(5)
در آیه «اِنَّ ابراهیمَ کانَ أُمَّهً قانِتاً لِّلَّه»، خداوند ابراهیم را به تنهایی یک اُمّت دانسته است و هر یک از مفسران برای تحلیل و تفسیر این جمله سخنی گفته اند، از جمله:
1. چون ابراهیم بر مکتبی بود که احدی بر آن نبود، پس یک اُمّت بود.(6)
2. او به اندازه یک اُمّت خیر و خوبی و کمال داشت نظیر شعری که می گوید:
آنچه خوبان همه دارند تو تنها داری.(7)
3. کلمه اُمّت به معنای معلّم خیر است او معلّم خوبی ها بود.(8)
4. مراد از اُمّت یعنی رهبر و مقصود و امام تمام خداپرستان.(9)
5. شخصیّت و شعاع وجود او به اندازه یک اُمّت بود.(10)
6. چون قوام اُمّت به او بود.
7. چون عالم بود و عالم اُمّتی را راهنمایی می کند.
ص:81
1- 433. ذیل آیات 85 تا 87 سوره صافّات.
2- 434. نحل، 120.
3- 435. بقره، 124.
4- 436. انعام، 75.
5- 437. ذیل آیه 120 سوره نحل.
6- 438. تفسیر صافی.
7- 439. تفسیر مراغی.
8- 440. تفسیر طبری.
9- 441. تفسیر فرقان.
10- 442. تفسیر نمونه.
8. چون حرکت آفرید کار یک امّت را انجام داد، یاری نداشت ویک تنه قیام کرد.(1)