مهم ترین
وظیفه پس از پذیرش اصول عقاید اسلامی، کسب تقوای الاهی است. تقوا در حقیقت، روحیه
و توانی است که از طریق تمرین انجام واجبات، ترک گناه و خودداری از لذت های حرام
به دست می آید.
به دست
آوردن تقوا عبادت است؛ عبادتی که به امر خدای متعال صورت می گیرد و از جمله اموری
است که بدون تردید خشنودی او را در پی خواهد داشت. در قرآن کریم و روایات اهل بیت
(ع) بر کسب تقوا بسیار سفارش شده است. سفارش تمام پیامبران به امت های خود، تقوا و
پرهیزگاری بوده است: «اتقوا الله» (شعراء ، 179، 163، 150، 144، 131.) و آیات دیگر
مانند:
«وَ لَقَدْ وَصَّیْنَا الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِنْ قَبْلِکُمْ وَ
إِیَّاکُمْ أَنِ اتَّقُوا اللَّهَ ( نساء ، 131)؛ و ما به کسانی که
پیش از شما، کتاب آسمانی به آنها داده شده بود و (همچنین) به شما (نیز) سفارش می
کنیم که تقوای الاهی پیشه کنید.»
خداوند تقوا
را بهترین زاد و توشه برای سفر آخرت می داند و می فرماید:
«وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَى؛(بقره، آیه 197.)
زاد و توشه تهیه کنید که بهترین زاد و توشه، پرهیزگاری است».
و بهترین
افراد را با تقواترین آنها معرفی می فرماید:
«إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَاللَّهِ أَتْقَاکُمْ (حجرات ، 13) همانا
گرامی ترین شما در نزد خداوند پرهیزگارترین شما است. »
فلسفه ی
انجام عبادت های بدنی، مالی و اخلاقی، تحقق تقوا در عرصه ی حیات انسانی است. تقوا
اساس کرامت، شرافت، سعادت و کلید خیر دنیا و آخرت است. امام علی (ع) فرمود:
«ان التقوی
افضل کنز، و أحرز حرز، و اعز عز، فیه نجاه کل هارب ودرک کل طالب و ظفر کل غالب؛ (الأمالي
(للطوسي)، النص، ص: 684) همانا تقوا بهترین گنج، محافظ ترین حرز و مناسب ترین وسیله دستیابی
به عزت است. نجات هر فراری ( از گناه و عذاب)، رسیدن هر جوینده ای به مقصود خود و
پیروزی هر غلبه کننده ای تنها به وسیله ی تقوا تحقق می یابد.»
البته تقوا
دارای مراتب گوناگون است و مؤمنان به میزان تلاش خود به مرتبه ای از آن دست می
یابند؛ اما کسب پایین ترین مرتبه ی تقوا که انجام واجبات و ترک محرمات الاهی است،
بر همه واجب می باشد.
با این همه،
سفارش به تقوا در قرآن و احادیث اهل بیت (ع) می توان به گستردگی تأثیر آن بر روح و
جان آدمی و نیز تأثیر آن بر جنبه های مختلف زندگی انسان پی برد.
تأثیر ازدواج در
افزایش تقوا
می توان گفت
ازدواج و تشکیل خانواده به چند دلیل، ایمان و تقوای زوجین را حفظ می کند:
الف. زندگی
مشترک باعث می شود که زن و مرد، نسبتاً سر و سامان روحی یابند و از پراکندگی فکری
به انسجام فکری، و از سرگردانی به هدف داری برسند؛ آنها اکنون تا حدودی می دانند
که از زندگی چه می خواهند یا در زندگی چه باید بکنند؛ این امر سبب می شود آنان،
رابطه ی مطلوبی با پروردگار برقرار کنند.
ب. وجود
غرایز نیرومند در سنین جوانی، فرد را بر می انگیزد تا برای ارضای آنها چاره ای
بیندیشد. با ازدواج، بهترین روش برای تأمین غرایز مهیا می شود؛ در غیر این صورت،
وسوسه های شیطانی، فرد را به شدت تحریک می کند و او را برای تأمین غرایز به هر
صورت ممکن، بر می انگیزد و حاصل آن، گناهان و پیامدهای روحی ناشی از آنها است.
ج. پیوند
زندگی مشترک، زوجین را به نوعی تعهد ایمانی و اخلاقی نسبت به یکدیگر بر می انگیزد؛
به گونه ای که نوعی احساس مسؤولیت را در آنها تقویت می کند؛ مسؤولیتی که در برابر
آن، از دیگران چشم بپوشند. در روایتی آمده است «آن که دیده را آزاد کند، قلب را به
رنج افکند و آن که پیاپی آزادانه نگاه کند، حسرتی پاینده دارد». ( مستدرک الوسائل، ج 14، ص 268) این روایت به این معنی است که اگر فرد پس از ازدواج همچنان با نگاه
های هوس آلود، آزادانه دیگران را زیر نظر بگیرد، قلبش را در معرض حسرت و اندوه
قرار خواهد داد؛ بنابراین ازدواج و تشکیل خانواده، سبب نوعی کنترل و نظارت بر نگاه
و خواهش قلب می شود و از همین رهگذر، زمینه ساز تقویت ایمان خواهد گردید.
(محمودیان و همکاران، دانش خانواده، ص 92)
بدین ترتیب،
نتیجه ای که ازدواج برای افراد به بار می آورد، همانا محافظت در برابر گناه و بی
بند وباری و حفظ و حراست از دین است.
پیامبر
گرامی اسلام (ص) فرموده است:
« اذا تزوج العبد فقد
استکمل نصف الدین، فلیتق الله فی النصف الباقی؛( بحارالانوار، ج100، ص
219) هنگامی که بنده ای ازدواج کند، نصف دین خود را کامل
ساخته است؛ پس باید در مورد نصف دیگر، تقوای الاهی را رعایت کند. »
تقوا مهم ترین
معیار در انتخاب همسر
در روایات
معصومین (ع) معیارهای گوناگونی در زمینه ی گزینش همسر مطرح شده که مهم ترین آنها
تقوا و تدین همسر است. پایبند بودن همسر به انجام واجبات و ترک محرمات الاهی از
اهمیت بسیاری برخوردار است و تأثیر بسزایی در سعادت خانواده دارد. بدون این معیار،
ارزش های اخلاقی همچون صداقت، وفا، گذشت و فداکاری در زندگی اجرا شدنی نیست. در
روایات اولیای گرامی اسلام، توجه به وجود تقوا در همسر، بسیار سفارش شده است. از
فرموده های پیامبر اکرم (ص) در این باره این است:
«تنکح المراه علی اربع
خلال: علی مالها و علی دینها و علی جمالها و علی حسبها و نسبها، فعلیک بذات الدین
؛(علاء الدین هندی، کنزالعمال، ج16، ح 44602.) افراد به
یکی از این چهار چیز با زنی ازدواج می کنند، یا به سبب ثروتش، یا تدینش، یا زیبایی
اش و یا به خاطر حسب و نسبش ؛ پس تو را به ازدواج با زن متدین سفارش می کنم. »
همسر متدین
در زندگی، سودمندتر از همسر زیبا، ثروتمند، یا با حسب و نسب غیر متدین است. همچنین
آن حضرت می فرماید:
«من تزوج
امراه لا یتزوجها الالجمالها لم یرفیها ما یحب، و من تزوج لمالها لا یتزوجها الا و
کله الله الیه، فعلیکم بذات الدین؛ (وسائل الشيعة، ج20، ص: 50)کسی که با زنی فقط به خاطر زیبایی اش ازدواج کند،
چیزی را که دوست دارد (زیبایی ) در او نخواهد دید؛ و کسی که با زنی به خاطر ثروتش
ازدواج کند، خداوند او را به خودش واگذار می کند؛ پس شما را به ازدواج با زن متدین
سفارش می کنم.»
همچنین در
شوهر دادن دختر توصیه شده است که او را به مرد دیندار و با تقوا شوهر دهید. شخصی
از امام حسن (ع) درباره شوهر دادن دختر خود پرسید؛ آن حضرت پاسخ دادند:
«زوجها من
رجل تقی، فانه ان احبها اکرمها و ان ابغضها لم یظلمها؛ (مكارم الأخلاق،
ص: 204) دخترت را به
ازدواج مردی پرهیزگار در آور؛ چون اگر دخترت را دوست داشته باشد، او را اکرام می
کند و اگر از او بدش بیاید، به او ستم نخواهد کرد. »