اما خود عزاداری جزو اهداف است. خود گریه هدفمند است. چون نتیجه ی گریه بر اباعبدالله آشنایی با مکتب او است. چرا مردم گریه می کنند؟ یکی از دوستان اهل منبر ما گفت من در ایتالیا منبر بودم. جمعیت زیادی هم از عرب های لبنان و عراق پای منبر می آمدند. می گفت آن کسی که ما باشگاه را از او اجاره کردیم یک مسیحی بود. وی تمام ده شب مراسم می آمد و ما را تماشا می کرد. شب دهم بعد از سخنرانی و مداحی و وعظ و عزاداری مرا صدا زد و گفت: در این باشگاه چه خبر است؟ من این جا را برای جشن ها اجاره می دهم. برای برنامه هایی از این قبیل: میتینگ ها و ملاقات ها. چرا ده شب است می نشینند و گریه می کنند؟ تو به آن ها چه می گویی که این قدر گریه می کنند؟ چرا این قدر اشک می ریزند؟ بر سر و صورت خودشان می زنند؟ ایشان گفت با این که خسته بودم شروع کردم برای او از پیامبر اکرم گفتم. نبی ما رسول الله است. پیامبر ما دختری داشت به نام فاطمه که تنها یادگارش بود. این دختر دو تا پسر داشت به نام حسن(ع) و حسین(ع). پیامبر(ص) آن ها را روی شانه می نشاند. روی زانو می نشاند. صورتشان را می بوسید. لب هایشان را می بوسید. و به یاران خود سفارش آن ها را می کرد. نسبت به آن ها احترام و اهتمام و محبت داشت. پیامبر(ص) از دنیا رفت. حرمت دخترش را نگه نداشتند و او را مورد بی مهری واقع کردند. دختر پیامبر(ص) به شهادت رسید. حرمت امام حسن(ع) را نگه نداشتند. امام حسن(ع) شهید شد. فرزند دومش حسین(ع) را در کربلا محاصره کردند. می گفت: یک دوره مقتل را برای او گفتم، گفتم: آب را به رویش بستند. طفل شش ماهه اش را جلوی چشمش کشتند. جوانش را جلوی چشمش"إرباً اربا" نمودند. سم اسب بر بدنش دوانیدند. زن و فرزندش را چهل منزل در شهرها گرداندند. می گفت: نزدیک دو ساعت یک مقتل را برایش گفتم. آن قدر این آقای مسیحی گریه کرد که همسرش هم که آن جا حاضر بود گفت: من سی سال است با او زندگی می کنم تا به حال گریه کردن او را ندیده بودم. با او چه کردی؟ گفتم: از حسین برایش تعریف کردم. حسین قتیل العَبَرات است. فرمود من کشته ی اشک ها هستم"أنَا قَتیلْ العَبَرات". از اباعبدالله برایش گفتم. حسینی که گاهی پیامبر(ص) او را روی سینه می گذاشت. لب های خود را به گلویش می گذاشت و می گفت: یزید با حسین من چه کار داری؟ حسین که امیرالمؤمنین هر وقت نگاه به چهره اش می کرد اشک می ریخت. یا اباعبدالله شام غریبان شماست. دل ها را روانه ی کربلا کنید. کنار مضجع شریف اباعبدالله. خدا، امشب در کربلا چه خبر بود؟ امشب باید قاعدتاً روضه را از زینب کبری(س) خواند. چون بیش از همه امشب زینب سختی کشید. کشته ها روی زمین، بچه های شهدا گرسنه و تشنه، خیمه هایی نیم سوخته، سیدالساجدین با حال نامساعد " امشب گاهی عقیله ی بنی هاشم می آمد بچه ها را از روی کشته ها برمی داشت. در گوشه ای می آورد باز می رفتند. گاهی در بیابان ها می گشت بچه هایی که از ترس آتش به بیابان پناه آورده بودند پیدا می کرد. گاهی می آمد و سیدالساجدین را آرام می کرد. اما زینب خودش هم داغدیده بود. داغ جوان دیده، داغ برادر دیده، داغ پسر برادر دیده. امشب بسیار بر زینب سخت گذشت. جوان ها، برادران، خواهران با همه ی سختی، امشب نماز شبش را خواند. در دل شب بلند شد.
نماز شبش را خواند. خدایا ای کاش فردا طلوع نکند. ای خدا چگونه فردا بچه ها را از کنار این بدن ها جدا کنیم؟ بالاخره فردا رسید. امام سجاد(ع) فرمودند: عمه جان، بچه ها را آماده ی حرکت کنید. بچه ها را بر مرکب ها سوار کردند. نانجیب ها سفارش هم کرده بوند این ها را از کنار قتلگاه و از کنار کشته ها عبور دهید! امام سجاد(ع) می فرماید: عمه ام زینب(س) کمک کرد یکی یکی بچه ها و زن ها و حتی خود سیدالساجدین سوار شوند. سادات! عمه تان زینب می خواست سوار شود ولی نتوانست. ناچاراً آمد به قتلگاه و گفت حسین! بلند شو ببین کسی نیست خواهرت را سوار کند. برادر، بلندشو ببین زینب روی زمین مانده! برادر، من در بقیع و کنار قبر پیامبر(ص) می خواستم سوار شوم، محرم ها دورم را گرفتند. برادر، روزی که در این سرزمین پیاده شدم، تو آمدی. عباس آمد. قاسم آمد. اکبر آمد. یک بار دیگر به قتلگاه آمد. نشست میان قتلگاه. نمی دانم قتلگاه رفته اید یا نه؟ من خودم کم تر طاقت رفتن به قتلگاه را دارم! اگر به کربلا رفتید و حال مساعد نداشتید به قتلگاه نروید. اگر حالتان مساعد بود بروید! این جا جای چندمعصوم بوده. این جا پیامبر(ص) گریه کرده. فاطمه اشک ریخته. این جا بدن پسر رسول الله روی زمین افتاده بود. زینب(س) آمد به قتلگاه و گفت: برادر، قربان لب های تشنه ات. قربان حلقوم بریده ات. نمی دانم چگونه روضه خواند. اما نوشته اند فَوَ الله بَکَتْ کُلِّ عَدُوٍّ و صِدیق یعنی به خدا تمام دوست و دشمن گریه کردند! صدا زد برادر نمی خواهم بروم ولی دارند با تازیانه مرا از کنار تو می برند.
نمی روم ولی مرا به تازیانه می برند!
سَیَعْلَموا الّذینَ ظَلَموا اَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبون.
خدا امشب به حال زینب(س)، به آن جنازه های مطهری که امشب روی زمین کربلا افتاده. امام سجاد(ع) فرمود: عمه جان این ها ما را مسلمان نمی دانند! مگر بدن مسلمانان را دفن نمی کنند؟ خدایا به آن جنازه های مطهّر و بدن شهدایی که امشب روی زمین افتاده اند قسمت می دهم در ظهور حجه بن الحسن(عج) تعجیل بفرما! خدایا، منتقم خون حسین را به فریاد تمامی مسلمانان جهان برسان! خدایا این کشور و این نظام و تمامیت ارضی ما، رهبر عظیم الشأن و محبوب ما را در پناه ولی الله الأعظم محفوظ بدار! خدایا ریشه های فقر و فساد و تبعیض، ریشه های طلاق و گرانی و بدحجابی را از جامعه ی ما ریشه کن بگردان! خدایا! بیماران، بیماران افراد حاضر در این جمع، جوان ها و اطفال مریض همه را شفای عاجل عنایت بفرما! خدایا حشر و نشر و حیات و ممات ما و اولاد ما را با اهل بیت و قرآن قرار بده! خدایا جوان های ما را از خطرات محفوظ بدار! هر قلم و دست و کتابت و برنامه ریزی که برای انحراف جوان ها توسط هر گروه و شخصی صورت می گیرد شرشان را به خودشان برگردان! خدا به مقربان درگاهت فیض و بشارت، به روح شهدا، اموات، اموات این جمع، روح ملکوتی امام عائذ و واصل بفرما. بِالنّبیِ و آله "
پاورقی