بچه دار شدن از ازدواج كردن كه بالاتر نيست
مساءله 4: مستحب بودن ازدواج گاهى بخاطر بعضى جهات حكمش تغيير مى كند، گاهى ازدواج واجب مى شود مثل آنجائى كه اگر ازدواج نكند به گمان بسيار در حرام مى افتد يا ضرر مى بيند و گاهى هم ازدواج حرام مى شود، مثل آنجائى كه ازدواج موجب شود كه واجبى ترك شود مثلا تحصيل علمى كه بر او واجب است انجام نشود، يا حقى از حقوق واجب ترك شود، و گاهى نيز ازدواج مكروه است ، و آن جائى است كه شخص با ازدواج در كار مكروه بيفتد...
بنابراين، كسانى كه مى دانند - و كيست كه نداند؟! - در عصر كنونى بخاطر مشكلات اجتماعى و اقتصادى و اخلاقى فراوان كه بسيارى از آنها در اختيار پدر و مادر هم نيست ، نمى توانند رعايت ضوابط شرعى و الهى را در مورد خود و تربيت فرزندان خود بنمائيد، و لااقل دچار دهها مكروه مى شوند، بهتر است نسبت به زيادى فرزند حساب شده فكر كنند.
بسيار سادگى است اگر كسى گمان كند، حكم اسلام به مستحب بودن فرزند داشتن ، ضابطه و حدى ندارد، اين حكم استحبابى هم مثل ساير احكام استحبابى ديگر همانند، ازدواج زيارت مومن ، استحباب قرض ، سلام كردن و غيره داراى مرز و حدودى است كه ابعاد آن و تقدم و يا تاءخر آن نسبت به ساير ارزشها مى بايست طبق نظر علماء و مجتهدين انجام گيرد.
آيا كسى هست كه معتقد باشد، چون ازدواج مستحب است ، پس هرزه گى در ازدواج و هر روز به دنبال زنى رفتن و عياشى كردن و از تمامى ارزشها دورى كردن هم مستحب است ؟!
اول فكر كن بعد انجام بده
آيا نبايد هر كس ، شرائط خود و مسائل مهم را در نظر بگيرد و به عاقبت كار فكر كند و سپس اقدام كند؟ در روايت است كه مردى خدمت حضرت رسول (ص ) آمد و عرض كرد مرا نصيحتى بفرما، حضرت فرمود: آيا مى پذيرى ؟ گفت آرى ، حضرت سه بار ابن پيمان را از او گرفت سپس فرمود: ترا سفارش مى كنم ، هر وقت خواستى كارى انجام دهى ، به عاقبت آن فكر كن ، اگر صلاح است انجام بده و اگر صلاح نيست و رهايش كن .
عقل و تدبير هم نعمت خداست
برخى گويند، كه روزى دهنده فرزند خداست ؟! ما گوئيم درست است روزى و تمام حالات و نيروهاى انسان همه و همه در دست خداست ، اما فكر و انديشه و عقل و تدبير هم يكى از ابزار الهى است كه خداوند در اختيار انسان قرار داده است .
آيا مى شود گفت كه چون روزى دهنده خداست ، پس بايد دنبال كار و كسب نرفت ؟ آيا مى شود گفت كه چون روزى دهنده خداست ، پس انسان اموالش را حيف و ميل كند؟! خير، در روايت است كه دعاى چند نفر مستجاب نيست ، يكى از آنها مردى است كه خداوند به او نعمت داده ، او همه را مى بخشد بعد دعا مى كند كه خداوند به او روزى دهد، خداوند مى فرمايد: مگر به تو روزى بسيار ندادم ، چرا ميانه روى نكردى ؟
آرى درست است كه روزى دهنده خداست ، اما در عين حال طلب روزى كردن و به دنبال كار و كسب رفتن كه امام صادق عليه السلام فرمود: برخى از روزيها پوست را بر استخوان مى خشكاند، يعنى با جان كندن و به سختى بدست مى آيد، مگر نه اين است كه امروزه ، بمقتضاى حديث امام صادق عليه السلام كه فرمود: زمانى بر مردم مى آيد كه چيزى بهتر (يا كمياب تر) از دوست مناسب و پول حلال نيست و اينكه در آخر الزمان پول حلال كم است و در آوردن مخارج زندگى از راه حلال بسيار مشكل شده است ؟!
آيا اينهمه بى انصافى و دزدى و رشوه و فحشاء و مردم آزارى كه از بعضى مشاهده مى شود.
اين همه گرگ صفتى و درنده خوئى كه اعصابها را ضعيف كرده و مردم را به يكديگر بد بين و تند خود كرده است جز براى بدست آوردن روزى است ؟! امام صادق عليه السلام فرمود: با شمشير جنگيدن آسان تر است تا يافتن روزى حلال .
پدر و مادر مسئول تربيت فرزندان هستند
آيا پدر و مادر، مسئول تاءمين خوراك و پوشاك و مسكن و درس و تربيت و اخلاق فرزندانشان نيستند، آيا شما فكر مى كنيد كه دين مقدس اسلام فرموده است كه اولاد فراوان خوب است ، هر چند پدر و مادر را بدبخت كنند، روح و جسم آنها را خراب كنند، پدر و مادر را از فكر دين و اخلاق و انجام وظائف باز دارند؟ هر چند فرزندان نيز هر كدام داراى دهها مفاسد اجتماعى از قبيل بى تربيتى و فحاشى و فساد و اعتياد باشند؟! مگر نه اين است كه از حقوق اولاد بر پدر و مادر اين است كه آنها را تربيت كنند و به آنها ادب بياموزند، آيا بدون كنترل و فكر مى توان ، همه فرزندان را اسلامى تربيت كرد، آنچه تاكنون گفته شد، فرزند از ديد خانواده است ، اما در بعد اجتماع ، و مسائلى كه رشد بى رويه جمعيت بر اجتماع پديد مى آورد، مسائل ديگرى دارد كه متخصصين آن را تذكر داده اند، مساءله وقتى جدى مى شود كه فرزند بسيار در سطح خانواده و اجتماع هر دو داراى مشكلات سنگين باشد، نه پدر و مادر از عهده خرج و تربيت آنها برآيند و نه اجتماع و امكانات آن .
اداره زندگى مشكل است
(( هلك صاحب العيال ))(
صحيفة الإمام الرضا عليه السلام، ص: 91
)
امام رضا عليه السلام از پدرش و ايشان از امام صادق عليه السلام روايت كنند كه حضرت صادق از كنار صيادى مى گذشتند، فرمودند: چه نوع حيوانى بيشتر در دام تو مى افتد؟ جواب داد: پرنده بچه دار! حضرت در حالى كه از كنار وى مى گذشت فرمود: صاحب عيال هلاك است ، صاحب عيال هلاك است . يعنى زن و بچه دار بسيار در معرض خطر است .
كم باشد ولى اندازه ، بهتر است از...
امام سجاد عليه السلام فرمود: پيامبر به چوپانى كه شتر مى چراند عبور كرد، كسى را فرستاد تا مقدارى نوشيدنى (شير) از او بگيرد، چوپان گفت ، اما شيرى كه در پستان شتر است براى مصرف صبحانه (فردا) است و اما آنچه در ظرفهاست مصرف شام آنها است .
حضرت فرمود: خدايا مال و فرزندش را زياد كن !
سپس به چوپانى كه گوسفند مى چراند عبور كرد و كسى را فرستاد تا مقدارى نوشيدنى از وى بگيرد چوپان آنچه شير در پستان گوسفند بود دوشيد سپس آنچه در ظرف خود نيز داشت روى آن ريخته همراه با گوسفندى نزد پيامبر فرستاد و عرض كرد: اين موجودى ماست اگر دوست داريد اضافه كنيم حضرت رسول صلى الله عليه و آله عرضه داشت خدايا به او اندازه عنايت كن ، (مقدارى كه محتاج كسى نباشد).
يكى از اصحاب پيامبر عرض كرد: يا رسول الله براى آن چوپان كه شما را رد كرد دعائى نمودى كه همه ما دوست مى داشتيم (زيادى مال و فرزند) و براى آنكه شما را اجابت كرد دعائى فرمودى كه همه ما نسبت به آن كراهت داريم ، حضرت فرمود: آنچه كم باشد و كفايت كند بهتر است از آنچه زياد باشد ولى انسان را به غفلت اندازد، بعد فرمود: (( اللهم ارزق محمدا و آل محمد الكفاف ،)) (
الكافي (ط - الإسلامية)، ج2، ص: 141
)خدايا محمد و آل محمد را به اندازه كفايت روزى بده . (و طبق كافى حضرت فرمود: خدايا به محمد و آل محمد و دوستان ايشان به مقدار كفايت و عفت عطا كن ، و به دشمنان محمد و آل محمد مال و فرزند بده ).
زن و بچه شمارا به حرام نيندازد
(( يا ابن مسعود لا تحملنك الشفقة على اهلك و ولدك على الدخول فى المعاصى و الحرام .))(
مكارم الأخلاق، ص: 457
)
پيامبر اكرم در سفارشات خود به عبدالله ابن مسعود به وى فرمود: اى پسر مسعود، مهربانى و دلسوزى بر خانواده و فرزندان ، تو را به انجام حرام و گناه نيندازد، خداوند متعال مى فرمايد: روزى كه مال و پسران در آن سود ندهد مگر كسى كه با قلب سالم نزد خداوند آيد.
جلوگيرى از بار دارى
جلوگيرى از بار دارى به معناى بيرون كشيدن آلت و بيرون ريختن منى ، جائز است گر چه اين كار، خطرات بار دارى نا خواسته را در پى دارد، زيرا ممكن است ذرات ريز از منى زودتر وارد، رحم شود، به هر حال اين كار جايز است .
همچنانكه جلوگيرى از بار دارى از طريق خوردن قرص و يا قرار دادن پوشش بر روى آلت نيز شرعا اشكالى ندارد، اما گذاردن دستگاه در مجراى زن براى جلوگيرى از بار دارى به خودى خود مانعى ندارد ولى از آنچه كه لازمه اين كار نگاه كردن به عورت زن است ، حرام مى باشد، هر چند اين كار را دكتر زن انجام دهد، زيرا نگاه كردن به عورت زن بر زن هم حرام است .
پس اگر بشود از راهى كه مبتلا به اين محذور نشوند، انجام داد، مانعى ندارد.
اما بستن لوله ها و يا عقيم نمودن ، طبق گفته برخى از فقهاء اگر قبل از بچه دار شدن باشد، جايز نيست ، زيرا جنايت حساب مى شود، اما پس از اينكه زن و شوهر صاحب حداقل يكى دو فرزند شدند، ديگر اشكالى ندارد، بشرط آنكه حرام ديگرى مثل نگاه كردن به عورت در پى نداشته باشد.
بهترين شير براى بچه
(( ما من لبن رضع به الصبى اعظم بركة عليه من لبن امه ))(
وسائل الشيعة، ج21، ص: 452
)
حضرت امير(ع ) فرمود: هيچ شيرى براى بچه با بركت تر از شير مادرش نيست (اين سخن در مادرانى مؤ ثر است كه دلسوز فرزندان خويش هستند نه مادرانى كه به اندام و رفاه خود بيش از فرزندشان اهميت مى دهند).