یادآورى
ملاك و میزان و معیار ارزشها نزد خداى متعال تقوا و پاكدامنى است. «انَّ اكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللّهِ اتْقیكُمْ...» (حجرات، آیه 13
)
از این رو هیچ كس حق ندارد دیگرى را كوچك بشمرد و با چشم حقارت به او بنگرد، چه بسا همین شخص پیش خدا آبرومند باشد.
مقام مؤمن در پیشگاه خدا
بنده مؤمن نزد خداوند متعال بسیار عزیز و محترم است. خداوند بندگان مؤمن را دوست مىدارد و عزت و سربلندى را از آن مؤمنان مىداند، چنانكه مىفرماید:
... وَ لِلّهِ الْعِزَّه وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤمِنینَ...(سوره منافقون، آیه 8
)
عزّت و سرفرازى تنها از آن خدا و پیامبر و مؤمنان است... و به همین جهت در سوره حجرات آیه «لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ...» (سوره حجرات، آیه11
)
فرمود هر كس مؤمنان را مسخره كند یا با القاب زشت از آنها یاد كند در زمره ستمكاران محسوب مىشود. و در جاى دیگر مىفرماید:
الَّذینَ یَلْمِزُونَ المُطَّوِّعینَ مِنَ الْمُؤمِنینَ فِى الصَّدَقاتِ وَ الَّذینَ لا یَجِدُونَ الا جُهْدَهُمْ فَیَسْخَرُونَ مِنْهُمْ سَخِرَ اللَّهُ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ الیمٌ.(سوره توبه آیه79
)
آنان كه از مؤمنان متعبّد و متعهّد به خاطر صدقاتى كه در راه خدا مىدهند انتقاد و عیبجویى مىكنند و نیز افراد بى بضاعتى را كه حد اكثر توانشان را در طبق اخلاص نهادهاند به مسخره مىگیرند، خداوند نیز آنها را مسخره خواهد كرد و براى آنان عذابى دردناك در پیش است.
همچنین در احادیث اسلامى آمده است كه احترام به مؤمن احترام به خدا است و اهانت و تحقیر مؤمن اهانت به ذات اقدس الهى و موجب خشم خداوند سبحان است و در حدیث قدسى آمده است: خداوند به كسانى كه مؤمنان را بیازارند اعلان جنگ مىدهد.
از أبی عبد اللّه ـ علیه السلام نقل شده که خداوند عزّ و جلّ فرمود: كسى كه بنده مؤمن مرا خوار شمارد باید بداند كه خداوند با او در جنگ است و كسى كه بنده مؤمن مرا تعظیم و تكریم كند بى شك از غضب من در امان است.
رسولخدا -صلّى اللّه علیه و آله- فرمود:كسى كه مؤمنى را خوار شمارد خدا او را ذلیل خواهد كرد.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: كسى كه به خاطر فقر و تهیدستى مؤمنى را كوچك شمرد خداوند او را كوچك مىشمارد و همیشه در نزد خدا خوار و زبون است تا آنكه از كردارش توبه كند...
حرمت مؤمن از حرمت كعبه بیشتر است
ابن أبی الحدید در شرح این جمله از نهج البلاغه چنین نقل مىكند: كه رسولخدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم به كعبه نظر افكند و فرمود: آفرین بر تو، خانهاى كه چقدر بزرگى و احترام تو چقدر زیاد است سوگند به خدا، احترام مؤمن نزد خدا از تو بیشتر است، زیرا حرمت تو فقط از یك جهت است (كه خونریزى در تو حرام است)، ولى مؤمن از سه جهت احترام دارد:
- خون وى محترم است
- مال او حرمت دارد
- بدگمانى نسبت به او حرام است
آنچه بیش از هر چیز در پیشگاه خداى متعال اهمیت و ارزش دارد تقوا است و سایر امور از قبیل پول و جاه و مقام و منصب و... دلیل بر عظمت و محبوبیت انسان نیست. از این رو نباید در هیچ مؤمنى به دیده حقارت و پستى نگریست، چرا كه ما نمىدانیم اولیاى خدا چه كسانى هستند، چون از باطن افراد جز پروردگار هیچ كس آگاه نیست، چنانكه حضرت رسول گرامى اسلام- صلّى اللّه علیه و آله- در ضمن یكى از سخنان خود فرمود: خداى عزّ و جلّ سه چیز را در سه چیز مخفى كرده است:... ولىّ خود را درمیان خلق خویش مخفى داشته است... بنابر این مبادا هیچ یك از شماها احدى از بندگان خدا را كوچك شمرد، زیرا نمىداند كدامیك از آنها ولىّ خدا است.
همچنین حضرت على علیه السلام در ضمن حدیثى فرمود: خداى تبارك و تعالى ؛ ولىّ خود را در میان بندگان خویش پنهان داشته است. پس به هیچ بندهاى از بندگان خدا با چشم حقارت نگاه مكن كه شاید همان (كسى كه به او بىاعتنا هستى) ولىّ خدا باشد و تو ندانى.
سرانجام بد مسخره کردن
بىتردید، كسى كه به مردم اهانت كند و آنها را مورد تمسخر و استهزاء قرار دهد گناه بزرگى را مرتكب شده و باید در انتظار عواقب سوء و آثار بد آن باشد، زیرا هیچ عملى بدون بازتاب نخواهد بود.
فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّه خَیْرا یَرَهُ وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّه شَرّا یَرَهُ.(سوره زلزله آیه7و8
)
پس در آن روز هر كس به قدر ذرّهاى كار نیك كرده آن را خواهد دید و هر كس به قدر ذرهاى كار زشت مرتكب شده آن را خواهد دید.
از آثار بد هرزه گویى و مسخره كردن دیگران غفلت و بى تفاوتى و از دست دادن احساس مسئولیت است. افرادى كه به این بیمارى دچار مىشوند قهرا از ذكر خدا غافل شده و از عبادت پروردگار لذت نمىبرند، یعنى در عبادت حضور قلب ندارند و با اكراه و بى میلى با آن روبرو مىشوند.
از قرآن كریم استفاده مىشود كه یكى از موجبات غفلت و فراموشى از یاد خدا استهزاء و تحقیر مؤمنان است، زیرا بندگان مؤمن، مظاهر دین و مفاخر شریعت سیّد مرسلیناند و بى اعتنایى به مقام و منزلت آنان موجب سلب توفیق و باعث تاریكى دل مىشود و سر انجام انسان را با دوزخیان گمراه، همراه و همنشین مىسازد.
عنوان و لقب زشت به دیگران دادن
روابط افراد در هر جامعه اي بايد بر اساس موازين اخلاقي و رعايت ادب تنظيم شود، خواندن نام و لقب ا فراد و ذكر آنها خود مبين روابط افراد مي باشد
خداوند افرادی را كه به ظاهر نيز ادعاي مسلماني دارند ولیکن دیگران را با لقب های زشت یاد می کنند در زمره ظالمان و ستمگران معرفي نموده است، ،زیرا ظلم و ستمي از اين بدترنیست كه در جامعه اسلامي، فردی با سخنان نيش دار از طريق تحقير و عيب جويي قلب فرد ديگري را كه مركز عشق خدا است بيازارد و موجباتي را پديد آورد كه شخصيت و آبروي او كه سرمايه بزرگ معنوي زندگي اش محسوب مي شود از بين برود.
دانشمندان علوم تربيتي و جامعه شناسان اعتقاد دارند افراد لاابالي که ديگران را با القاب زشت مي خوانند دو علت عمده دارد: الف- تحقير طرف مقابل تا شخصيت او را بكوبند. ب- احيانا انتقام از طرف مقابل به هر دليل ممكن.
پ- چنانچه كسي در گذشته فعل بدي داشته و آن گاه توبه كرده و كاملاپاك شده باز هم لقبي كه بازگو كننده وضع سابق باشد بر او بگذارند.