سخنرانی استاد فرحزاد با عنوان عواقب غرور، فواید صبر و ترک گناه

سخنران استاد فرحزاد

• به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست عـاشقـم بر همه عالم که همه عالم از اوست
• به حلاوت بخورم زهر که شاهد ساقی است به ارادت ببرم درد که درمان هم از اوست
• غـم و شـادی بر عـارف چـه تفـاوت دارد سـاقیا باده بده شادی آن کیـن غم از اوست
• به غنیـمت شمر ای دوست دم عیسی صبح تا دل مرده مگر زنده کند کین دم از اوست
• سـعـدیا گـر بِـکـنـد سـیـل فـنا خـانـۀ عـمـر دل قـوی دار که بنیاد بقـا محکم از اوست

عواقب ترک ذکر صلوات

ذکر صلوات هنگام شنیدن نام پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در هر حالی حتی هنگام نماز مستحب مؤکّد است. البته محدثین ما واجب می دانند، چون روایت داریم اگر کسی عمداً صلوات نگوید «یوجب الدخول النار». آتش جهنم بر او واجب می شود. از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است که بخیل و جفاکارترین امت کسانی هستند که نام من را بشنوند و صلوات بر من و آل من را نگویند.

بهترین عمل در ماه رمضان

بنابر فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم «الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»[1]. گناه نکردن، مهمترین عمل در ماه مبارک رمضان است. «اللهم حبب إلي فيه الإحسان و كره إلي فيه الفسوق و العصيان»[2]. خدایا محبت نیکوکاری را در دل من قرار بده. ای خدا بینشی با من مرحمت کن که گناه و فسق در نظر ما بد باشد و ما از گناه متنفر بشویم. ما اگر باطن گناه را می دیدیم همان طور که ما از آتش و سمّ فرار می کنم از آتش جهنم هم فرار می کردیم. گناه از سمّ هلاک کننده تر است. و حتی جرأت انجام گناه به ذهنمان هم خطور نمی کرد.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید «وَ الَّذِي بَعَثَنِي بِالْحَقِّ نَبِيّاً لَايُنْجِي إِلَّا عَمَلٌ مَعَ رَحْمَةٍ وَ لَوْعَصَيْتُ لَهَوَيْتُ»[3]. یعنی اگر من هم گناه کنم زمین می خورم. این نکته خیلی مهم است که خدا با کسی نسبت فامیلی ندارد و با کسی اهل شوخی نیست.

عواقب غرور و تکبر

شیطان شش هزار سال در آسمان چهارم عبادت کرد اما امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: «فَاعْتَبِرُوا بِمَا كَانَ مِنْ فِعْلِ اللَّهِ بِإِبْلِيسَ إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِيلَ وَ جَهْدَهُ الْجَهِيدَ وَ كَانَ قَدْ عَبَدَ اللَّهَ سِتَّةَ آلَافِ سَنَةٍ لَايُدْرَى أَ مِنْ سِنِي الدُّنْيَا أَمْ مِنْ سِنِي الْآخِرَةِ عَنْ كِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ»[4]. تکبر و خودپرستی شیطان را از عمل طولانی و کوشش جدی و مقامش پایین کشید. قانون خداوند همیشه واحد است. یعنی هر کسی تکبر کند مورد طرد خدا واقع خواهد شد خداوند به هیچ کس اجازه تکبر نداده است و اگر اجازه می داد؛ انبیا و ائمه علیهم السلام به تکبر از همه سزاوارتر بودند. چون مقامشان از همه در نزد خدا بالاتر است. از سرنوشت شیطان باید عبرت بگیریم. کسی که عابد و واعظ و معلم ملائکه بود بر اثر گناه تکبر از درگاه خدا طرد شد و ملعون و مطرود ابدی شد. ما مواظب باشیم که به سرنوشت او دچار نشویم.

ترک اولی در انبیاء و توبیخ شدن حضرت یونس به خاطر ترک اولی

انبیاء الهی هم استغاثه و دعا می کردند که خدایا به اندازه یک چشم به هم زدن ما را به خودمان وامگذار. و پشتشان از آلوده شدن به گناه می لرزید. انبیاء حتی اگر ترک اولی می کردند؛ مؤاخذه می شدند. حضرت آدم علیه السلام به خاطر یک ترک اولی از بهشت اخراج شد و چهل سال گریه و زاری کرد تا جبرئیل به ایشان اسم پنج تن آل عبا علیهم السلام را یاد داد تا به واسطه اثر قسم دادن خدا به این اسماء نجات یابد و توبه اش قبول شود.

خداوند حضرت یونس علیه السلام را به شکم ماهی انداخت چون قومش را سریع نفرین کرد «وَ ذَاالنُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً...»[5]. یعنی صاحب ماهی از قومش غضبناک شد و نفرین کرد تا عذاب نازل شود و از آنها کناره گیری کرد. تنها قومی که بلا نازل شد ولی بر اثر دعا و استغاثه بلا برگشت قوم حضرت یونس علیه السلام بود.

خدا می فرماید یونس گمان می کرد از اینکه زود نفرین کرده است ما کاری با او نداریم. خدا او را توبیخ کرد. وقتی سوار کشتی شد، خدا نهنگی را سر راه آنها آورد. در آن زمان مرسوم بود که هر وقت نهنگی به کشتی حمله می کرد فکر می کردند یک عبد فراری یا آدم معصیت کاری که از مولایش فرار کرده است در این کشتی است و برای شناسایی او قرعه می انداختند و قرعه به نام حضرت یونس علیه السلام افتاد، باور نمی کردند که او عبد فراری باشد ولی وقتی این ماجرا سه بار تکرار شد گفتند معلوم می شود شما عبد فراری هستید. و ایشان را به دهان نهنگ انداختند. خدا از یک ترک اولی پیامبرش نمی گذرد ما باید حساب کار خودمان را بکنیم که میلیون ها گناه داریم. در این ماه رمضان با خدا آشتی کنیم «اللَّهُمَّ إِلَيْكَ فَرَرْنَا مِنْ ذُنُوبِنَا»[6]. ای خدا ما از گناهانمان به تو پناه می آوریم ما را از این گناهان نجات بده.

حضرت یونس در قعر دریا در شکم ماهی زندانی شد. گمان نمی کنم هیچ زندانی به این مخوفی در عالم باشد. نه قابل فرارکردن است و نه قابل زندگی کردن، نه می شود بخوابی، نه می شود بنشینی. با این حال خداوند با اعجازش ایشان را در آنجا زنده نگه داشت. قرآن می فرماید: ایشان در شکم ماهی و در قعر دریا با دلی شکسته عرضه داشت «لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ»[7]. (امام صادق علیه السلام می فرماید: من تعجب می کنم از کسی که دچار غم و غصه و گرفتاری می شود و به ذکر یونسیه پناه نمی برد.) «وَ نَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ»[8]. یعنی تا حضرت یونس این ذکر را گفت ما او را از گرفتاری نجات دادیم و مومنین هم اگر این ذکر را بگویند آن ها را هم نجات می دهیم. خدای متعال در قرآن می فرماید: «فَلَوْلَا أَنَّهُ كاَنَ مِنَ الْمُسَبِّحِينَ لَلَبِثَ فىِ بَطْنِهِ إِلىَ يَوْمِ يُبْعَثُونَ»[9]. یعنی اگر حضرت یونس علیه السلام توبه نمی کرد و این ذکر را نمی گفت تا روز قیامت در شکم ماهی می ماند ولی چون توبه کرد و تسبیح گفت به ماهی دستور دادیم که او را در ساحل دریا بیندازد.

رزق و روزی حلال در سایه صبر و تحمل

در این ماه رمضان از دست این تله ها و خطوات شیاطین و نفسمان به خدا پناه ببریم. اگر انسان با تقوی و ورع شد مورد محبت خدا واقع می شود و به زندگی و عمر و روزی اش برکت می دهد. خدا رزق ما را از حلال مهیا کرده است. اگر عجله نکنیم خود خدا می رساند. امیرالمؤمنین علیه السلام مرکبی داشت که آن را به یکی از غلامانش سپرد و به مسجد رفت. غلام دهنه مرکب را به یک درهم فروخت و فرار کرد. حضرت که این مرکب را بدون دهنه دید فرمود این غلام عجله کرد و الا من قصد داشتم این یک درهم را از راه حلال به او بدهم. دزدی و فرار هم لازم نبود.

انسان اگر از راه حرام صرف نظر کند خدا قطعاً از راه حلال برایش رزقی را می رساند. این سنت خداست. منتهی مقداری صبر و تحمل هم لازم است. انسان هر چقدر گناه کار باشد نباید نقطه وصلش به خدا را قطع کند. نگوید که دیگر برای چه نماز بخوانم یا روزه بگیرم.

ترک گناه باعث نزول رحمت الهی

شخصی در نماز و سخنرانی پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شرکت می کرد ولی مخفیانه دزدی می کرد. شبی برای دزدی وارد خانۀ زنی شوهرمرده که ارث فراوانی داشت شد. از دیوار خانه بالا رفت. روی دیوار یادش افتاد که پشت سر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نماز می خواند. وجدانش به او نهیبی زد که ممکن است نتوانی مانع نفست شوی و این خانم تجاوز کنی و فردا همه بفهمند و آبرویت برود. فردای قیامت هم باید جواب بدهی.

• گفت آواز خدا همیشه درگوش دل است کو دل که دهد گوش به آواز خدا

در بالای دیوار توبه کرد و گفت خدایا من اشتباه کردم. من را ببخش. طعمه آماده را به خاطر خدا گناه نکرد «وَ أَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الهْوَى فَإِنَّ الجْنَّةَ هِىَ الْمَأْوَى»[10]. یعنی اگر کسی به خاطر خدا به نفسش پشت پا بزند؛ بهشت خانۀ ابدی اوست.

فردا در جلسه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم شرکت کرد و دیگر اصحاب هم نشسته بودند. خانمی وارد شد و عرض کرد یا رسول الله من شوهرم مرده است و تصمیم داشتم تا آخر عمر تنها زندگی کنم ولی دیشب یک حادثه تلخی اتفاق افتاد و کسی تا بالای دیوار خانه من آمد. ممکن بود به خانه بیاید و به من تعرض کند و اموالم را بدزدد به همین خاطر تصمیم گرفتم همسری برای خودم بگیرم. شما یک همسر خوب برای من انتخاب کنید. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به همان دزد فرمودند: حاضری با این زن ازدواج کنی؟ این دزد که از خدا این را می خواست گفت حاضرم. حضرت به آن خانم فرمودند: این آقا را می خواهی؟ عرض کرد: بله. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم همان جا عقدشان را خواندند و این دزد به چیزی که دیشب از راه حرام می خواست برسد؛ بر اثر صبر، خدا بیشتر از آنچه دیروز می خواست از راه حلال در اختیارش گذاشت.

تاثیر نماز در بازدارندگی از ابتلاء به فحشاء و منکر

روایت شده به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم عرض کردند فلان جوان که در نماز شما شرکت می کند خلاف کار است. حضرت فرمود همین نماز جماعت، روزی او را از بدی ها باز می دارد. اتفاقاً این جوان بعد از مدتی توبه کرد و از نیکان شد «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ»[11]. نماز انسان را از فحشاء و منکر باز می دارد.

ذکر مصیبت حضرت علی اصغرعلیه السلام

امشب به در خانۀ طفل شش ماهه اباعبدالله الحسین علیه السلام برویم. مرحوم آیت الله عبدالکریم حائری مشکل بزرگی برایش پیش می آید و عده ای از شاگردانش برای توسل به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، جمکرن می روند. برای یکی از آن ها مکاشفه ای می شود و آقا را زیارت می کند و می فرماید برو به شیخ عبدالکریم بگو اگر می خواهد مشکلش حل شود به حرم عمه ام فاطمه معصومه علیها سلام برود و توسل به حضرت علی اصغر علیه السلام کند. از حضرت علی اصغر مظلوم تر در صحرای کربلا نداریم. دل اهل بیت علیهم السلام با این مصیبت خیلی داغ دید. منهال می گوید امام سجاد علیه السلام بعد از قیام مختار و انتقام خون دشمنان اهل بیت علیهم السلام فرمود آیا حرمله را هم دستگیر کردند. عرض کردم نه. حضرت منقلب شد و به گریه افتاد. و فرمود خدایا طعم آتش و آهن را به حرمله بچشان. این حرمله چه کرده با دل اهل بیت علیهم السلام. طفل شش ماهه چه گناهی دارد؟! خیلی از بزرگان وقتی در کارهایشان به مشکلی برمی خوردند؛ نذر و توسل به حضرت علی اصغر می گرفتند. با دست های کوچکش، گره های بزرگی را باز می کند. امشب در خانه باب الحوائج رفتیم. این شهیدی که قبرش معلوم نیست. شهیدی که نمی توانست از خودش دفاع کند. شهیدی که در آغوش و سینه پدر بزرگوارش اباعبدالله علیه السلام به شهادت رسید. وقتی که آقا اباعبدالله علیه السلام کنار خیمه آمد؛ حیا کرد. خجالت کشید که همسرش رباب، مادر این طفل را صدا بزند. فرمود خواهرم زینب قنداقۀ علی اصغر را بده به من تا وداع کنم. قنداقه را به دست مبارک اباعبدالله علیه السلام دادند. ناگهان دیدند که دیگر نمی تواند سرش را نگه دارد. بردند در مقابل دشمن بلکه آبی به حلق خشکیده اش برسانند.

• این که بدین کودکی هیچ گناه نداردیا که سر رزم این سپاه ندارد
• بس که دل افسـرده است آه ندارد راه دهید آن که را پناه ندارد
• گاه بی جان شـود به دامن خواهر گاه ناخون زند به سینه مادر
• باری ز ما گذشـته چـاره اصغر یا ببرش به همرهت به جانب مقتل

آقا صدا می زند اگر به من رحم نمی کنید به این طفل شش ماهه رحم کنید مگر نمی بینید لب هایش مثل ماهی ای که از آب بیرون افتاده است. ابوخلیل که جاسوس دشمن بود وقتی مختار او را دستگیر کرد گفت تو که دشمن بودی آیا جایی هم پیش آمد که گریه کنی و دلت به حال اباعبدالله علیه السلام بسوزد. گفت جایی که من هم جگرم کباب شد و دلم آتش گرفت وقتی بود که قنداقه شش ماهه روی دست آقا اباعبدالله بود و سه مرتبه به طرف خیمه رفتند و چشمشان به رباب مادر علی اصغر افتاد و دوباره برگشتند و قدرت رفتن به سمت خیمه را نداشتند. اینجا دل من کباب شد. آقا پشت خیمه رفتند و قبر کوچکی برای شش ماهه کندند. اما یکی صدا زد صبر کن تا یک بار دیگر جمال علی ام را زیارت کنم.