آیات:
ـ وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِل [1]
{و اموالتان را ميان خودتان به ناروا مخوريد.}
ـ لاتَأْكُلُواأَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ تِجارَةً عَنْ تراضٍ مِنْكُمْ [2]
{اموال همديگر را به ناروا مخوريد ـ مگر آنكه داد و ستدى با رضایت يكديگر، بین شما [انجام گرفته] باشد.}
خداوند تعالي در نكوهش يهود مي‌فرمايد:
ـ ...وَ أَكْلِهِمْ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ [3]
{...و خوردن اموال مردم به ناروا.}
ـ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ [4]
{اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، به قراردادها[ى خود] وفا كنيد.}
ـ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّ كَثيراً مِنَ الْأَحْبارِ وَ الرُّهْبانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ وَ الَّذينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا يُنْفِقُونَها في سَبيلِ اللَّه [5]
{اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، بسيارى از دانشمندان يهود و راهبان، اموال مردم را به ناروا مى‌خورند، و [آنان را] از راه خدا باز مى‌دارند، و كسانى كه زر و سيم را گنجينه مى‌كنند و آن را در راه خدا هزينه نمى‌كنند.}
ـ وَ لا تُكْرِهُوا فَتَياتِكُمْ عَلَى الْبِغاءِ إِنْ أَرَدْنَ تَحَصُّناً لِتَبْتَغُوا عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا [6]
{و كنيزان خود را - در صورتى كه تمايل به پاكدامنى دارند - براى اينكه متاع زندگى دنيا را بجوييد، به زنا وادار مكنيد.}
روایات:
1- قرب الإسناد مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَيْنِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنَّ رَجُلًا مِنْ مَوَالِيكَ عِنْدَهُ جَوَارٍ مُغَنِّيَاتٌ قِيمَتُهُنَّ أَرْبَعَةَ عَشَرَ أَلْفَ دِينَارٍ وَ قَدْ جَعَلَ لَكَ ثُلُثَهَا فَقَالَ لَا حَاجَةَ لِي فِيهَا إِنَّ ثَمَنَ الْكَلْبِ وَ الْمُغَنِّيَةِ سُحْتٌ.[7]
ابراهيم بن ابى البلاد مى‌گويد: به امام كاظم عليه السّلام گفتم: فدايت گردم! مردى از دوستداران شما تعدادى كنيز خواننده دارد كه قيمت‌شان چهارده هزار دينار است و ثلث آن‌ها را براى شما وصيت كرده است. ايشان فرمود: من نيازى به آن ندارم؛ بهاى سگ و کنیز خواننده، حرام است.
2- الخصال ابْنُ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ نَصْرِ بْنِ قَابُوسَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ الْمُنَجِّمُ مَلْعُونٌ وَ الْكَاهِنُ مَلْعُونٌ وَ السَّاحِرُ مَلْعُونٌ وَ الْمُغَنِّيَةُ مَلْعُونَةٌ وَ مَنْ آوَاهَا مَلْعُونٌ وَ آكِلُ كَسْبِهَا مَلْعُونٌ.[8]
امام صادق علیه السلام فرمود: منجّم، کاهن و ساحر ملعون هستند. کنیز خواننده، کسی که او را پناه دهد و کسی که از درآمد او بخورد ملعون هستند.
3- الخصال ابْنُ الْوَلِيدِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُوسَى بْنِ عُمَرَ عَنِ ابْنِ الْمُغِيرَةِ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ: السُّحْتُ ثَمَنُ الْمَيْتَةِ وَ ثَمَنُ الْكَلْبِ وَ ثَمَنُ الْخَمْرِ وَ مَهْرُ الْبَغِيِّ وَ الرِّشْوَةُ فِي الْحُكْمِ وَ أَجْرُ الْكَاهِنِ.[9]
سكونى از امام صادق علیه السّلام و او از پدرانش روايت كرده است كه امام على علیه السّلام فرمود: مال حرام عبارت است از: بهاى مردار، بهاى سگ، بهاي شراب، مزد زناكار، رشوه در قضاوت و مزد كاهن.
4- الخصال أَبِي عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع السُّحْتُ أَنْوَاعٌ كَثِيرَةٌ مِنْهَا مَا أُصِيبَ مِنْ أَعْمَالِ الْوُلَاةِ الظَّلَمَةِ وَ مِنْهَا أُجُورُ الْقُضَاةِ وَ أُجُورُ الْفَوَاجِرِ وَ ثَمَنُ الْخَمْرِ وَ النَّبِيذِ الْمُسْكِرِ وَ الرِّبَا بَعْدَ الْبَيِّنَةِ فَأَمَّا الرِّشَا يَا عَمَّارُ فِي الْأَحْكَامِ فَإِنَّ ذَلِكَ الْكُفْرُ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ وَ بِرَسُولِهِ.[10]
امام صادق علیه السّلام فرموده اند: «سحت» انواع بسيارى دارد؛ آنچه كه از كاركنان حاكمان ستمكار به دست آيد، مزد قاضيان، مزد زناكاران، بهاى شراب و مي خرما كه مست كننده باشد، رباخوارى با دانستن حرام بودن آن و اما رشوه (اى عمار!) رشوه‌گيرى در داورى، كفر به خدا و رسول او است.
5- معاني الأخبار ابْنُ الْمُتَوَكِّلِ عَنِ الْحِمْيَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْغُلُولِ فَقَالَ كُلُّ شَيْ‌ءٍ غُلَّ مِنَ الْإِمَامِ فَهُوَ سُحْتٌ وَ أَكْلُ مَالِ الْيَتِيمِ سُحْتٌ وَ السُّحْتُ أَنْوَاعٌ كَثِيرَةٌ إِلَى آخِرِ مَا مَرَّ. [11]
عمار بن مروان گويد از امام صادق علیه السّلام درباره «خيانت» سؤال كردم، ايشان فرمود: هر چيزى كه در آن به امام خيانت شده باشد، سحت (حرام) است، و خوردن مال يتيم حرام است، سحت انواع بسياري دارد... الي آخر همان‌گونه كه ذكر شد.
6- الخصال إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ حَمْزَةَ عَنْ سَالِمِ بْنِ سَالِمٍ وَ أَبِي عَرُوبَةَ مَعاً عَنْ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ: لَمَّا افْتَتَحَ رَسُولُ اللَّهِ ص خَيْبَرَ دَعَا بِقَوْسِهِ فَاتَّكَى عَلَى سِيَتِهَا ثُمَّ حَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ ذَكَرَ مَا فَتَحَ اللَّهُ لَهُ وَ نَصَرَهُ بِهِ وَ نَهَى عَنْ خِصَالٍ تِسْعَةٍ عَنْ مَهْرِ الْبَغِيِّ وَ عَنْ عَسِيبِ الدَّابَّةِ يَعْنِي كَسْبَ الْفَحْلِ وَ عَنْ خَاتَمِ الذَّهَبِ وَ عَنْ ثَمَنِ الْكَلْبِ وَ عَنْ مَيَاثِرِ الْأُرْجُوَانِ قَالَ أَبُو عَرُوبَةَ عَنْ مَيَاثِرِ الْخَمْرِ وَ عَنْ لَبُوسِ ثِيَابِ الْقَسِّيِّ وَ هِيَ ثِيَابٌ تُنْسَجُ بِالشَّامِ وَ عَنْ أَكْلِ لُحُومِ السِّبَاعِ وَ عَنْ صَرْفِ الذَّهَبِ بِالذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ بِالْفِضَّةِ بَيْنَهُمَا فَضْلٌ وَ عَنِ النَّظَرِ فِي النُّجُومِ.[12]
امام حسين علیه السّلام فرمود: چون رسول خدا صلّی الله علیه و آله خيبر را فتح كرد، كمانش را خواست و به يك طرف آن تكيه داد، آنگاه حمد و ثناى الهى را به جاى آورد و از فتح و پيروزى اي كه خداوند بر او ارزاني داشته بود، سخن گفت و از نه چيز نهى فرمود: مزد زنان زناكار، از جفت‌گيرى چهارپا (يعني كسب از طريق جفت‌گيري حيوان نر با ماده)، انگشتر طلا، بهاي سگ، زين‌هاى ارغوانى ـ ابو عروبه گفته: از زين‌هاى سرخ ـ از جامه‌هاى قيمتى (و آن جامه‌هايي بوده كه در شام بافته مي‌شد) و از خوردن گوشت درندگان و از صـرافى طلا به طلا و نقره به نقره در حالی که یکسان نیستند، از نگاه كردن به نجوم {جهت پیشگویی}.
7- الأمالي للصدوق فِي خَبَرِ مَنَاهِي النَّبِيِّ ص أَنَّهُ نَهَى عَنْ بَيْعِ النَّرْدِ وَ الشِّطْرَنْجِ وَ قَالَ مَنْ فَعَلَ ذَلِكَ فَهُوَ كَأَكْلِ لَحْمِ الْخِنْزِيرِ وَ نَهَى عَنْ بَيْعِ الْخَمْرِ وَ أَنْ تُشْتَرَى الْخَمْرُ وَ أَنْ تُسْقَى الْخَمْرُ وَ قَالَ ص لَعَنَ اللَّهُ الْخَمْرَ وَ عَاصِرَهَا وَ غَارِسَهَا وَ شَارِبَهَا وَ سَاقِيَهَا وَ بَائِعَهَا وَ مُشْتَرِيَهَا وَ آكِلَ ثَمَنِهَا وَ حَامِلَهَا وَ الْمَحْمُولَةَ إِلَيْهِ.[13]
پيامبر صلّی الله علیه و آله مردم را از فروش نرد و شطرنج نهي كرد و فرمود: كسي كه اين كار را انجام دهد، همچون خورنده گوشت خوك است و ايشان رااز خريد شراب و فروش آن و از نوشیدنش نهي كرد و فرمود: خداوند شراب و فشارنده انگورش، كشت‌كننده، نوشنده، ساقى، فروشنده، خريدار، خورنده بهاي آن و حمل كننده و حمل شده به سوي آن را لعنت كند.
8- وَ قَالَ ع مَنِ اشْتَرَى خِيَانَةً وَ هُوَ يَعْلَمُ فَهُوَ كَالَّذِي خَانَهَا. [14]
و فرمود: هركس چيزي را كه از راه خيانت به دست آمده است با اينكه واقف به اين امر است بخرد، همچون خائن آن (كسي كه آن مال را از راه خيانت به دست آورده) است.
9- فقه الرضا عليه السلام اعْلَمْ يَرْحَمُكَ اللَّهُ أَنَّ كُلَّ مَأْمُورٍ بِهِ مِمَّا هُوَ عَوْنٌ عَلَى الْعِبَادِ وَ قِوَامٌ لَهُمْ فِي أُمُورِهِمْ مِنْ وُجُوهِ الصَّلَاحِ الَّذِي لَا يُقِيمُهُمْ غَيْرُهُ مِمَّا يَأْكُلُونَ وَ يَشْرَبُونَ وَ يَلْبَسُونَ وَ يَنْكِحُونَ وَ يَمْلِكُونَ وَ يَسْتَعْمِلُونَ فَهَذَا كُلُّهُ حَلَالٌ بَيْعُهُ وَ شِرَاؤُهُ وَ هِبَتُهُ وَ عَارِيَّتُهُ وَ كُلُّ أَمْرٍ يَكُونُ فِيهِ الْفَسَادُ مِمَّا قَدْ نُهِيَ عَنْهُ مِنْ جِهَةِ أَكْلِهِ وَ شُرْبِهِ وَ لُبْسِهِ وَ نِكَاحِهِ وَ إِمْسَاكِهِ لِوَجْهِ الْفَسَادِ مِثْلَ الْمَيْتَةِ وَ الدَّمِ وَ لَحْمِ الْخِنْزِيرِ وَ الرِّبَا وَ جَمِيعِ الْفَوَاحِشِ وَ لُحُومِ السِّبَاعِ وَ الْخَمْرِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِكَ فَحَرَامٌ ضَارٌّ لِلْجِسْمِ وَ فَسَادٌ لِلنَّفْسِ.[15]
بدان، خداوند مورد رحمت قرار مي‌دهد، همه كساني را كه امر شده‌اند، به آنچه كه ياري‌كننده بندگان و مايه قوام زندگى آنان باشد و از جهتى به صلاح مردم و مفيد به حال آنان باشد و براى خوردن، نوشيدن، پوشيدن، ازدواج، مالكيت و استعمال مالكانه بدان نيازمند و از آن ناگزير مى‌باشند. فروش، خريد، نگهدارى، استعمال، بخشش، و قرض دادن همه این‌ها حلال است و هر چيزى كه مايه فساد باشد، و از جهت خوردن، نوشيدن، پوشیدن، ازدواج، مالك شدن و نگهداشتن، ممنوع و مورد نهى خدا باشد، يا از جهتى براى مردم فساد داشته باشد، مانند فروش مردار، خون، گوشت خوك، ربا و كليه فسادها و فروش گوشت درندگان و شراب، و چيزهايي شبيه به آن، همه حرام و نامشروع است و براي جسم مضر بوده و برای روح، فسادآور مي‌باشد.
10- فقه الرضا عليه السلام اعْلَمْ يَرْحَمُكَ اللَّهُ أَنَّ كُلَّ مَا يَتَعَلَّمُهُ الْعِبَادُ مِنْ أَنْوَاعِ الصَّنَائِعِ مِثْلَ الْكِتَابِ وَ الْحِسَابِ وَ التِّجَارَةِ وَ النُّجُومِ وَ الطِّبِّ وَ سَائِرِ الصِّنَاعَاتِ كَالْأَبْنِيَةِ وَ الْهَنْدَسَةِ وَ التَّصَاوِيرِ مَا لَيْسَ فِيهِ مِثَالُ الرُّوحَانِيِّينَ وَ أَبْوَابُ صُنُوفِ الْآلَاتِ الَّتِي يُحْتَاجُ إِلَيْهَا مِمَّا فِيهِ مَنَافِعُ وَ قَوَائِمُ مَعَاشٍ وَ طَلَبُ الْكَسْبِ فَحَلَالٌ كُلُّهُ تَعْلِيمُهُ وَ الْعَمَلُ بِهِ وَ أَخْذُ الْأُجْرَةِ عَلَيْهِ وَ إِنْ قَدْ تَصْرِفُ بِهَا فِي وُجُوهِ الْمَعَاصِي أَيْضاً مِثْلَ اسْتِعْمَالِ مَا جُعِلَ لِلْحَلَالِ ثُمَّ تَصْرِفُهُ إِلَى أَبْوَابِ الْحَرَامِ وَ مِثْلَ مُعَاوَنَةِ الظَّالِمِ وَ غَيْرِ ذَلِكَ مِنْ أَسْبَابِ الْمَعَاصِي مِثْلَ الْإِنَاءِ وَ الْأَقْدَاحِ وَ مَا أَشْبَهَ ذَلِكَ وَ لَعَلَّهُ لِمَا فِيهِ مِنَ الْمَنَافِعِ جَازَ تَعْلِيمُهُ وَ عَمَلُهُ وَ حَرُمَ عَلَى مَنْ يَصْرِفُهُ إِلَى غَيْرِ وُجُوهِ الْحَقِّ وَ الصَّلَاحِ الَّذِي أَمَرَ اللَّهُ بِهَا دُونَ غَيْرِهَا اللَّهُمَّ إِلَّا أَنْ يَكُونَ صِنَاعَةً مُحَرَّمَةً أَوْ مَنْهِيّاً عَنْهَا مِثْلَ الْغِنَاءِ وَ صَنْعَةِ آلَاتِهِ وَ مِثْلَ بِنَاءِ الْبِيعَةِ وَ الْكَنَائِسِ وَ بَيْتِ النَّارِ وَ تَصَاوِيرِ ذَوِي الْأَرْوَاحِ عَلَى مِثَالِ الْحَيَوَانِ وَ الرُّوحَانِيِّ وَ مِثْلَ صَنْعَةِ الدَّفِّ وَ الْعُودِ وَ أَشْبَاهِهِ وَ عَمَلِ الْخَمْرِ وَ الْمُسْكِرِ وَ الْآلَاتِ الَّتِي لَا تَصْلُحُ فِي شَيْ‌ءٍ مِنَ الْمُحَلَّلَاتِ فَحَرَامٌ عَمَلُهُ وَ تَعْلِيمُهُ وَ لَا يَجُوزُ ذَلِكَ وَ بِاللَّهِ التَّوْفِيقُ.[16]
بدان كه خداوند كسي را كه چيزي از انواع حرفهها را به بندگان بياموزد، مورد رحمت قرار مي‌دهد؛ مانند: نويسندگي، حساب، تجارت، نجوم، طب و ديگر حرفهها مثل ساختمان‌سازي و هندسه و صورت‌گري ـ البته نه تصوير جانداران ـ و نيز ساختن ابزارهائى كه بندگان خدا براى منافع خود بدان‌ها محتاجند، و مايه قوام زندگى و رفع نيازمندى‌هاست؛ تعليم و پيشه ساختن همه این‌ها حلال است، گرچه گاهي از آن، در راه‌هاي فساد يا معصيت استفاده شود، همان‌گونه كه در راه حق به كار مي‌رود؛ پس حتي اگر آن به كارهاي حرام اختصاص داده شود، مثل: ياري به ظالم و ديگر راه‌هاي معصيت مثل ساختن ظروف و جام‌های شراب و كارهايي شبيه به آن، به سبب آن منفعتش، ياد دادن و پيشه كردنش حلال است، اما كسي كه آن را در راهي به غير از راه حق و حلالي كه خداوند بر آن امر كرده اختصاص دهد، حرام است.
خداوند صنعت را حلال ساخته، مگر صنعتي كه حرام و از آن نهي شده باشد مثل: ابزار غنا و ساختن آلات موسيقي و بنا كردن كليسا و معابد و آتشكده و صورت‌گري جانداراني به شكل حيوان يا انسان يا ساختن دف و عود (آلت موسيقي) و چيزهايي شبيه به آن و درست كردن شراب و مسكر و آلاتي كه با ابزار حلال و مشروع ساخته نمي‌شوند، بنابراين پيشه كردن و ياد گرفتنش حرام است و جايز نيست؛ و توفيق تنها از جانب خداست.
11- تفسير العياشي عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الضَّبِّيِّ قَالَ: مَرَّ إِبْرَاهِيمُ النَّخَعِيُّ عَلَى امْرَأَةٍ وَ هِيَ جَالِسَةٌ عَلَى بَابِ دَارِهَا بُكْرَةً وَ كَانَ يُقَالُ لَهَا أُمُّ بَكْرٍ وَ فِي يَدِهَا مِغْزَلٌ تَغْزِلُ بِهِ فَقَالَ يَا أُمَّ بَكْرٍ أَ مَا كَبِرْتِ أَ لَمْ يَأْنِ لَكِ أَنْ تَضَعِي هَذَا الْمِغْزَلَ فَقَالَتْ وَ كَيْفَ أَضَعُهُ وَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع يَقُولُ هُوَ مِنْ طَيِّبَاتِ الْكَسْبِ.[17]
محمد بن خالد ضبي نقل كرده است كه: ابراهيم نخعى يك روز صبح بر زنى به نام «امّ بكر»، گذشت كه كنار در خانه‌اش نشسته بود و با دوك نخ‌ريسى نخ مى‌ريسيد. ابراهيم به وى گفت: اى ام بكر، آيا پير نشده‌اى؟ آيا زمان آن نرسيده كه اين دوك نخ‌ريسى را كنار بگذارى؟ ام بكر گفت: چگونه آن را كنار بگذارم در حالى كه از امير مؤمنان ـ على عليه السّلام ـ شنيدم كه فرمود: ريسندگي، از كسب‌هاى پاك و پاكيزه است.
12- تفسير العياشي سَمَاعَةُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع الْغُلُولُ كُلُّ شَيْ‌ءٍ غُلَّ مِنَ الْإِمَامِ وَ أَكْلُ مَالِ الْيَتِيمِ شِبْهُهُ وَ السُّحْتُ شِبْهُهُ.[18]
سماعه از امام صادق علیه السّلام روايت مى‌كند كه فرمود: غلول هر چيزى است كه در آن به امام خيانت شود و خوردن مال يتيم و تصرف مال حرام، از جمله آن است.
13- السرائر مِنْ جَامِعِ الْبَزَنْطِيِّ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: بَيْعُ الشِّطْرَنْجِ حَرَامٌ وَ أَكْلُ ثَمَنِهِ سُحْتٌ وَ اتِّخَاذُهَا كُفْرٌ. [19]
ابوبصير از امام صادق علیه السّلام روايت كرده است كه فرمود: فروش شطرنج و خوردن پولي كه از فروش آن به دست آيد حرام است و استفاده از آن نيز كفر محسوب مي‌شود.
14- تفسير العياشي عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ ع أَنَّهُ كَانَ يَنْهَى عَنِ الْجَوْزِ الَّذِي يَحْوِيهِ الصِّبْيَانِ مِنَ الْقِمَارِ أَنْ يُؤْكَلَ وَ قَالَ هُوَ السُّحْتُ.[20]
سكونى از امام صادق علیه السّلام (از پدرش) روايت مى‌كند كه: وى از خوردن گردويى كه كودكان از راه قمار بازى بدست مي‌آوردند، نهى مي‌كرد و مي‌فرمود: آن سحت ـ حرام ـ است.
15- نَوَادِرُ الرَّاوَنْدِيِّ، بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَى أُمَّتِي مِنْ بَعْدِي هَذِهِ الْمَكَاسِبُ الْمُحَرَّمَةُ وَ الشَّهْوَةُ الْخَفِيَّةُ وَ الرِّبَا. [21]
امام كاظم علیه السّلام از پدران خويش روايت نموده است كه پيامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بعد از وفاتم، بيشترين ترس من براي امتم، كسب‌هاى حرام و شهوت نهانى و ربا است.
16- نَهْجُ الْبَلَاغَةِ، قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا عَلِيُّ إِنَّ الْقَوْمَ سَيُفْتَنُونَ بَعْدِي بِأَمْوَالِهِمْ وَ يَمُنُّونَ بِدِينِهِمْ عَلَى رَبِّهِمْ وَ يَتَمَنَّوْنَ رَحْمَتَهُ وَ يَأْمَنُونَ سَطْوَتَهُ وَ يَسْتَحِلُّونَ حَرَامَهُ بِالشُّبُهَاتِ الْكَاذِبَةِ وَ الْأَهْوَاءِ السَّاهِيَةِ فَيَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِيذِ وَ السُّحْتَ بِالْهَدِيَّةِ وَ الرِّبَا بِالْبَيْعِ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَيَّ الْمَنَازِلِ أُنْزِلُهُمْ عِنْدَ ذَلِكَ بِمَنْزِلَةِ رِدَّةٍ أَمْ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ فَقَالَ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَةٍ. [22]
اميرالمؤمنين علیه السلام مي‌فرمايد، پيامبر صلّی الله علیه و آله فرمود: اي علي! امتم پس از من با اموالشان آزمايش خواهند شد، و براى ديندارى خود بر پروردگار خويش منت مي‌نهند، حال آنكه به رحمت او آرزومندند و به واسطه اقتدار و قدرت وي در امانند، با شبهه‌هاى كاذب و هواهاى اغفال‌كننده، حرام خدا را حلال شمارند و شراب را به نام نبيذ، و مال حرام را با عنوان هديه، و ربا را با نام معامله بر خود حلال مي‌كنند. پس گفتم: يا رسول الله، در اين صورت آنان در كدام جايگاه قرار مي‌گيرند، جايگاه كفر يا جايگاه فتنه؟ فرمود: جايگاه فتنه.